Stiven Kinq Yaşıl Mil

www.vivo-book.com 

 

161 

dəyiĢdiyini  hiss  etdiyi  an  siçan  onun  gah  bir  baĢına,  gah  da  o  biri 

baĢına  keçirdi.  Makara  Delakruanın  ayağına  dəyənədək  siçan  onu 

diyirlətdi.  Sonra  baĢını  qaldırıb  bir  anlıq  Delakruanın  üzünə  baxdı, 

sanki ona baĢqa bir tapĢırığın olub-olmadığını bilmək istəyirdi (bəlkə 

həll etməsi  üçün bir neçə riyazi  tapĢırıq;  ya da qrammatik təhlil  üçün 

latın  dilində  bir  neçə  cümlə).  Öz  əməlinin  nəticəsindən  böyük 

ehtimalla razı qalmıĢ Mister Cinqlz siqar qutusuna qayıtdı və orada öz 

yerini rahatladı. 

– Bunu ona sənmi öyrətmisən? – soruĢdum.  

–  Bəli,  ser,  boss  Ekcum,  –  təbəssümünü  gizlətməyə  çalıĢan 

Delakrua  cavab  verdi.  –  O,  hər  dəfə  makaranı  geri  gətirir.  Cin  kimi 

ağıllıdır, elə deyilmi? 

– Bəs makara? – deyə soruĢdum. – Eddi, bəs sən haradan bildin 

ki, onun üçün makara tapmaq lazımdır? 

– Makara istədiyini o özü mənim qulağıma pıçıldadı, – Delakrua 

sakit  tərzdə  cavab  verdi.  –  Bir  vaxt  öz  adını  mənim  qulağıma 

pıçıldadığı kimi. 

Delakrua  öz  siçanının  bu  məharətini  baĢqa  uĢaqlara  da 

göstərirdi...  hamıya,  bircə  Persidən  baĢqa.  Persinin  ona  siqar  qutusu 

təklif  etməsinin  və  sonra  da  onun  içini  döĢəmək  üçün  pambıq  tapıb 

gətirməsinin  Delakrua  üçün  heç  bir  əhəmiyyəti  yox  idi.  Delakrua  bu 

xasiyyəti ilə bəzi itləri xatırladırdı: onları bir dəfə vur və sonra onlara 

nə qədər yaxĢılıq eləyirsən elə, sənə bir də heç vaxt etibar eləməzlər.  

www.vivo-book.com 

 

162 

Mən  indi  də  Delakruanın  necə  qıĢqırdığını  eĢidirəm:  “Ey, 

uşaqlar!  Bir  bura  gəlin!  Baxın  görün,  Mister  Cinqlz  nə  oyunlardan 

çıxır!”  Və  onlar  mavi  uniforma  geyinmiĢ  bir  qrup  Ģəklində  aĢağı 

enirlər  –  Brutus,  Harri,  Din  və  hətta  Bill  Doc. Onların  da  hamısı,  lap 

mənim kimi, gördüklərinə məəttəl qalırlar.  

Mister Cinqlz makara ilə bu hoqqanı eləməyə baĢlayandan üç, ya 

da  dörd  gün  sonra  Harri  Tervilliger  karser  otağında  saxladığımız 

lazımsız  əĢyaların  arasında  bir  xeyli  qurdalanıb  mum  karandaĢları 

tapdı  və  üzündə  xəcalət  çəkən  adama  xas  təbəssümlə  onları  gətirib 

Delakruaya verdi.  

–  DüĢündüm  ki,  bəlkə  sən  bu  makaranı  müxtəlif  rənglərlə 

bəzəmək istəyərsən, – Harri dedi. – Onda sənin balaca dostun əsil sirk 

siçanı olar.  

–  Sirk  siçanı!  –  deyə  Delakrua  bərkdən  qıĢqırdı.  Onun 

xoĢbəxtlikdən lap vəcdə gəldiyi aĢkar bəlli olurdu. Məncə, bu onun ən 

xoĢbəxt  anı  idi  və  o  özünün  bütün  miskin  həyatı  boyu  belə  xoĢbəxt 

anlar yaĢamamıĢdı.  

