67
hAYoTIY JARAYoNLARNING kIMYoVIY ASoSLARI
III Bo‘LIM
rod tashiydi. Biroq, har bir turdagi hayvonning o‘ziga xos, alohi-
da tuzilishi va xossalari jihatidan boshqa
hayvonlarning gemoglo-
binidan farq qiladigan gemoglobini bor.
oqsillarning nihoyat darajada xilma-xil bo‘la olishini izohlab
berish uchun oqsillardagi aminokislotalarning tarkibi,
aminokislota
halqalarining soni, polipeptid zanjirida navbatlanib borish tartibi ji-
hatidan bir-biridan farq qilishini hisobga olish kerak.
Bitta aminokislotaning kattaligi 0,35–0,37 nm ga tengligini
hisobga oladigan bo‘lsak, ravshanki, bir necha
yuz aminokislota
qoldig‘idan tarkib topgan oqsil makromolekulasi uzunligi bir necha
o‘nlab nanometrlarga borishi mumkin edi. Lekin oqsil molekula-
larining o‘lchamlari ancha kichik. ulardan ba’zilarining diametri
5–7 nm keladigan sharchalar ko‘rinishida bo‘ladi. oqsil polipep-
tid zanjiri ma’lum
bir qonuniyat asosida buralgan, ma’lum bir ko‘ri-
nishda to‘plangan. oqsil molekulasining tuzilishini to‘la izohlab
berish uchun uning birlamchi,
ikkilamchi, uchlamchi tuzilishlari-
ni bilish kerak. Bulardan birinchisi eng oddiysi polipeptid zanjiri,
ya’ni peptid bog‘lar bilan o‘zaro bog‘langan
aminokislotalar zan-
jiridan iboratdir. Bu tuzilish oqsilning
Dostları ilə paylaş: