Statistik jamlash mazmuni va masalalari

Statistik guruhlash usuli ommaviy ijtimoiy hodisa va voqea­lar o‘r­tasidagi o‘zaro bog‘lanish va bog‘liqlik turlari va qonuni­yat­la­rini aniqlash va ko‘rsatishda katta ahamiyatga ega. Guruh­lash usu­li sta­tistik to‘plamlarda miqdor o‘zgarishlaridan sifat o‘z­­ga­rish­lariga o‘tish jarayonini aniqlashda juda muhim o‘rin tutadi, ana shu­ning uchun ham, ijtimoiy hodisalarni tadqiq qilishda keng qo‘lla­niladi.

Guruhlash usuli 3 ta asosiy vazifani hal qilishda qo‘l­laniladi:

1. Hodisalarni ijtimoiy-iqtisodiy turlarga ajratib o‘r­ganish.
2. Ijtimoiy-iqtisodiy hodisalar tuzilmasi va undagi o‘zga­rish­larni o‘rganish.
3. Ijtimoiy hodisalar orasidagi bog‘lanish va bog‘liqlikni o‘r­ganish.
Guruhlash belgisi deganda guruhlash uchun asos qilib olin­gan muhim belgi tushuniladi. Guruhlash belgisini to‘g‘ri tanlash guruhlash nazariyasining muhim masalalaridan biridir. Guruh­lash belgisini tanlashda quyidagi asosiy qoidalarga amal qilinishi maq­sadga muvofiq:

Guruhlash belgisi deganda guruhlash uchun asos qilib olin­gan muhim belgi tushuniladi. Guruhlash belgisini to‘g‘ri tanlash guruhlash nazariyasining muhim masalalaridan biridir. Guruh­lash belgisini tanlashda quyidagi asosiy qoidalarga amal qilinishi maq­sadga muvofiq:

1. Eng avvalo, o‘rganiladigan hodisaning mohiyatini chuqur anglash zarur;

2. Guruhlashni amalga oshirayotgan vaqtda unga asos qilib har doim muhim belgilarni olish zarur.

3. Guruhlash belgisini tanlashda o‘rganilayotgan ijtimoiy ho­disaning aniq xususiyatlarini hisobga olish kerak.

4. Murakkab ijtimoiy hodisalarni tavsiflashda bir necha mu­him belgilarni olish kerak.
Guruhlash belgilari ifodalanishiga qarab ikki turga bo‘linadi:

1. Atributiv belgilar;
2. Miqdoriy belgilar.

Atributiv belgilar deganda son bilan ifodalanmaydigan, maz­munan va sifat jihatdan bir-biridan farq qiladigan belgilar tushu­niladi. Kishining kasbi (mexanik, traktorchi), millati, Tovar­lar­ning turlari, mollar zoti va boshqalarni ushbu belgiga misol qilib ko‘rsatish mumkin