–  Əslində,  elədir  ki  var!  Sirk  siçanı!  Buradan  çıxanda,  o  məni 

çox varlı edəcək! Lap sirkdə olduğu kimi! Görərsiniz! 

Persi  Uetmor  olsaydı,  heç  Ģübhəsiz,  Delakruaya  deyərdi  ki,  o, 

Kold Mauntindən həyəcan siqnalını və iĢıqlarını yandırmasına heç bir 

ehtiyac olmayan təcili yardım maĢınında çıxacaq, lakin yaxĢısını Harri 

bilirdi. O, sadəcə, Delakruaya dedi ki, makaranı istədiyi rəngə boyaya 

www.vivo-book.com 

 

163 

bilər,  amma  bunu  mümkün  olduqca  tez  etməlidir,  çünki  nahardan 

sonra karandaĢları geri götürməli olacaq.  

Del  onu  rəngbərəng  boyalarla  bəzədi.  Boyama  iĢi  baĢa  çatanda 

makaranın  bir  ucu  sarı,  o  biri  ucu  yaĢıl,  ortadakı  baraban  isə 

yanğınsöndürmə  deposu  kimi  qırmızı  rəngdə  idi.  Biz  Delakruanın 

anlaĢılmaz nitqini eĢitməyə  vərdiĢ  etmiĢdik:  "Maintenant, m'sieurs et 

mesdames!  Le  cirque  presentement  le  mous'  amusant  et  amazeant! 

(Diqqət,  xanımlar  və  cənablar!  Sirkimiz  sizə  əyləncəli  və  möhtəşəm 

siçanı  təqdim  edir).  Əlbəttə,  bu  heç  də  belə  deyilmir,  lakin  onun 

danıĢdığı  fransız  dili  təxminən  belə  səslənirdi.  Sonra  o  öz  səsini 

getdikcə alçaldaraq boğazında udurdu – düĢünürəm ki, bunu yəqin ki, 

tez-tez  döyəclənən  baraban  səsini  eĢitdirmək  üçün  edirdi,  –  sonra  isə 

makaranı  yerə  atırdı.  Mister  Cinqlz  isə  bir  göz  qırpımında  onun 

dalınca düĢür, makara çatıb onu ya burnu, ya da ön pəncələri ilə geri 

diyirlədirdi.  Məncə,  ikinci  üsula  baxmaq  üçün  lap  sirkdə  pul  da 

ödəmək  olardı.  Con  Koffi  bizim  mühafizəmiz  və  qayğımız  altına 

keçənədək,  Delakrua,  onun  balaca  siçanı  və  əlvan  rənglərə  boyanmıĢ 

makara əsas əyləncə vasitəmizə çevrilmiĢdi və hər Ģey bir müddət elə 

belə  də  davam  etdi.  Sonra  bir  müddət  sakitləĢmiĢ  sidik  yolunun 

infeksiyası  yeni  qüvvə  ilə  geri  qayıtdı,  ondan  sonra  isə  blokumuza 

Uliyam Uorton gəldi və cəhənnəm həyatı yenidən baĢladı.  

 

 

www.vivo-book.com 

 

164 

 

10 

 

 

 

Tarixlərin  hamısı,  demək  olar  ki,  xatirimdən  silinib.  Köhnə 

qəzetlərə  baxaraq  bəzi  tarixləri  tapması  üçün,  yəqin,  nəvəm 

Danielladan xahiĢ etməli olacam, amma heç bilmirəm buna dəyərmi? 

Delakruanın  kamerasına  gəldiyimiz  və  siçanın  onun  çiynində 

oturduğunu gördüyümüz gün, ya da Uliyam Uortonun bloka gəldiyi və 

az qala Din Stantonu öldürəcəyi gün kimi ən vacib tarixlər qəzetlərdə 

onsuz da olmayacaqdı. Bəlkə də ən yaxĢısı, indiyə qədər etdiyim kimi, 

elə  belə  də  davam  etməkdir.  Əslində,  düĢünürəm  ki,  əgər  hadisələrin 

hansı  ardıcıllıqla  baĢ  verdiyini  xatırlayırsansa,  tarixlərin  o  qədər  də 

böyük əhəmiyyəti yoxdur.  

BaĢa düĢürəm ki, bəzən hadisələr sıxılaraq bir-birinin içinə girir. 

