Sosyo-küLTÜrel değİŞme açisindan güney marmara genç ÇİFTÇİleri Üzerine bir araştirma
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1. Demografik Veriler-Çocuklu ve Çocuksuz Çiftçiler………………………45 Şekil 2. Genç Çiftçilerin Çiftçiliği Tercih Etmelerindeki Etkenler………………....46
1
1. GİRİŞ
Tarım kavramı sosyal bilimler tarafından farklı ve çeşitli açılardan ele alınan bir alandır. Bu nedenle kavramın pek çok tanımı bulunmaktadır. En genel tanımı ile tarım, bitki ve hayvan ürünlerinin teknik koşullar altında en ekonomik yollardan elde edilmesi ve pazarlanması faaliyetleridir (Terimler Sözlüğü, 2015:280). Tarım, insanoğlunun ilk ekonomik faaliyetlerinden biri olup, doğayla insan arasındaki etkileşimin en yoğun yaşandığı sektördür (Mollavelioğlu, 2009). İnsanlığın bin yıllar önce ürettiği ve topladığı tahılı depolamanın yaşamsal önemini fark etmesi ile birlikte ilk yerleşik köylerin kurulmasından, günümüzdeki endüstriyel tarım uygulamalarına kadar geçen süreçte tarımsal faaliyetler geçimlik aile üretimlerinin dışına çıkıp teknolojiyle tanışarak değişime uğraşmıştır. Bu değişim ile birlikte insanların sosyal ilişkilerinde de dönüşümler yaşanmış ve her tarımsal üretim modeli yeni bir ilişkilenmeyi ortaya çıkarmıştır. Ortaya çıkan bu ilişkilenmeler, kırsal alanlardaki mevcut nüfusun çoğunluğu sadece tarımsal üretim içinde faaliyet gösterirken yeni iş kollarının da gelişmesini sağlamıştır. Tarım ve zanaat alanları özellikle son iki yüz yılda endüstrileşme sürecini yaşamıştır. Bu süreç sonunda özellikle modern çağla birlikte alanda uzmanlaşma etkili olmuş ve tarım başka bir işin yanında ikincil üretim alanı olarak değerlendirildiğinden tarımsal üretimde uzmanlaşma düşük seviyelerde kalmıştır. 2000’li yıllarda ise tarımsal üretimden süresiz kopuşlar yaşanmaya başlamıştır. Cumhuriyet dönemi boyunca yapılan nüfus sayımlarında mutlak bir artış gösteren kent nüfusu 1985 yılı nüfus sayımı ile köy nüfusunu geçmiştir. Aynı dönemlerde oransal olarak sürekli azalan köy nüfusu mutlak olarak artmaya devam etmekteyken ilk kez 1990 yılı nüfus sayımlarında mutlak olarak da azalma göstermiştir (Akşit, 1998). Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) 2019 yılı verilerine göre, 2000 yılında toplam nüfusun %35,1’i belde ve köylerde yaşarken bu oran 2019 yılında ise %7,2 olarak kaydedilmiştir (TUİK, 2019). Kırsal alan nüfuslarında yaşanan söz konusu sürekli veya dönemsel hızlı düşüşler kırsal alanlardaki değişimlerin anlaşılabilmesi için bugün detaylı araştırılmaların yapılmasının önemini ortaya koymaktadır. Cumhuriyet’in kurulduğu 1923 yılından 1970’li yıllara kadar, Türkiye, tipik bir az gelişmiş ülke olarak tarımsal üretimde istikrarsızlıkların yaşandığı yapısını sürdürmüştür
2
(Kazgan, 2017). Türkiye’de kır sosyolojisi alan araştırtmaları genel olarak 1930’larda başlar. 1930’larda Türkiye nüfusunun %75 kadarının köyde yaşıyor olması sebebiyle ülke kalkınmasının köylünün kalkınmasına bağlı olduğu görüşü yaygın olmakla birlikte kapitalizmin 1929 yılı buhranının da köylülüğün ön plana çıkarılmasında etkili olduğu düşünülmektedir (Arslan, 2019). 1970 sonrası yıllarda tarımdaki dönemsel verimsizliklerin genel ekonomideki etkisi giderek azalmaya başlamıştır. Bunun sebebi olarak gelişen teknoloji ile coğrafi şartlara bağlı olarak yapılan üretimin azalması ve tarımsal üretime zarar veren diğer biyolojik etkenlerin ilaç ve gübre kullanımları ile azaltılmaya başlaması gösterilebilir (Kazgan, 2017). 1980’li yıllarda tarımın gayri safi milli hasıladaki (GSMH) payı %25 in, 2000’lerde ise %15’in altına düşmüştür. Bundaki en büyük pay ise tarımdan bağımsız sanayi kollarının çeşitlenmesi ve ihracattaki paylarının giderek artması olarak değerlendirilebilir (Kazgan, 2017). Bu ekonomik ilişkiler sosyal bilimlerin araştırma alanlarını etkilemiş ve 1990’lı yıllar kır sosyolojisine olan ilginin azalmasına neden olmuştur. 