Sinxron raqamli iyerarxiyali (sdh) tolali optik aloqa tizimlari

SDHda signallarni umumiy multipleksorlash sxemasi. STM-Nning shakllanishi

STM-N sathini shakllantirishda, SDHning eng asosiy qonunlarini bajarish ya’ni sinxron raqamli tarmoqning har qanday punktida RDH, SDH triblarining, STM-N sathidan oson va oddiy holatdan kiritish va chiqarish imkoniyatiga ega bo‘lishi lozim. Bunday kirish/chiqishli rejimlarga ega bo‘lgan sinxron raqamli multipleksor RDH multipleksorlarining butun zanjiri bilan almashishi kerak. Quyidagi rasmda turli RDH triblaridan tashkil topgan STM-Nning umumiy shakllanish sxemasi ko‘rsatilgan.

VCN

Trib signallaridan N-sathdagi sinxron transport modulining shakllanishi
Boshlang‘ich axborotli yuklamalar, ma’lum bir o‘tkazuvchanlik qobiliyatiga ega bo‘lgan, sinxron raqamli iyerarxiya (SRI)ning biror sathidagi signallarni uzatish uchun yetarli bo‘lgan bloklar ko‘rinshida konteynerlarda (S-containers) joylashadi.
Konteyner, joylashtirish operatsiyasi (SDH mapping) orqali, davomiyligi 125 mks yoki 500 mks bo‘lgan blokli siklik tuzilishiga ega bo‘lgan virtual konteyner (Virtual Container - VC)ga (trakt turiga bog‘liq holda) o‘zgaradi. VC da boshlang‘ich axborotlardan tashqari yana traktning sifatini nazorat qiluvchi va avariya va foydalanishni ta’minlovchi trakt sarlavhasi (POH-Pat Over Head) ham shakllanadi. Shartli ravishda joylashish operatsiyasi shundan iboratki, S konteynerdagi axborot, VCning ma’lum bir pozitsiyalarida joylashadi, joylashish sinxron (agar boshlang‘ich axborotlar SRI tizimlarida sinxronizatsiyalangan bo‘lsa) yoki asinxron holatda amalga oshishi mumkin. Agar asinxron joylashish bo‘lsa, unda boshlang‘ich oqimlarning uzatish tezliklarini raqamli tenglashtirish (moslashtirish) lozim. Bu esa boshlang‘ich oqimlarning ma’lum bir bitlarida, VC pozitsiyalarini biriktirilishi mustahkam bo‘lmaganligi tufayli suzuvchi rejimda ishlashga majburlaydi. Sinxron joylashtirish belgilangan rejimdagi kabi, suzuvchi rejimda ham amalga oshishi mumkin. Shuniyam aytib o‘tish joizki, sinxron va asinxron oqimlarni qayta ishlash uchun bitta qabul qilgichdan foydalanish maqsadga mufoviqdir.
Shunday qilib, VC virtual konteyner SRI traktlarining qatlamlarida qo‘llaniladigan, yuklama va trakt sarlavhalarini axborotli maydonlaridan iborat bo‘lgan axborotli tuzilishga ega.
VC konteyner ikki turga bo‘linadi:
- ancha past tartibli VC-n (n=1, 2) konteynerlardan va POH VC dan iborat;
- yuqori tartibli VC-n (n=3, 4) konteynerlari POH VC bilan birgalikdagi s-n (n=3, 4) lardan yoki POH VC bilan birgalikdagi komponent guruh (TUG-2, TUG-3) lardan iborat.
Yuqori tartibli virtual konteynerlar (VC-3, VC-4) sozlash protsedurasi orqali, ma’muriy (AU-Administrative Unit) bloklarga, past tartibli esa (VC-11 VC-12 va VC-2)ta komponent bloklariga (TU-Trititary Unit) o‘zgaradi. AU bloki yuqori tartibli trakt qatlamlarini, multipleksorlash seksiyasining tarmoq qatlamlari bilan moslashtiradi. VC siklining boshlanishi multipleksorlash seksiyasining sikliga nisbatan o‘zgarishi mumkin va shuning uchun o‘rni belgilangan AUR ko‘rsatkichi bilan belgilanadi.
Shunday qilib sozlash protsedurasi, AU yuklamasi fazasini va tezligini o‘zgarishini yaxshilaydi. Shartli ravishda sozlash protsedurasini quyidagicha belgilash mumkin: AU =VC+ AUR
Past tartibli virtual konteynerlar (VC-2, VC-12. VC-11), ayrim hollarda VC-3 ham xuddi yuqoridagi aytganimizdek sozlash protsedurasi yordamida mos keluvchi komponent TU (sub lok) bloklariga o‘zgaradi. Shartli ravishda ushbu protsedurani quyidagicha belgilash mumkin: TU=VC+TUR. Subbloklar past tartibli traktlarning tarmoq qatlamlarini yuqori tartibli traktlarning tarmoq qatlamlari bilan sozlaydi. Yuqori tartibli VCyuklamasining ma’lum bir belgilangan pozitsiyalarini egallagan bir yoki bir necha TUlar, subbloklar guruhi deb ataladi. Masalan bunday guruhlarga TUG-2 va TUG-3 (Tributary Unit Group-TUG).lari kiradi. Birinchisi, bir xil TU-11, TU-12 yoki bitta TU-2 subbloklar guruhi majmuasidan iborat, ikkinchisi, TU-2 yoki bitta TUG-3 subbloklarning guruhi majmuasidan iborat. Guruhli subbloklar vaqtli guruhlashtirish protsedurasi natijasida hosil bo‘ladi. Ma’muriy bloklar guruhi (AUG-AdministrativeUnitGroup-AUG) ga esa AU bloklari birlashtiriladi.
AUG-bloklari vaqtli guruhlashtirish protsedurasi orqali davomiyligi 125 mks bo‘lgan blokli tuzilish (Sinchronous Transport Modul-STM) ga aylanadi. STM-1ning asosiy moduli (birinchi sath moduli) 155520 kbit/s uzatish tezligiga ega, yuqori sath modullari esa bunday tezlikdan N marta katta (STM-N, bu yerda N=4, N=16, N=64, N=256).
STM-N ni olish protsedurasini shartli ravishda quyidagicha belgilash mumkin: STM-N=AUGxN+SOH, bu yerda SOH – seksiya sarlavhasi.
SOH-seksiya sarlavhasi, regeneratsiyalash seksiyasi sarlavhasi (RSOH)ga va multipleksorlash seksiya sarlavhasi (MSOH)ga bo‘linadi. Bunda RSOH regeneratorlar orasida beriladi va siklli sinxronizatsiya, xatoliklar nazorati funksiyasini bajaradi, shuningdek ma’lumotlarni uzatishni, xizmat aloqasini va foydalanuvchilarning kanallarini tashkil qiladi. MSOH, STM filtrlanadigan va shakllanadigan uzatish muhitining qatlamlariga ulanuvchi nuqtalar orasida uzatiladi va xatoliklarni nazorat qilish funksiyasini bajaradi, shuningdek zaxiraga avtomatik ulanishni, berilganlarni uzatishni, xizmat aloqasini boshqaruv kanallarini hosil qiladi.
Shunday qilib, AU-ma’muriy bloki, ancha yuqori bo‘lgan sathning trakt qatlamlari va SRI seksiyasi orasida moslashtirishni ta’minlovchi, yuklama (ancha yuqori sathli VC) dan va ma’muriy blok ko‘rsatkichlari (AUR) dan iborat bo‘lgan axborotli tuzilishga ega. Shunga mos holda AU-3 va AU-4 larni bayt bo‘yicha ulanishi amalga oshadi.
TU-komponent bloki, ancha past va yuqori sathli trakt qatlamlari orasida o‘zaro bog‘lanishni ta’minlovchi axborotli tuzilishga ega. U axborotli yuklama (ancha past sathli VC) dan va komponent bloklar ko‘rsatkichi (TUR) dan iborat. TUG komponent bloklar guruhi, turli TU lardan tuzilgan bo‘lishi mumkin, bu esa tarmoqning mustahkamligini oshiradi.
TUG-2, TU-2 dan yoki TU-1 guruhlaridan, TUG-3 esa, TU-3 yoki TU-2 guruhlaridan shakllangan bo‘lishi mumkin. Shuningdek TUG yana bitta AU-4 yoki uchta AU-3 guruhidan tashkil topgan bo‘lishi ham mumkin.