Delakruanın  edam  tarixi  ilə  bağlı  sənədlər,  nəhayət  ki,  Körtis 

Andersonun  kabinetindən  mənə  gəldi.  Sənədlərə  baxanda  çox 

təəccübləndim,  çünki  bizim  fransızı  dostumuzun  Qoca  Qığılcımla 

görüĢəcəyi  tarix  gözlədiyimiz  gündən  irəli  çəkilmiĢdi.  Bu, 

görünməmiĢ hadisə  idi, özü də o zamanlar ki,  bir nəfəri edam  etmək 

üçün  cənnətin  yarısını  və  yerdəkilərin  hamısını  hərəkətə  gətirməyə 

ehtiyac  yox  idi.  DəyiĢiklik  cəmi  iki  gündən  ibarət  idi.  Səhv 

www.vivo-book.com 

 

165 

eləmirəmsə,  edamın  tarixi  oktyabr  ayının  iyirmi  yeddisindən  iyirmi 

beĢinə çəkilmiĢdi. Dediyim tarixlərin dəqiqliyinə əmin deyiləm, amma 

təxminən  o  günlərdə  idi,  çünki  hələ  o  zaman  Tut-Tutun  öz  siqar 

qutusunu  gözlədiyindən  də  tez  geri  alacağını  düĢündüyümü 

xatırlayıram.  

Uorton  isə  əksinə,  blokumuza  gözlədiyimizdən  daha  gec  gəldi. 

Ona  görə  ki,  məhkəmə  Andersonun  etibarlı  mənbələrinin  güman 

etdiyindən daha uzun çəkmiĢdi (söhbət Azğın Billidən gedəndə, heç nə 

etibarlı  olmur  və  biz  tezliklə  bunun  Ģahidi  olacağıq  –  zamanın 

sınağından  çıxmıĢ  və  ehtiyatsız  davranıĢlardan  qorunduğunu  güman 

etdiyimiz  nəzarət  metodlarımızın  olmasına  baxmayaraq).  Günahkar 

olduğu  sübuta  yetiriləndən  sonra  onu  müayinə  edilməsi  üçün 

Ġndianoladakı  xəstəxanaya  köçürdülər.  Sənədlərdə  deyildiyinə  görə, 

məhkəmə zamanı onun bir neçə dəfə ürəkkeçməsi olub, özü də iki dəfə 

kifayət qədər ciddi. Bu tutmalar zamanı o, döĢəməyə  yıxılıb və  yerdə 

uzanaraq  tir-tir  əsib,  ayaqları  ilə  döĢəməni  döyəcləyib.  Onu  müdafiə 

etmək  üçün  məhkəmə  tərəfindən  təyin  edilmiĢ  vəkilin  dediyinə  görə, 

Uorton  epilepsiya  xəstəliyindən  əziyyət  çəkirmiĢ  və  bu  cinayətləri  də 

epileptik  tutmaların  təsiri  altında  olarkən,  yəni  ağlı  baĢında  olmayan 

vəziyyətdə törədib. Ġttihamçı isə vəkilin sözlərinə etiraz edərək bildirib 

ki,  bu  tutmalar  qabaqcadan  düĢünülmüĢ  oyundur  və  qorxaq,  həm  də 

ümidini  itirmiĢ  bir  adamın  fırıldaq  yolu  ilə  canını  xilas  etmək 

cəhdindən  baĢqa  bir  Ģey  deyil.  Güman  edilən  tutmaları  öz  gözləri  ilə 

www.vivo-book.com 

 

166 

müĢahidə  edəndən  sonra  andlılar  da  qərara  gəliblər  ki,  ürəkkeçmələr 

simulyasiyadır,  həqiqi  deyil.  Hakim  andlıların  rəyi  ilə  razılaĢsa  da, 

hökm  oxunandan  onun  icrasınadək  olan  müddət  ərzində  bir  sıra 

analizlərin  keçirilməsini  təyin  edib.  Allah  bilir  nə  üçün,  bəlkə  də 

sadəcə, iĢin əsli ilə maraqlandığından.  

Uortonun  xəstəxanadan  qaçmayacağını  yalnız  axmaq  adam 

düĢünə  bilərdi  (qəribə  təsadüfdən  rəis  Mursun  arvadı  Melinda  da 

onunla  eyni  vaxtda  həmin  xəstəxanada  yatırdı),  amma  o  qaçmadı. 

