Statistik jamlash mazmuni va masalalari

Atributiv belgilar deganda son bilan ifodalanmaydigan, maz­munan va sifat jihatdan bir-biridan farq qiladigan belgilar tushu­niladi. Kishining kasbi (mexanik, traktorchi), millati, Tovar­lar­ning turlari, mollar zoti va boshqalarni ushbu belgiga misol qilib ko‘rsatish mumkin

Miqdoriy belgi deganda son bilan ifodalanuvchi belgilar tu­shuniladi. Masalan, ekin maydoni, ekinlar hosildorligi, chorva mol­lari mahsuldorligi, mehnat unumdorligi va hokazolar ushbu bel­giga misol bo‘la oladi, chunki bu belgilar bevosita sonlar (ra­qamlar) da ifodalanadi.

Ijtimoiy hodisalarning o‘zaro bog‘lanishni o‘rganish maqsa­di­da guruhlash ikki turdagi belgilarga bo‘linadi:

1. Omilli belgilar.
2. Natijaviy belgilar.

Omilli belgi deb natijaviy belgiga ta’sir qiluvchi ko‘rsatkich­lar­ga aytiladi. Natijaviy belgi deganda esa omilli belgilar ta’siri os­tida o‘zgarib turuvchi ko‘rsatkich tushuniladi. Masalan, paxta tannar­xi­ni o‘rganish maqsad qilib qo‘yilgan bo‘lsa, paxta tannarxining o‘z­garishi kuzatilayotgan bo‘lsa, u holda hosildorlik omilli belgi, tan­narx natijaviy belgi hisoblanadi.

Omilli belgi deb natijaviy belgiga ta’sir qiluvchi ko‘rsatkich­lar­ga aytiladi. Natijaviy belgi deganda esa omilli belgilar ta’siri os­tida o‘zgarib turuvchi ko‘rsatkich tushuniladi. Masalan, paxta tannar­xi­ni o‘rganish maqsad qilib qo‘yilgan bo‘lsa, paxta tannarxining o‘z­garishi kuzatilayotgan bo‘lsa, u holda hosildorlik omilli belgi, tan­narx natijaviy belgi hisoblanadi.

Tadqiqotda ko‘zlangan maqsadga ko‘ra guruhlash belgilari, o‘z navbatida, ikki turga bo‘linadi:

1. Muhim belgilar.
2. Muhim bo‘lmagan belgilar.
Tadqiqotda ko‘zlangan maqsadlarga erishish uchun ijtimoiy ho­disalarning o‘zaro bog‘liqligini o‘rganish va xos qonuniyatlar­ni ko‘rsatishda guruhlash asosan muhim belgilar bo‘yicha amal­ga oshiriladi.
Muhim belgilar deganda ijtimoiy hodisalarning mohiyati, xu­su­siyatini ifodalaydigan belgilar tushuniladi.

Guruhlashning muhim belgilari tanlab olingandan keyin gu­ruhlar soni aniqlanadi. Tashkil qilinadigan guruhlar sifat jihat­dan turdosh va to‘plamdagi birliklar son jihatidan ulkan bo‘l­mo­g‘i kerak.