Щязряти Айятуллащцл-Цзма

Fikirləşin və cavab verin.

1.Xatəmiyyət nə deməkdir?

2.Quran ayələrindən xatəmiyyət məsələsini necə anlamaq olar?

3.Nə  üçün  bizimlə  eyni  zamanda  yaşayan  insanlar  peyğəmbərlərdən  məhrum 

olmalıdırlar?

4.İslam qanunları neçə hissəyə bölünür və insan ehtiyaclarını necə ödəyir?

IV FƏSİL

İMAM TANIMA HAQQINDA

ON DƏRS

I dərs

İmamət məsələsi nə vaxtdan başlandı?

Hamımıza məlum olduğu kimi, peyğəmbərin vəfatından sonra müsəlmanlar iki dəstəyə 

bölünürlər. Bir dəstə deyirdi ki, peyğəmbər özündən sonra heç bir canişin təyin etməmiş və 

xilafət məsələsini camaatın öz öhdəsinə qoymuşdur. Camaat kimi istəyirsə, onu xəlifə etsin. 

Bu dəstə «sünni» və ya «sünnə» adlanır.

İkinci  dəstənin  etiqadına  görə  isə,  peyğəmbərin  canişini  onun  özü  kimi  günah  və 

səhvdən  məsum,  camaata  maddi  və  mənəvi  rəhbərlik  etmək  üçün  lazımi  dərəcədə  elmli 

olmalı  və  dini  göz  bəbəyi  kimi  qoruyub  saxlamalı,  dinin  irəliləməsində  əlindən  gələni 

etməlidir.  Bu  dəstənin  fikrincə  bu  cür  şəxsi  təyin  etmək  yalnız  Allahın  öhdəsində  olan  və 

peyğəmbərin  vasitəsi  ilə  həyata  keçən  bir  şeydir.  Peyğəmbər  də  bu  işi  Allahın  əmri  ilə 

həyata keçirmiş və Əli ibn Əbu Talib (ə)-ı öz canişinlik məqamına təyin etmişdir. Bu dəstə 

«İmamiyyə» və ya «şiə» adlanır. 

Bu  bəhsləri  irəli  sürməkdə  məqsədimiz  məsələni  əqli  və  tarixi  dəlillərlə  sübuta 

yetirmək və ona aid Quran ayələri və peyğəmbərin hədislərini şahid gətirməkdir. Ancaq bu 

bəhslərə başlamazdan qabaq bir neçə məsələni nəzərinizə çatdırmağı lazım bilirik.

1)İmamət məsələsi araya ixtilaf salırmı?

---

55

Bəzi insanlar var ki, imamət məsələsi barədə söhbət araya gəldikdə deyirlər, bu gün bu 

məsələnin  yeri  deyil.  İndi  müsəlmanları  birləşdirib  vəhdət  (birlik)  yaratmaq  lazımdır. 

Peyğəmbərin  canişini  barədə  söz-söhbət  araya  ixtilaf  salır.  İxtilaf  və  təfriqə  yaradan 

məsələləri kənara qoyub ümumi çətinliklərimizin həlli ilə məşğul olmalıyıq.

Bu,  tamamilə  səhv  bir  fikirdir.  Çünki  birincisi,  ixtilaf  və  təfriqə  yaradan  yalnız 

məntiqsiz  və  əsassız  söhbətlərdir.  Məntiqlə,  sübutla,  dəlillə  deyilən  sözlər  heç  bir  ixtilafa 

səbəb olmur. Əksinə, arada olan ixtilafları azaldır və müştərək cəhətləri qüvvətləndirir. Mən 

özüm  Ərəbistana  ziyarətə  gedərkən  orada  olan  sünni  məzhəbinin  alimləri  ilə  görüşüb 

bəhslər etmişəm. Həm onlar, həm də mən bu bəhslərin heç bir ixtilafa səbəb olmadığını, eyni 

zamanda  arada  yaxınlıq  yaratdığını  hiss  edirik.  Bu  bəhslər  aradakı  ixtilafları  imkan 

dairəsində aradan qaldırır, bir-birimizə olan kin-kudrəti səmimiyyətə çevirirdi.

Ən  əsası  və  başlıcası  budur  ki,  bu  cür  bəhs  və  müzakirələr  iki  məzhəb  arasındakı 

müştərək cəhətlərin həddən artıq çox olduğunu aşkar edir. Biz müsəlmanlar (şiə və sünni) 

bu müştərək cəhətlərlə düşmənlərimizin qarşısında durub onların cavabını verə bilərik. 

