Sitologiya va
Yüklə 4,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 46 §. Rivojlanishning umumiy qonuniyatlari. Biogenetik qonun. Embrionlarning o‘xshashlik qonuni
|
gomeostaz
deyiladi. Gomeostazni ta’minlashda organizmning morfologik tuzilishi doi- miyligini va butunligini ta’minlashda regeneratsiya muhim aha- miyatga ega. Regeneratsiya deb, organizmlarning hayot faoliya- ti davomida yoki biron ta’sir natijasida yashash muddati tugagan yoki shikastlangan hujayralar, to‘qimalar yoki a’zolarning qayta tiklanishiga aytiladi. Ichki muhitning doimiyligini saqlashda organizmning barcha sistemalari birgalikda qatnashadi. Natijada organizmning tana harorati, kimyoviy ionlar va gazlar tarkibi, qon bosimi, nafas olish va yurak urishi tezligi, moddalarning almashinuvi doimiyligi saqlanadi. http:eduportal.uz 124 oRGANIZMLARNING INDIVIDuAL RIVoJLANIShI - oNToGeNeZ V Bo‘LIM Anabioz. Ba’zan organizmlar hayot jarayonlarining da- vom etishi qiyin bo‘lgan muhit sharoitlariga tushib qoladi. Shun- day sharoitlarda organizm anabioz (“ana” – yangi, “bios” – ha- yot so‘zlari dan olingan) holatiga o‘tadi. Anabioz holatidagi orga- nizmlarda moddalar almashinuvi juda sekinlashadi yoki vaqtincha deyarli to‘xtaydi. Mikroorganizmlarning sporalari, o‘simliklarning urug‘lari, hayvonlar tuxumlari anabiozga misol bo‘la oladi. 1 . Postembrional rivojlanish davriga abiotik omillar qanday ta’sir ko‘rsatadi? 2. Akseleratsiya deb nimaga aytiladi? uning sababi nima? 3. Gomeostaz deb nimaga aytiladi? 4 . Anabioz nima va unga misollar keltiring. 46 §. Rivojlanishning umumiy qonuniyatlari. Biogenetik qonun. Embrionlarning o‘xshashlik qonuni Barcha ko‘p hujayrali organizmlar bitta urug‘langan tuxum hu- jayra (zigota)dan rivojlanadi. Bir tipga mansub organizmlar mur- tagining rivojlanishi ko‘p tomondan o‘xshash. Barcha xordali hay- vonlarning embrional rivojlanish davrida o‘q skelet – xorda shakl- lanadi, nerv nayi hosil bo‘ladi, halqumining oldingi qismida jabra yoriqlari paydo bo‘ladi. umurtqalilarning dastlabki rivojlanish bosqichlari juda o‘xshashdir (48- rasm). Bu dalillar k.Ber tomonidan embrionlar- ning o‘xshashlik qonunida ilgari surilgan. embrionlarning o‘xshashlik qonunining isboti: “embrion dast- labki rivojlanish davrida tip uchun umumiy belgilari jihatidan o‘xshash bo‘ladi”. har xil sistematik guruhga mansub organizm- lar murtagining rivojlanishini o‘xshash bo‘lishi, ularning kelib chi- qishi birligining isbotidir. keyinchalik embrional rivojlanishda sinf, oila, tur va oxirida o‘sha individ uchun xos belgilar rivojlanadi. embrion ning rivojlanish jarayonida belgilarning ajralishi emb- http:eduportal.uz |