Xulosa
SDH, tarmoqning barcha uchastkalarini o‘z ichiga oladigan, axborot uzatish kabi nazorat va boshqarish funksiyalarini bajaradigan ko‘p kanalli umumiy tizimni hosil qiladi. SDH ni qo‘llash orqali apparatura narxini, foydalanish xarajatlarini, sozlash va payvand qilish muddatini, qo‘llanadigan apparaturalar sonini, hajmini kichraytirish mumkin. Bir vaqtning o‘zida aloqa sifati sezilarli darajada oshadi.
SDH tizimlarining uzatish tezligi, Yevropa va Amerika PDH iyerarxiyasining birlashtirilgan standart qatoriga mos keluvchi 1.5; 2; 6; 8; 34; 45; 140 Mbit/s li tarmoqda kirish kanallarini qo‘llashga mo‘ljallangan terminal multipleksorlar (TM) va kirish-chiqishli multipleksorlar (KChM) orqali tashkil qilinadi.
Texnologiyani, nuqtadan-nuqtagacha minglab kanallarni 40 Gbit/s tezlikda uzatishni ta’minlovchi, global tarmoqlarni yoki global magistrallarni yaratishda qo‘llanish mumkinligi kabi, o‘nlab lokal tarmoqlarni birlashtiruvchi halqali korporativ tarmoqlar uchun ham qo‘llash mumkin.
SDH zarur bo‘lgan boshqarishni va nazorat axborotini joylashtirish va zarur bo‘lgan ichki ma’lumotlarni uzatish kanallarini tashkil qilish uchun baytning bir qismini olib borish uchun yetarli darajada katta. Freym tuzilishida uzatiladigan har bir bayt, tezligi 64 kbit/s ga teng bo‘lgan oqimga ekvivalent ekanligini hisobga olgan holda berilgan sarlavhani uzatish 5184 Mbit/s ekvivalent xizmat axborotlari oqimini hosil qilishga mos keladi.
SDH tizimlarida konteynerlar RDH oqimlarini yuklash uchun lozim bo‘lgan hajmdan bir necha marta kattadir. Raqamli oqimlarni yuklash (bitli staffing usuli)da uning tezliklarini tenglashtirish protsedurasi amalga oshadi. Buning uchun konteynerning bir qismi qo‘llaniladi.