Yəqin onun palatasının yanında çoxlu gözətçilər qoyulmuĢdu, bəlkə də 

o, epilepsiya xəstəliyi səbəbi ilə – əgər belə bir xəstəlik aĢkar edilərsə 

– onu öz hərəkətləri üçün qeyri-məsul hesab edəcəklərinə hələ də ümid 

bəsləyirmiĢ.  

Lakin  onun  xəstə  olduğu  aĢkar  edilmədi.  Həkimlər  onun 

beyinində heç bir qeyri-normallıq – ən azında fizioloji – tapmadılar və 

“Körpə”  Billi  Uortonu,  nəhayət,  Kold  Mauntinə  göndərdilər.  Onun 

bizim həbsxanaya gəliĢi, xatırladığıma görə, ya on altı, ya da on səkkiz 

oktyabrda  olmalıdır.  Səhv  etmirəmsə,  Uorton  Koffidən  təxminən  iki 

həftə  sonra,  Delakruanın  YaĢıl  Millə  keçməsindən  isə  on  gün  əvvəl 

gəlmiĢdi.  

Bizim  yeni  psixopatın  “E”  blokuna  gəliĢi  mənim  üçün 

hadisələrlə zəngin bir gün oldu. Həmin gün qasığımdakı zoqquldayan 

ağrıdan və penisimin alıĢıb yanması, ağırlaĢması və ĢiĢməsi hissindən 

səhər saat dörddə ayıldım. Ayaqlarımı hələ çarpayıdan yerə salmamıĢ 

www.vivo-book.com 

 

167 

baĢa  düĢdüm  ki,  sidik  yollarımdakı  infeksiya,  bütün  ümidlərimə 

baxmayaraq,  hələ  də  yaxĢılaĢmağa  doğru  getməyib.  Deməli,  sadəcə, 

bir  müddət  ağrılarım  yüngülləĢibmiĢ,  vəssalam;  indi  isə  bu  müddət 

baĢa çatıb.  

Mən  təbii  ehtiyacımı  ödəmək  üçün  evdən  bayıra  çıxdım  –  bu, 

həyətimizdə  ilk  tualet  tikdiyimiz  vaxtdan,  ən  azı,  üç  il  əvvəl  baĢ 

vermiĢdi;  elə  evin  küncündəki  odun  qalağının  yanına  çatmıĢdım  ki, 

daha dözə bilməyəcəyimi anladım. Öz pijamamın Ģalvarını düz sidiyin 

axmağa baĢladığı  an aĢağı  çəkməyə macal  tapdım. Bu, həyatımda  ən 

ağrılı  məqam  idi.  1956-cı  ildə  mənim  öd  kisəmdən  daĢ  çıxmıĢdı, 

deyilənə görə, bu çox ağrılı bir prosesdir, lakin o səhər sidiyə çıxarkən 

hiss  etdiyimlə  müqayisədə,  öd  kisəsindən  çıxan  daĢın  verdiyi  ağrı 

mədə  qıcqırmasının  ağrısına  bənzəyir.  Ağrıdan  ayaqlarım  altımdan 

qaçdı  və  bütün  ağırlığımla  dizlərimin  üstünə  çökdüm,  özümün 

yaratdığım  gölməçəyə  üzüstə  yıxılmamaq  və  müvazinətimi  qorumaq 

üçün  qıçlarımı  geniĢ  açdığımdan,  pijamamın  Ģalvarı  ikiyə  bölündü. 

Əgər  sol  əlimlə  odun  cərgəsindəki  parçaların  birindən  tutmasaydım, 

yenə  də  yıxılacaqdım.  Məni  narahat  edən,  incidən  yeganə  Ģey 

cızdağımı  çıxaran  bu  ağrı  idi;  qarnımın  aĢağı  hissəsinə  elə  bil  od 

düĢmüĢdü,  penisim  isə  –  insanın  hiss  edə  biləcəyi  ən  güclü  həzz  və 

ləzzət  yaĢatdığı  anlar  istisna  olmaqla,  mən  adətən  bu  orqanı 

unudurdum  –  elə  bil  indicə  əriyəcəkdi.  Mənə  elə  gəlirdi  ki,  onun 

www.vivo-book.com 

 

168 

ucundan  qan  axdığını  görəcəyəm,  lakin  axan  mayenin  adi  sidik 

Ģırnağından baĢqa bir Ģey olmadığı bəlli oldu.  

