Sport o‘yinlari va uni o‘qitish metodikasi

 
1946-yilda o`zbek basketbolchilari sobiq Ittifoq birinchiligining 
II guruhida qatnashib, ayollar – 6, erkaklar - 11 o`rinlarni egalladilar.
 
Biroq basketbol hali maktab o`quvchilari va talabalar orasida 
keng 
ommalashmagan 
edi. 
Masalan, 
Toshkent 
shahrining 
talabalaridan faqat 556 kishi, maktab o`quvchilaridan 962 nafari 
basketbol seksiyalariga qatnashardi. 
 
So`ngi yillarda basketbol bo`yicha musobaqalar soni oshib bordi. 
Mehnatkashlar 
jismoniy 
tarbiya 
bilan 
ommaviy 
ravishda 
shug`ullanishga jalb qilinib, sport - texnika natijalarini yuksaltirish 
shiorlari ostida katta ishlar olib borildi. Sobiq Ittifoq musobaqalarida 
qatnashish natijalari hali talabga javob bermasdi. 
 
1947-yili mahalliy millat erkaklar jamoalari uchinchi respublika 

---

11 
birinchiligi o`tkazildi. Bu musobaqalarda 7 ta jamoa qatnashib, 
U.Orifxonov, M.Toyirxo`jayev, U.Mirzaahmedov, Ch.Botishev, 
R.Sodiqov, 
B.G`afurov, 
R.Odilov, 
A.Shermuhammedovlardan 
tashkil topgan, Toshkent shahri jamoasi birinchi o`rinni, Samarqand 
shahri ikkinchi va Toshkent viloyati jamoasi uchinchi o`rinni 
egalladi. 1950-yilda Frunze shahrida basketbol bo`yicha O`rta Osiyo 
respublikalarining uchinchi an’anaviy musobaqalari o`tkaziladi. 
Unda o`zbek basketbolchilari g`olib chiqadilar. 
1951-yilda o`smirlar o`rtasida O`rta Osiyo birinchiligi birinchi 
marta o`tkaziladi. Unda Toshkentlik yigit-qizlar birinchi o`rinni 
egalladilar.
Respublikamiz terma jamoasi Xarkov shahrida o`tkazilgan Sobiq 
Ittifoq terma jamoalari o`rtasida o`tkazilgan o`yinlarda qatnashib, VII 
o`rinni egallaydi. Xullas, 1946-1960-yillar respublika basketbol 
o`yinining rivojlanishida muhim bosqich bo`ldi.
1960-yildan boshlab O`zbekistonda basketbolning rivojlanishida 
yangi bosqich boshlandi. Bu davrda ko`pgina yangi musobaqalar 
tashkil qilindi, sport mashg`ulotlarini yil bo`yi muntazam olib borish 
yaxshi yo`lga qo`yildi.
1960-1966 yillarda Toshkentning «Mehnat» jamoasi va shu 
jamoa bazasida tuzilgan respublika ayollar terma jamoasi yuqori 
natijalarga erishdi. Jamoa a’zolari 1961-yildan boshlab sobiq Ittifoq 
chempionatining «A» toifasi bo`yicha musobaqalarda qatnashish 
huquqiga ega bo`ldilar. 
1962-yilda sobiq Ittifoq birinchiligida «Mehnat» ayollar jamoasi 
7-o`rinni egalladilar. Jamoaning bu muvaffaqiyati sobiq Ittifoqda 
xizmat ko`rsatgan murabbiy L.K.Velichkoning nomi bilan bog`liq. 
Yana 
shunisi 
quvonarliki, 
jamoa, 
asosan, 
respublikamizda 
tarbiyalangan basketbolchilardan tashkil topgan edi. 
O`zbekiston basketbolining bir necha vakillari sobiq Ittifoq 
terma jamoalari a’zolari sifatida musobaqalarda muvaffaqiyatli 
qatnashib keldilar. Ikki marta Jahon va Yevropa chempioni, sobiq 
Ittifoqda xizmat ko`rsatgan sport ustasi R.Salimova (Prokopenko), 

---

12 
qizlar o`rtasida Yevropa chempionlari, sport ustalari T.Volkova va 
T.Xabibulina, Olimpiada o`yinlari, Jahon va Yevropa chempionlari 
A.Jarmuhammedov va Ye.Tornikidu, xalqaro toifadagi sport ustasi 
Ye.Kovalenko, 
sport 
ustalari 
G.Avdeyev, 
I.Borodachev, 
N.Buzlyakov, D.Suxarev va R.Abelyanovlar shular jumlasidandir. 
1968-1978-yillarda o`tkazilgan respublika birinchiliklarida 
Toshkent 
shahrining 
jamoalari 
hamon 
kuchlilikni 
qo`ldan 
bermadilar. Toshkent, Farg`ona, Samarqand, Andijon, Buxoro 
viloyatlari jamoalari sovrinli o`rinlarni egallab keldilar. 
O`zbekistonning eng kuchli erkaklar jamoasi 1973-yilda «A» 
toifasining I- guruhiga kiradi, 1974-yili shu guruhda 3-o`rin, 1975-
yili 7-o`rin, 1976-yili 9-o`rin, 1977-yili 18-o`rin, 1978-1979-yillari 4-
o`rin, 1979-1980-yilda 1-o`rinni egallaydi va oliy ligaga chiqadi. 
1980-1981-yilda oliy ligada 12-o`ringa muvofiq bo`lib, yana I-
guruhga qaytdi. 1981-1982-yilda birinchi guruhda birinchi o`rinni 
egallab, yana oliy ligaga yo`llanma oladi, 1982-1983-yil 9-o`rin, 
1983-1984-yil 5-o`rin, 1984-1985-yil 10-o`rin, 1985-1986-yil 12-
o`rin va birinchi guruhga chiqib ketadi. 1986-1987-yil birinchi 
guruhda 10-o`rin, 1987-1988-yil birinchi guruhda 9-o`rin, 1988-
1989-yil 9-o`rin, 1989-1990-yil oxirgi o`rin, 1990-91 yil oliy ligaga 
chiqish va 1991-1992 yil birinchi ligaga qaytish. 
Shu 
yillari 
jamoa 
murabbiylari 
bo`lib 
A.I.Adisman, 
A.Y.Karaulin, V.N.Semin, S.S.Gavrilov, S.A.Alpatov, V.A.Silkin, 
A.V.Vlasov ishlaganlar.