6. Tanlangan to‘plam xarakteristikalarini hisoblash va tanlash xatolarini aniqlash. 7. Tanlab olingan to‘plam ma’lumotlarini bosh to‘plamga yoyish.
№
Xarakteristikalari
Bosh to‘plam
Tanlama to‘plam
To‘plam hajmi (birliklar soni)
N
n
2.
Kuzatilayotgan belgiga ega bo‘lgan birliklar soni.
M
m
3.
Kuzatilayotgan belgiga ega bo‘lgan birliklar hissasi.
4.
Belgining o‘rta miqdori
5.
Miqdoriy belgining dispersiyasi
6.
Hissasining dispersiyasi
σ2v = pq
σ2w= w (1- w)
№
Xarakteristikalari
Bosh to‘plam
Tanlama to‘plam
To‘plam hajmi (birliklar soni)
N
n
2.
Kuzatilayotgan belgiga ega bo‘lgan birliklar soni.
M
m
3.
Kuzatilayotgan belgiga ega bo‘lgan birliklar hissasi.
4.
Belgining o‘rta miqdori
5.
Miqdoriy belgining dispersiyasi
6.
Hissasining dispersiyasi
σ2v = pq
σ2w= w (1- w)
Bosh va tanlama to‘plam parametrlari asosiy xarakteristikalarining belgilari Tanlash turiga qarab, individual, guruhli va aralash tanlash turlari farq qilinadi. Individual tanlash usuliga muvofiq bosh to‘plamning alohida birliklari, guruhli tanlashda birliklar guruhlari tanlab olinadi, aralash tanlashda esa guruhli va individual tanlash usullaridan birgalikda foydalaniladi.
Tanlama kuzatish amaliyotida eng ko‘p tarqalgan tanlash turlariga quyidagilar kiradi: - tasodifiy tanlash; - mexanik tanlash; - tipik tanlash; - uya (seriya)li tanlash. Tanlash usuli tanlab olingan birliklarning tanlash jarayonida ishtirokini davom yetkazish imkonini belgilab beradi, bunga muvofiq tanlash ikki usulda amalga oshiriladi: 1. Qaytarilmagan usulda 2. Qaytarilgan usulda. Tasodifiy tanlash bosh to‘plamdan birliklarni hech qanday sistemaga solinmasdan tasodifiy holda tanlanishiga aytiladi. Bosh to‘plam xarakteristikalarining chegaralarini aniqlashda tanlashning o‘rtacha va chegaralangan xatosi aniqlanadi. Bu ikkala turdagi xato quyidagi munosabat bilan ifodalanadi:
