Sinf: 9-sinf dars mavzusi: Xrom. Xromning birikmalariva xossalari

Yangi mavzuni mustahkamlash uchun 14-laboratoriya ishi o’tkaziladi: Xrom
(II)-xlorid (ko’k rangli eritma) eritmasidan 2-3 ml miqdorda probirkaga quyiladi va
unga shuncha miqdorda o’yuvchi natriy eritmasidan qo’shiladi. Hosil bo’lgan sariq
rangli cho’kma ustiga sulfat kislota eritmasidan quyiladi. Sodir bo’lgan o‟zgarishlarni
kuzatib, zaruriy reaksiya tenglamalarini yoziladi. Xrom (III)-oksid yashil rangli modda. Xrom (III)-oksididan taxminan 0,5 g atrofida olib, probirkaga solinadi va unga sulfat kislota eritmasidan quyiladi (oksid eribketguncha) Hosil bo‟lgan eritmani rangiga e’tibor beriladi. Hosil bo‟lgan xromning uchvalaentli tuzi eritmasi ustiga o’yuvchi natriy eritmasidan oz-ozdan quyiladi. Sodirbo’lgan o’zgarishlarni kuzatib, reaksiya tenglamalarini yoziladi va izohlanadi.3.Kaliy bixromatning to’q sariq rangli eritmasiga ozroq miqdorda sulfat kislotaeritmasidan qo’shib, bu aralashmaga natriy sulfit (Na2SO3) eritmasidan quyiladi.Bajarilgan kimyoviy tajribada rang o’zgarishi va uning sababini izohlanadi, reaksiyatenglamalari yoziladi. Uyga vazifa: o’tilgan mavzu yuzasidan konspekt qilish. Savol-topshiriqlarnibajarish. Quyidаgi o‟zgаrishlаrni аmаlgа оshirish uchun zаrur rеаksiya tеnglаmаlаriniyozish:
А) Cr → CrO → Cr2O3 → Cr(NO3)3
B) (NH4)2Cr2O7 → Cr2O3 → CrCl3 → Cr(OH)3

Ishlаtilishi: Хrоm kоrrоziyagа chidаmli bo’lgаnligi sаbаbli mеtаll buyumlаr sirtini
xrоm bilаn qоplаnаdi. Теmirgа turli nisbаtlаrdа xrоm qo’shib hаr-xilgi xоssаlаrgа
egа bo‟lgаn yuqоri sifаtli po‟lаtlаr оlinаdi. Mаsаlаn, 12% xrоm qo’shilgаn po’lаt
zаnglаmаydigаn po’lаt dеyilаdi.
Yangi mavzuni mustahkamlash uchun 14-laboratoriya ishi o’tkaziladi: Xrom
(II)-xlorid (ko’k rangli eritma) eritmasidan 2-3 ml miqdorda probirkaga quyiladi va
unga shuncha miqdorda o’yuvchi natriy eritmasidan qo’shiladi. Hosil bo’lgan sariq
rangli cho’kma ustiga sulfat kislota eritmasidan quyiladi. Sodir bo’lgan o’zgarishlarni
kuzatib, zaruriy reaksiya tenglamalarini yoziladi.
1. Xrom (III)-oksid yashil rangli modda. Xrom (III)-oksididan taxminan 0,5 g
atrofida olib, probirkaga solinadi va unga sulfat kislota eritmasidan quyiladi (oksid erib
ketguncha) Hosil bo‟lgan eritmani rangiga e’tibor beriladi. Hosil bo’lgan xromning uch valaentli tuzi eritmasi ustiga o‟yuvchi natriy eritmasidan oz-ozdan quyiladi. Sodir
bo’lgan o’zgarishlarni kuzatib, reaksiya tenglamalarini yoziladi va izohlanadi.
3.Kaliy bixromatning to‟q sariq rangli eritmasiga ozroq miqdorda sulfat kislota
eritmasidan qo’shib, bu aralashmaga natriy sulfit (Na2SO3) eritmasidan quyiladi.
Bajarilgan kimyoviy tajribada rang o‟zgarishi va uning sababini izohlanadi, reaksiya
tenglamalari yoziladi. Uyga vazifa: o’tilgan mavzu yuzasidan konspekt qilish. Savol-topshiriqlarni bajarish. Quyidаgi o’zgаrishlаrni аmаlgа оshirish uchun zаrur rеаksiya tеnglаmаlаriniyozish:
А) Cr → CrO → Cr2O3 → Cr(NO3)3
B) (NH4)2Cr2O7 → Cr2O3 → CrCl3 → Cr(OH)3