Siyasi. İDeolojiler
Yüklə 11,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- The General Theory o f Employment, Interest and Money ( Genel İstihdam Teorisi
|
İktisadî Yönetim
20. Yüzyıl’da Batı’daki devletler sadece sosyal refah sağlamakla kalmamış, ekonomilerini “yönete rek” serveti dağıtma teşebbüsüne de girmişlerdir. Bu, klasik liberal düşüncenin, özellikle de kendi kendini düzenleyen serbest piyasa ve laissez-faire öğretisinin, bir daha reddedilmesi anlamına ge liyordu. Laissez-faire’in terk edilme nedeni, endüstriyel kapitalist ekonomilerin artan karmaşıklığı ve kendi araçlarıyla genel refahı teminat altına almada açıkça görülen yetersizliğiydi. 1929’da Wall Street’in çöküşüyle tetiklenen 1930’ların “Büyük Buhran’ı, gelişmekte olan ülkelerin çoğunda ve sanayileşmiş dünyanın tümünde yüksek oranda işsizliğe yol açtı. Bu, serbest piyasanın başarısız lığının en dramatik göstergesiydi. İkinci Dünya Savaşından sonra neredeyse tüm Batılı devletler, savaş öncesi işsizlik oranlarına dönüşü engelleme teşebbüsü çerçevesinde birtakım İktisadî müda hale siyasaları benimsediler. Bu müdahaleci siyasaların büyük oranda rehberliğini yapan, İngiliz iktisatçı John Maynard Keynes’in (1 8 8 3 -1 9 4 6 ) çalışmalarıydı. Keynes, The General Theory o f Employment, Interest and Money ( Genel İstihdam Teorisi, Faiz ve Para, [1936] 19 6 3 ) adlı eserinde, klasik iktisadı düşünceye meydan okumuş ve kendi kendini düzenleyen piyasa görüşünü reddetmiştir. Klasik iktisatçılar, tüm diğer İktisadî sorunlarla beraber istihdam sorunu için de “piyasa çözüm ünün işleyeceğini öne sürmüşlerdi. Bu iktisatçılara göre, ücretlerin düşmesine izin verilirse işsizlik de düşer; sorun sadece sendika baskısından dolayı ücret miktarları esnek olmadığında söz konusu olabilir. Bu görüşe göre işçiler, tam anlamıyla “yaptıkları işlerle kendi kendilerini ücretlendirirler.” Ancak Keynes, İktisadî faaliyetin ve dolayısıyla da istihdam düzeyinin, ekonomideki toplam talep miktarınca belirlendiği ni öne sürmüştür. Keynes, ücretler düştüğünde, ekonomi içindeki satın alma gücünün de toplam taleple beraber düşeceğini belirtmiştir. Eğer insanların ceplerinde harcayacak paraları azsa, firma lar daha az mal üretecek ve sonuçta da işsizlik yükselmeye devam edecektir. Sonuçta serbest piyasa, buhrana doğru sürüklenecek ve tekrardan kendisini toparlayamayacaktır. Keynes’e göre 1930’lar- da olan işte budur. Daha önceki ticaret döngülerinin aksine Büyük Buhran, İktisadî tesadüfler için de “doğal” bir iyileşme ile son bulmamıştır. Keynes, hükümetlerin toplam talep seviyesini etkileme yoluyla ülkelerindeki ekonomileri “yönetebileceklerini” öne sürmüştür. Bu çerçevedeki hükümet harcamaları aslında, ekonomiye yapılan bir talep “şırıngası”dır. Hükümet bir okul inşa etmekle, inşaat işçileri için istihdam, inşaat malzemeleri için de talep yaratır. Bu yatırımın etkileri tüm ekonomide bir kıpırdanmaya neden olacaktır. Örneğin inşaat işçisi, daha fazla mal alacak paraya kavuşacaktır. Bu, Keynes’in “çarpan etkisi” dediği şeydir. Öte yandan vergilendirme ise ekonomiden çekilme anlamına gelir ve vergi, toplam talebi düşürmekle beraber İktisadî faaliyeti de boğar. Keynes, yüksek işsizlik dönemlerinde hükümetlere, vergileri düşürme veya kamusal harcamaları artırma yoluyla ekonomideki emisyon hacmini yükseltmelerini tavsiye eder. Bundan dolayı işsizlik, kapitalizmin görünmez eliyle değil, devletin müdahalesiyle çözülebilir. Bu durumda ortaya çıkan bütçe açığı, tamı tamına devletin “aşı rı harcama yapması” anlamına gelir. Sonuçta Keynezci talep yönetimi, genel refahı teminat altına almak üzere, hükümetlere istihdamı ve büyüme seviyelerini yönlendirme becerisi kazandırmayı taahhüt etmektedir. Modern liberaller sosyal refahı sağlama çerçevesinde, İktisadî yönetimi sivil toplum içinde uyum ve refahı beslem e açısından yapıcı bir etken olarak görmüşlerdir. Keynes, kapitalizme kar- |