Bir  əlimlə  hələ  də  odun  cərgəsindən  tutmuĢdum,  o  bir  əlimlə 

ağzımı  bərk-bərk  sıxdım  ki,  qıĢqırmayım.  Arvadımı  öz  qıĢqırığımla 

oyadıb  qorxuzmaq  istəmirdim.  Mənə  elə  gəlirdi  ki,  sidiyim  heç  vaxt 

qurtarmayacaq,  elə  hey  axacaq,  amma  Ģırnaq  yavaĢ-yavaĢ  zəiflədi  və 

nəhayət,  bitdi.  ĠĢəməyimi  bitirəndə  ağrı  artıq  qarnımın  dərinliyinə  və 

xayalarımın  içinə  nüfuz  etmiĢdi  və  saralmıĢ,  çürük  diĢlər  kimi  məni 

içəridən yeyirdi. Uzun müddət – bəlkə də təxminən bir dəqiqə – ayağa 

qalxa  bilmədim.  Nəhayət,  ağrı  getdikcə  azalmağa  baĢladı  və  birtəhər 

ayağa  qalxa  bildim.  Artıq  çox  hissəsi  torpağa  hopmuĢ  sidik 

gölməçəsinə baxaraq düĢündüm: bu qədər az miqdarda maye çıxarkən 

bu qədər ağrı-acı doğuran bir aləmi hansı allah yarada bilərdi... 

Mən  xəstə  olduğumu  iĢə  xəbər  verib,  nəhayət,  həkim  Sedlerin 

yanına  gedə  bilərdim.  Doğrudur,  həkim  Sedlerin  ürək  bulandıran  və 

kükürd iyi verən həblərini qəbul etmək istəmirdim, lakin hər halda, bu 

həblər  boğazına  tıxanmıĢ  hayqırtını  birtəhər  boğmaq  üçün  bütün 

iradəni  səfərbər  edərək  odun  cərgəsinin  yanında  yerə  çökməkdən  və 

elə həmin anda sanki sənin həcəmətinə neft töküb yandırıblarmıĢ kimi 

ağrılı hislər keçirməkdən min dəfə yaxĢıdır.  

Sonra qonĢu otaqda  yatmıĢ Cenisin asta xorultusuna qulaq asa-

asa  mətbəxdə  aspirin  həbi  qəbul  etdim  və  birdən  yadıma  düĢdü  ki, 

Uilyam Uortonu bizim bloka bu gün gətirəcəklər. O da yadıma düĢdü 

www.vivo-book.com 

 

169 

ki,  Brutus  da  orda  olmayacaq  –  növbətçilik  cədvəlinə  görə  o, 

həbsxananın baĢqa bölməsində olacaq və kitabxanadan qalmıĢ əĢyaları 

və  xəstəxana  avadanlıqlarını  yeni  binaya  köçürməyə  yardım  edəcək. 

Keçirdiyim  ağrılara  baxmayaraq,  baĢa  düĢürdüm  ki,  Uortonu  Din  ilə 

Harrinin öhdəsinə buraxmaq olmaz. Onlar etibarlı insanlar olsalar da, 

Körtis  Andersonun  raportunda  qeyd  edilirdi  ki,  Uilyam  Uorton  çox 

təhlükəli birisidir. “Bu adamın heç nə vecinə deyil,” – o, raportda belə 

yazmıĢ və altında da imza etmiĢdi.  

Çəkdiyim  ağrı  bir  qədər  yüngülləĢdikdən  sonra  düĢünmək 

qabiliyyətim  geri qayıtdı. Mənə elə gəldi ki, həbsxanaya səhər tezdən 

getsəm  yaxĢıdır.  Səhər  saat  altıda  həbsxanaya  çata  bilərdim,  elə  rais 

Murs da iĢə, adətən, həmin vaxtlarda gəlirdi. O, Uortonu qəbul etmək 

üçün lazım olan müddətə Brutusu “E” blokuna keçirə bilər və mən də 

həkimlə  çoxdan  gecikmiĢ  görüĢümə  gedərdim.  Deməli,  yolum  Kold 

Mauntinə idi.  