2010’lardan itibaren sürdürülebilirliğin önemi ve “tersine göç” kavramının kamuoyunda çokça yer almaya başladığı ve bu iki söylemin tarım ile ilişkilendirilmesi ile yeniden sosyal bilimlerin ilgisinin kırsal alanlara yöneldiği görünmektedir. Burada hazırlayıcı etkenler olarak da küreselleşme ve metropolleşmenin giderek artması ile kent hayatının zorluklarının son otuz yıllık süreçte çokça gündemde kalmış olması gösterilebilir. Yaşanan göç hareketlilikleri ile tarımsal üretime katılım oranında ve üretim şekillerinde bazı değişikler yaşanmıştır. Bu değişimler üretim alanı olarak coğrafi şartlara bağlı olan tarım faaliyetlerinin belirleyiciliğinin yanı sıra, yeni ve çok yönlü tarım politikalarının geliştirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Kırsal kalkınma politikaları, teknolojik ve sosyo-ekonomik faktörlerin etkisiyle dönemsel olarak değişmiştir. 1960’larda modernizasyon, 1970’lerde devletin müdahalesi, 1980’lerin serbest pazarı, 1990’larda katılım ile biçim verilen bu farklılaşmalar Türkiye’nin kırsal kalkınma politikalarında da yansıma bulmuştur. 2000’li yıllar ise kırsal kalkınma planları üzerinde 2005 yılı Avrupa Birliği’ne (AB) tam üyelik müzakereleri etkili olmaya başlamıştır. Yine aynı etki ile 25.01.2006 tarihinde 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkındaki Kanun kabul edilmiş ve devamı olarak 25.07.2009 tarihinde 2009/15236 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile araştırma bölgemizde faaliyet gösteren Güney Marmara Kalkınma Ajansı (GMKA) kurulmuştur. Kalkınma planlarının devamı olarak 2016 yılında Genç Çiftçi Projesi uygulamaya konmuştur. 24 Mart 2018 tarihli Resmi Gazete (RG) genç çiftçiyi şöyle tanımlar: 18-40 yaş aralığında, kırsal alanda ikamet eden veya etmek isteyen ve tarımsal 3
faaliyet gösteren veya göstermek isteyen gerçek kişiler (Resmi Gazete, 24.03.2018). Tarımsal üretimin sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi açısından genç nüfusu kapsayan tarım politikalarının oluşturulmaya devam etmesi ulusal anlamda önem arz etmektedir. Köylü ekonomisinin tasarrufu dışında gelişen çiftçilik, tarih boyunca aldığı uygulama şekilleri ve farklı kalıplarda görülen çeşitliliği nedeniyle tespit ve tanımlamalarda bulunması güç bir oluşum olarak karşımıza çıkmaktadır (Keyder, 1998). Tarım konusu ekonomi politikaları ekseninde ele alınabileceği gibi çiftçiliği eyleyen kişiler olarak çiftçilerin de süreç içindeki yorumları tanımlara ulaşmak açısından faydalı olacaktır. Son yıllarda çiftçiler ile ilgili hazırlanan akademik çalışmalar genel olarak ziraat, tarım ekonomisi ve iktisat alanlarında yapılmakta ve çalışmaların sonuçları genelde nicel verilere dayanmaktadır. Bir sosyal etkileşim alanı olarak çiftçiliğe ve tarımın niteliğine yönelik çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda “Sosyo-Kültürel Değişme Açısından Güney Marmara Genç
yorumlamaları üzerinden bir veri sunmayı amaçlamaktadır. Güney Marmara Bölgesi’nde aktif olarak çiftçilik ile uğraşan genç çiftçilerin hedef olarak belirlendiği çalışmamızda; genç çiftçilerin çiftçiliğe ve kırsal alanlara hangi anlamları yükledikleri, kültürel değişmelerden nasıl etkilendikleri, çiftçilik faaliyetleri ile ilgili memnuniyet durumları ve gelecek kaygıları, tehditler, riskler ve sosyo-kültürel değişmeyi doğrudan etkileyen kırsal kalkınma uygulamalarıyla etkileşimleri ortaya konmuştur. Çalışmamız; Güney Marmara Bölgesi’nde yaşayan 20 genç çiftçiden, görüşme formu ile elde edilen veriler ve verilerin analiziyle sınırlıdır. Çalışmanın ilk bölümünde, araştırmanın problemi, amacı ve önemi üzerinde durulmuştur. Daha sonra araştırmamızda kullanılan metodolojik yöntem olarak fenomenoloji ve kuramsal çerçeve hakkında bilgiler verilmiştir. Sosyo-kültürel değişmelerin genç çiftçiler üzerindeki etkilerine katılımcılardan elde edilen bulgular bağlamında değinilmiş ve sonuç bölümüyle son değerlendirme yapılarak çalışma bitirilmiştir. Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|