Sünnilərin özü dörd firqəyə bölünmüşlər: hənəfilər, hənbəlilər, şafeilər və malikilər. Bu 

dörd  firqənin  olması  heç  də  onların  təfriqələrinə  səbəb  olmamışdır.  Əgər  sünnilər  şiə 

məzhəbini  bir  məzhəb  kimi  qəbul  etsələr,  bir  çox  ixtilaflara  son  qoyular.  Necə  ki,  son 

zamanlarda  sünni  məzhəbinin  böyük  müftisi,  əl-Əzhər  universitetinin  rektoru  Şeyx  Şəltun 

İslamda böyük bir addım atmış  və sünnilər arasında şiə məzhəbini müsəlmanlar üçün rəsmi 

olaraq  beşinci  məzhəb  elan  etimişdir.  Onun  bu  işi  iki  məzhəb  arasında  böyük  dostluq  və 

qardaşlığa səbəb olmuşdur.

İkincisi, bizim əqidəmizə görə, İslamın qayda-qanunu hər məzhəbində kamildir. Bütün 

məzhəblərə  hörmət  etməyimizlə  bərabər  bu  əqidədəyik  ki,  həqiqi  İslamı  hansı  cəhətdən 

olursa  olsun,  yalnız  şiə  məzhəbi  düzgün  tanıtdıra  bilər.  Nəyə  görə  bu  məktəb  və  məzhəbi 

məntiq  əsasında  və  qənaətbəxş  olan  dəlillərlə  öz  övladlarımıza  öyrətmək?  Əgər  bu  işi 

görməsək, qətiyyətlə deyə bilərəm ki, övladlarımıza xəyanət etmiş olarıq.

Biz yəqin bilirik ki, peyğəmbər(s) özündən sonra camaata başçılıq etmək üçün canişin 

təyin edib. Bu məsələni məntiqi sübutlarla araşdırmağın nə eybi var? Ancaq bu araşdırmalar 

elə olmalıdır ki, başqalarının məzhəbinə hörmətsizlik olmasın.

Üçüncüsü, İslam düşmənləri müsəlmanların vəhdət və birliyini aradan qaldırmaq üçün 

sünnilərin  yanında  şiələrə,  şiələrin  yanında  da  sünnilərə  o  qədər  töhmətlər,  iftiralar 

yağdırmışlar ki, bəzi ölkələrdə bu, iki məzhəbi bir-birindən uzaq salmış və onları bir-birinə 

düşmən  etmişdir.  Əgər  biz  imamət  məsələsini  yuxarıda  dediyimiz  kimi,  yəni,  məntiqi 

sübutlarla irəli sürsək, şiə məzhəbinin təkid etdiyi məsələləri  Quran və peyğəmbər sünnəsi 

ilə sübut etsək, məlum olar ki, bu təbliğatın hamısı yalan olmuş və yalnız arada ixtilaf salmaq 

üçün bu söhbətləri quraşdırmışlar.

Misal üçün, mənim heç vaxt yadımdan çıxmaz ki, Ərəbistana etdiyim səfərlərin birində 

Səudiyyə Ərəbistanın böyük din alimlərindən biri mənə dedi: «Eşitmişəm, siz (şiələr) bizim 

Qurandan fərqlənən başqa Quran çap edirsiniz». Mən təəcüblə ona dedim: «Əziz qardaşım! 

Bu məsələnin doğru olub-olmadığını öyrənmək elə də çətin iş deyil. Mən sizi dəvət edirəm, 

şəxsən özünüz və ya nümayəndəniz həcc ziyarətindən sonra heç bir yerə xəbər vermədən 

bizim  ölkəyə  gedək.  Bütün  məscidlərdə,  evlərdə  Quran  var.  Hansı  məscidə,  yaxud  evə 

istəsəniz, gedib  bir Quran götürüb baxaq. Görün, bizim  ölkənin  (çap  etdiyi)  Quranında bir 

fərq varmı? Onların nöqtəsində belə bir fərq ola bilməz.

Mənim bu səmimi və sübutla etdiyim söhbət onun səhvini özünə anlatdı.

Bunları  deməkdə  məqsəd  imamətə  dair  bəhslərin  (yuxarıda  dediyimiz  kimi)  İslam 

cəmiyyətini  möhkəmlətdiyini,  bir  çox  həqiqətləri  kəşf  etdiyini  və  aradakı  ixtilafları 

azaltdığını bildirməkdir.