SiNDİRİm sistemi hastaliklari

Böbrek yetmezliği: Vücutta oluşan metabolik asitler yeterince atılamaz. Ayrıca böbrekte HCO₃^- yapımı aksadığı için alkali rezervi azalır, metabolik asidozisle sonuçlanır.

Karaciğer yetmezliği: Aminoasitler sentez edilemediğinden asitlerin birikmesi sonucu asidoz gelişir.

Ketozis ve Diabetes mellitus: Ketoziste yağlardan ve proteinlerden enerji sağlanırken ortaya çıkan asetoasetik asit, BHB ve aseton kan pH’sını düşürür. Diabetes mellitusun ileri dönemlerinde de keton cisimcikleri (asetoasetik asit, BHB ve aseton) oluşur.

Böbrek üstü bezi yetmezliği: Aldesteron azalmasına bağlı olarak gelişir.

Pazartesi Hastalığı: Laktik asit fazlalığına bağlı olarak gelişir.

Akut barsak tıkanmaları: Barsaklardan alkali bileşiklerin (HCO₃) emilmemesi sonucu şekillenir.

Solunum güçlüğü: Akciğer ventilasyonu azaldığı için kandaki CO₂ yeteri miktarda atılamaz ve kandaki düzeyi artar, bu durum kanda karbonik asit miktarını artırır.

CO₂ + H₂O  H₂CO₃ Buna respiratorik asidozis adı verilir.

Şok ve periferal dolaşım yetmezliği: Dolaşım bozukluğuna bağlı olarak anaerobik oksidasyon bozuklukları sonucu gelişir.

Asitleştiricilerin verilmesi: Tedavi amacıyla dolaşıma gereğinden fazla NaCl ve CaCl₂ gibi asitleştiricilerin verildiği durumlarda meydana gelir. Bunlar hiperkloremi yaparlar ve sonuçta asidoz gelişir.

Semptomlar: Metabolik asidoziste ilk dikkati çeken semptomlar solunumla ilgilidir. Kompanze edilemeyen olaylarda solunum yavaşlar, yüzlek hale gelir. Böbrekler vasıtasıyla kompanzasyon poliüriye yol açar. Sonuçta zafiyet, halsizlik, koma, taşikardi, hipotansiyon ve nabzın zayıflaması görülür. Çoğu olaylarda dehidrasyonda şekilleneceği için dehidrasyon bulguları mevcuttur. Kompanze edilen olaylarda solunum hızlanır ve derinleşir. Hücre dışında K⁺ iyonlarının artması (hiperkalemi) bradikardi ve aritmiye yol açar.

Tedavi: Asidoz olaylarında verilecek en iyi solüsyon NaHCO₃’tır. Bunun yanında laktatlı ringer solüsyonları kullanılır. Ancak laktik asidozisten ileri gelen rumen asidozunda laktatlı ringer solüsyonu kullanılmamalıdır. Çünkü fazla miktarda laktat oluşumu ve laktatın karaciğerde metabolize edilmeyi beklemesi yüzünden laktatlı solüsyonlar yararlı olmaz.

HCO₃ solüsyonları verilirken şu yol izlenir: % 10 dehidrasyon belirlenen bir hastada ekstrasellüler sıvıdaki HCO₃ düzeyi en azından 10 mEq/l azalır. HCO₃’ün vücutta yayılma yüzeyi 0.3 kabul edilerek yapılan hesaplamada;

Canlı ağırlık x eksilen HCO₃ x 0.3 formülü kullanılır.

Örnek: 100 kg’lık danada % 10’luk kayıp olsa;

100 x 10 x 0.3= 300 mEq/l HCO₃ gereksinimi vardır.

1 gram NaHCO₃’dan 12 mEq/l HCO₃ üretilir. 300 = 25 gram NaHCO₃ bu ihtiyacı karşılayacaktır. 12

Bu amaçla % 5’lik NaHCO₃ solüsyonundan 500 cc,

% 1.3’lük NaHCO₃ sol. dan1785 cc verilir.

Şiddetli asidoz olaylarında HCO₃ açığını kapatmak için önce % 5’lik NaHCO₃ verilmeli, daha sonra % 1.3’lük solüsyon ile devam edilmelidir. Dehidrasyon belirtileri ortadan kalkana kadar izotonik NaCl sol. verilmelidir. Bu amaçla dengeli elektrolitler solüsyonları da kullanılabilir. Hafif asidozis olaylarında dengeli elektrolit solüsyonları da verilebilir.