Həbsxanaya  gedən  otuz  beĢ  kilometrlik  yolda  məni  qəfil 

sıxıĢdıran  balaca  ehtiyacımı  ödəmək  üçün  iki  dəfə  dayanmalı  oldum. 

Hər  iki  dəfəsində  də  mən  özümü  çətinə  salmadan  maĢını  bir  kənara 

çəkib  bu  problemi  həll  edə  bildim  (əsasən  ona  görə  ki,  belə  saatda 

kənd yollarında hərəkət, demək olar ki, olmur).  

Bu  ifraz  proseslərinin  heç  biri  gecəki  qədər  ağrılı  olmadı,  lakin 

hər  iki  dəfədə  yıxılmamaq  üçün  öz  balaca  “Ford-kupe”min  sərniĢin 

www.vivo-book.com 

 

170 

qapısının  dəstəyindən  tutmalı  oldum  və  iĢəyərkən  üzümdən  necə  tər 

axdığını hiss etdim. Mən xəstə idim, özü də əməlli-baĢlı. 

Nəhayət,  həbsxanaya  çatdım,  cənub  qapısından  içəri  girib 

maĢınımı  həmiĢəki  yerində  saxladım  və  birbaĢa  rəisin  yanına  getdim. 

Saat təxminən altı olardı. Miss Hannanın kabineti boĢ idi – o, nisbətən 

məqbul vaxt olan yeddidən tez gəlməzdi, – lakin Mursun kabinetində 

iĢıq  yanırdı;  iĢığın  yandığını  donuq  ĢüĢədən  görə  bilirdim. 

Etinasızlıqla  qapını  döydüm  və  açdım.  Belə  erkən  saatda  heç  kimi 

gözləməyən  Murs  səksənərək  baĢını  qaldırdı.  Özüm  də  onu  belə 

miskin  görkəmdə,  üzündə  aciz  bir  ifadə  ilə  görməmək  üçün  çox 

Ģeydən keçərdim. Onun, adətən, səliqə ilə daranmıĢ ağ saçları bu dəfə 

pəriĢan  idi,  hərəsi  bir  tərəfə  baxırdı.  Kabinetinə  girəndə  o,  əlləri  ilə 

baĢını  tutub  oturmuĢdu,  qızarmıĢ  gözlərinin  altındakı  dəri  ĢiĢərək 

tuluqlanmıĢdı.  Məni  ən  çox  pərt  edən  isə  onun  oturduğu  yerdə  tir-tir 

əsməsi idi. Onu heç vaxt belə görməmiĢdim, elə bil, çox soyuq havada 

bütün gecəni bayırda gəzib yenicə içəri gəlmiĢdi.  

–  Hal,  bağıĢla,  səni  narahat  etmək  istəmirdim,  mən  sonra 

gələrəm, – deyə kabinetdən çıxmaq istədim. 

– Yox, – deyə dilləndi. – XahiĢ edirəm getmə, Pol. Qapını bağla 

və içəri keç. Bir bilsən, indi kiminləsə dərdləĢməyə nə qədər ehtiyacım 

var! Qapını bağla və içəri keç.  

Yuxudan  durandan  ilk  dəfə  olaraq  öz  ağrı-acımı  yaddan 

çıxararaq, onun xahiĢini yerinə yetirdim. 

www.vivo-book.com 

 

171 

– Onun beynində ĢiĢ var, – Murs dedi. – Həkimlər onun baĢını 

rentgenə salanda, beynində ĢiĢ olduğu məlum olub. Çəkdikləri rentgen 

Ģəkillərindən də çox razı  qalıblar. Həkimlərdən biri mənə dedi  ki,  bu 

Ģəkil  onların  indiyədək  çəkdikləri  rentgen  Ģəkilləri  arasında  bəlkə  də 

ən yaxĢısıdır. Hə, bir də dedi ki, onlar bu Ģəkilləri Nyu-Enqlandda bir 

tibbi jurnalda qonorar qarĢılığında dərc etdirmək istəyirlər. Onlar mənə 

dedilər  ki,  ĢiĢ  limon  boydadır  və  dərinə  gedir.  Ona  görə  də  onu 

cərrahiyyə  yolu  ilə  götürmək  mümkün  olmayacaq.  Bir  də  dedilər  ki, 

onun  çox  az  ömrü  qalıb,  heç  milad  bayramınadək  yaĢamaz.  Mən 

bunları  ona  deməmiĢəm.  Təsəvvür  edə  bilmirəm  ki,  bunu  ona  necə 

deyim. Ondan sonra necə yaĢayacağımı da təsəvvür edə bilmirəm.  

