Soliqlar davlat byudjetini to`ldirishdan
tashqari
Mamlakatdagi ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarni tartibga
solishda ham muhim rol o`ynaydi. Qadim zamonlarda ham
ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar va jarayonlarni tartibga
solishda soliqlardan foydalanib kelingan, hatto
davlatchilikning shakllanishida ham soliqlar ma’lum rol
o`ynagan. Chunki davlatchilikning shakllanishi mukammal,
barqaror bo`lmagan ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarga
tayangan. Shuning uchun davlat paydo bo`lishining dastlabki
bosqichlarida moliyaviy va
iqtisodiy munosabatlarni
jonlantirishda davlat hukmdorlari har xil soliq to`lovlaridan
foydalanib, o`z oldilariga turgan muammolarni yechishga
harakat qilishgan.
Davlat soliqlarning ayrim turlarini bekor qilish, yangilarini joriy etish,
soliq stavkalari va
imtiyozlarini, soliq solish shart-sharoitlarini
o`zgartirish orqali muayyan tarmoqlar va
ishlab chiqarishlarni jadal
rivojlantirish, jamiyat uchun dolzarb muammolarni
hal etishga
imkoniyatlar yaratadi. Masalan, kichik biznes va
xususiy tadbirkorlik,
fermer xo`jaliklarini rivojlanishini qo`llab-quvvatlash, mahalliy xom
ashyodan iste’mol tovarlari va eksportbop mahsulot ishlab chiqarishni
rag`batlantirish uchun bir qancha soliq imtiyozlari berilgan. Asosiy
vositalarga jadallashtirilgan amortizatsiyani qo`llash foydaning bir qismini
qayta jihozlash va ta’mirlashga, ilmiy-tadqiqot va
tajriba-konstruktorlik
ishlariga yo`naltirib, ular bilan bog`liq xarajatlarni soliqqa tortiladigan
bazadan chegirib tashlash orqali ishlab chiqarishni qayta qurollantirish va
iqtisodiy taraqqiyotga katta ta’sir etib kelinmoqda.
Davlat