Bunları  deyəndən  sonra  hönkür-hönkür,  içini  çəkə-çəkə 

ağlamağa  baĢladı.  Onun  hönkürtüləri,  içini  çəkməyi  məndə  həm 

mərhəmət, həm də bir növ qorxu hissi yaratdı – Hal Murs kimi özünü 

ən  çətin  anlarda  belə  ələ  almağı,  soyuqqanlılığını  qorumağı  bacaran 

insanın birdən-birə belə hala düĢməsinə baxmaq adamı vahiməyə salır. 

Bir müddət yerimdən tərpənmədən baxdım, sonra ona yaxınlaĢdım və 

qolumu  boynuna  doladım.  O,  suda  batan  adam  kimi  hər  iki  əlini 

uzadıb məni qucaqladı və üzünü sinəmə dayayıb, ağlamağa davam etdi 

və deyəsən, bu ona bir qədər yüngüllük gətirdi. Çünki bir qədər sonra 

özünü ələ alıb, məndən üzr dilədi. Üzr istəyəndə üzümə baxmadı, elə 

bil, ömrü boyu yaddan çıxara bilməyəcəyi dərəcədə ayıb bir iĢ görmüĢ 

adam  kimi  utanırdı.  Ġnsan  hətta  özünü  belə  bir  vəziyyətdə  görmüĢ 

www.vivo-book.com 

 

172 

birisinə  nifrət  etmək  həddinə  də  çata  bilər.  Məncə,  Mursun  vəziyyəti 

dediyimdən  bir  qədər  yaxĢı  idi,  lakin  mən  bura  nə  üçün  gəldiyimi 

yaddan çıxardım və müzakirə etmək istədiyim iĢ barəsində bir söz belə 

demədim. Mursun kabinetindən çıxandan sonra  öz maĢınıma dönmək 

əvəzinə  “E”  blokuna  tərəf  addımladım.  Aspirin  təsirini  göstərməyə 

baĢlamıĢdı  və  qarnımın  alt  hissəsindəki  ağrı  asta  nəbz  döyüntüsü 

səviyyəsinə  enmiĢdi.  DüĢündüm  ki,  bu  günü  birtəhər  yola  verə 

bilərəm;  Uortonu  kamerasına  yerləĢdirərəm,  günortadan  sonra  gedib 

Hal Mursa bir də baĢ çəkərəm və günün sonunda sabah üçün xəstəlik 

kağızı alaram. Mənə elə gəlirdi ki, ən pis anlar artıq arxada qalıb, heç 

təsəvvürümə də gətirə bilməzdim ki, bu gün bizi nələr gözləyirmiĢ.  

 

 

 

 

 

 

11 

 

 

 

 

 

www.vivo-book.com 

 

173 

“DüĢündük ki, o, hələ də müayinə zamanı qəbul etdiyi narkotik 

dərmanların  təsiri  altındadır”,  –  Din  axĢamtərəfi  dedi.  Onun  səsi 

alçaqdan, xırıltılı çıxırdı, itin hürməsini xatırladırdı və boynunda tünd-

bənövĢəyi qançırlar gözə dəyirdi. DanıĢarkən acı  çəkdiyini açıq-aĢkar 

görə  bilirdim,  ona  görə  də  bir  anlıq  ona  daha  danıĢmaması,  baĢ 

verənləri ürəyinə salmamasını məsləhət  görmək istədim, lakin fikrimi 

dəyiĢdim, çünki bəzən susmağın daha ağrılı olduğunu xatırladım.  

– Biz hamımız onun narkotik dərmanların təsiri altında olduğunu 

düĢünürdük, elə deyilmi? 

Harri Tervilliger bir söz demədən baĢını yırğaladı. Hətta kənarda 

düĢüncələrə  qərq  olaraq  təkbaĢına  oturmuĢ  Persi  də  mənim 

dediklərimlə razılaĢaraq baĢını yellədi.  

Brutus mənə tərəf baxdı və baxıĢlarımız bir anlıq toqquĢdu. Biz 

bunun  necə  baĢ  verdiyi  haqqında,  demək  olar  ki,  eyni  Ģeyləri 

düĢünürdük.  Budur,  sən  öz  həyatını  yaĢayırsan,  hər  Ģeyi  yalnız 

qaydalara görə eləyirsən, lakin buraxdığın bir səhv və – tarap – səma 

sizin  baĢınıza  yıxılır.  Onlar  elə  düĢünürdülər  ki,  o,  hələ  də  narkotik 

dərmanların təsiri altındadır – əslində, məntiqə uyğun bir fərziyyədir, – 

lakin  onun  həqiqətən  narkotik  dərmanlar  qəbul  edib-etmədiyi  ilə  heç 

kim maraqlanmadı. Mənə elə gəldi ki, Brutusun gözlərində nəsə baĢqa 

Ģeylər də  gördüm: Harri və Din öz səhvlərindən ibrət  götürəcəkdilər; 

xüsusilə  də  Din,  çünki  o,  çox  asanlıqla  öz  ailəsinin  yanına  ölmüĢ 

vəziyyətdə  qayıda  bilərdi.  Persi  nəticə  çıxarmaz.  Persi  bəlkə  də  heç 

www.vivo-book.com 

 

174 

nəticə  çıxarmaq  iqtidarında  deyil.  Persinin  edə  biləcəyi  yeganə  Ģey 

qaĢqabağını  salladıb  acıqlı-acıqlı  bir  küncdə  oturmaqdır,  çünki  yenə 

boğazadək zibilə düĢüb.  

Azğın  Billi  Uortonu  həbsxanaya  gətirmək  üçün  Ġndianolaya 

yeddi nəfər getmiĢdi: Harri, Din, Persi, arxada baĢqa iki nəzarətçi (indi 

xatırlaya bilməsəm də, bir vaxtlar onların adlarını bildiyimə əminəm) 

və daha iki nəfər öndə. Onlar bizim “Dilican” adlandırdığımız maĢınla 

getmiĢdilər  –  gövdəsi  poladla  gücləndirilmiĢ  və  güllə  keçirməyən 

ĢüĢələrlə təchiz edilmiĢ “Furqon  Ford”la. Avtomobil  məhbus daĢıyan 

polis maĢını ilə zirehli avtomobilin qarıĢığına bənzəyirdi.  

Harri  Tervilliger  bu  ekspedisiyanın  rəhbəri  idi.  O  özü  ilə 

gətirdiyi  sənədləri  qraflığın  Ģerifinə  verdi  (Homer  Körbisə  yox,  onun 

kimi  yontalanmamıĢ  baĢqa  bir  əbləhə),  o  da  öz  növbəsində  mister 

Uilyam  Uortonu,  Delakruanın  dili  ilə  desək,  müstəsna  qalmaqalçını, 

fitnəkarı  onlara  təhvil  verdi.  Kold  Mauntin  həbsxanasının  məhbuslar 

üçün  uniforması  öncədən  ora  göndərilsə  də,  Ģerif  və  onun  adamları 

Uortona  bu  formanı  geyindirmək  haqqında  düĢünmək  əziyyətinə 

qatlaĢmamıĢdılar; bu iĢi bizim uĢaqların öhdəsinə buraxmıĢdılar. Onlar 

Uilyam  Uortonu  ilk  dəfə  Mərkəzi  Xəstəxananın  ikinci  mərtəbəsində 

görəndə,  onun  əynində  pambıq  parçadan  xəstəxana  pijaması, 

ayaqlarında  isə  ucuz  keçə  Ģap-Ģuplar  vardı.  Onun  arıq  bədəni,  dar 

sızanaqlı  üzü  vardı:  gur,  sarıĢın,  uzun  və  dolaĢıq  saçları  səliqəsiz 

Ģəkildə çiyinlərinə tökülmüĢdü. Bir balaca aĢağı sürüĢmüĢ pijamasının