T abdraxmanov

Ifloslanish darajalari

0-30	30-60	60-90	90-120	120-150	150-180	180-190
00/01	5,2	1,04	0,10	0,05	-	-	-	O‘rta
00/02	2,1	0,87	0,04	0,01	-	-	-	Kuchsiz
00/05	0,74	0,51	0,02	-	-	-	-	Ifloslanmagan
00/07	-	-	-	-	-	-	-	Ifloslanmagan
00/09	0,21	0,13	-	-	-	-	-	Ifloslanmagan
00/10	1,82	0,88	0,43	0,17	-	-	-	Kuchsiz
00/11	-	-	-	-	-	-	-	Ifloslanmagn

Laboratoriya sharoitida ishlab chiqarish amaliyoti o‘tkazilgan vaqtda uning majburiy tarkibiy qismi, bu olingan tahliliy ma’lumotlarning ma’nosini chiqarish, qayta ishlash va izohlash hisoblanadi. Buning uchun talaba o‘zi ko‘rib chiqayotgan tuproq namunalari haqida iloji boricha to‘la ma’lumot olish imkoniyatiga ega bo‘lishi kerak.

Yuqori kurs talabalarining ishlab chiqarish amaliyoti boshqa kurs talabalarining bu kabi amaliyotlaridan bajariladigan ish ko‘lamining kattaligi hamda ko‘proq mustaqil amalga oshirilishi bilan ajralib turadi.
Yuqori kurs talabalari amaliyotining majburiy tarkibiy qismi, bu ma’lum miqdordagi ishning mustaqil bajarilishi va muayyan masalani mustaqil yechimidan iborat. Bular: belgilangan hududning tuproq yoki agrokimyoviy xaritalarini tuzish, biror-bir ilmiy yoki amaliy muammoning yechimiga qaratilgan namunaviy tajriba o‘tkazish va hokazo.
Yuqori kurs talabalari amaliyot dasturi o‘z ichiga oldindan rahbar bilan tuzilgan yoki kelishib olingan kurs yoki bakalavr yakuniy ishi uchun material yig‘ishni ham qamrab oladi.
Dala sharoitida material yig‘ish tuproq, tuproq qatlami hamda aniq tuproq kesmalarining tashkil bo‘lish shart-sharoitining tavsifi, tuproq va tuproq hosil qiluvchi jinslar, ayrim hollarda esa o‘simlik, yerosti va yerusti suv namunalarini tanlab olish kabilarni o‘z ichiga oladi.
Barcha olingan tuproq va o‘simlik namunalari aniq nomlanishi, ochiq havoda quritilib (agar keyingi tahlillar davomida nam namunalar bilan ishlash nazarda tutilmagan bo‘lsa) qutichalarga solinishi va dala amaliyoti tamom bo‘lguniga qadar quruq joyda saqlanishi lozim. Kurs yoki bakalavr yakuniy ishi uchun material yig‘ish laboratoriya, shu bilan bir qatorda vegetatsiya va laboratoriya tajribalarini o‘tkazish, aniq kimyoviy tahlil qilish, tuproqlarning fizik xususiyatlarini aniqlash va boshqa shunga o‘xshash ishlar tarzida ham amalga oshirilishi mumkin.
Ishlab chiqarish amaliyoti hisobotining mazmuni. Ishlab chiqarish amaliyoti hisoboti o‘z ichiga quyidagilarni oladi:
1) kirish;
2) masalaning maqsadi va qo‘yilishi;
3) tadqiqot hududidagi tuproq hosil bo‘lish shart-sharoiti va tuproq qoplamasi;
4) amaliyot davomida bevosita talaba tarafidan bajariladigan ish mohiyati;
5) natijalar va muhokamalar;
6) xulosalar;
7) bajarilgan amaliyot va uni takomillashtirish borasida talabaning fikrlari.
Hisobotning kirish qismida talaba amaliyot o‘tkazgan tashkilot, amaliyot muddati, amaliyot joyi (viloyat, tuman), tashkilotdan va kafedradan rahbar bo‘lgan shaxslar haqidagi ma’lumotlar aniq ko‘rsatiladi. Hisobotning “Masalaning maqsadi va qo‘yilishi” qismida amaliyot o‘tkazilgan tashkilot tuproqshunoslik va agrokimyo yo‘nalishining qanday nazariy va amaliy masalalarini yechish bilan shug‘ullanishi va talaba amaliyot o‘tkazgan vaqtda tashkilot jamoasi qanday aniq masalalarni yechish bilan band bo‘lganligi bildiriladi.
Hisobotning keyingi qismida ilmiy adabiyot va o‘zining shaxsiy kuzatuvlari asosida tadqiqot hududidagi tuproq hosil qilish omillari, tuproq qoplami va tuproqlari tavsiflanadi. Bunda hududda keng tarqalgan tuproq turi yoki tashkilotning tadqiqot ob’ekti bo‘lgan tuproqlar batafsil tavsiflanishi kerak. Hisobotning bu qismida bir necha tipik tuproq kesmalarining sxematik rasmlari va to‘la tavsifi berilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu qismda yana ayrim xarita materiallari (tuproq hosil qiladigan jinslar, o‘simliklar xaritasi yoki xarita sxemasi, tuproq xaritasi, tuproq qoplam tuzilishi xaritasi, katen bo‘ylab tuproq tarqalishining sxematik chizmasi va hokazo) ham berilishi mumkin.
Hisobotning keyingi qismida amaliyot o‘tash davrida talaba tarafidan bajarilgan barcha ishlar ko‘rsatib o‘tiladi. Bunda amaliyot daftaridagi qaydlar asosida foydalanilgan usullar, muayyan bajarilgan ishning ko‘lami va muddati batafsil ko‘rsatilishi kerak. Ushbu qismda shuningdek, talaba o‘zi mustaqil bajargan, ishtirok etgan hamda boshqa xodimlarga texnik yordam ko‘rsatgan ish turlarining barchasi aks etishi lozim.
Hisobotning “Natijalar va muhokamalar” qismida amaliyot davrida olib borilgan ishlarning asosiy natijalari ko‘rsatiladi. Olingan natijalar xarita shaklida ham berilishi mumkin. Masalan, tuproq xaritasi, tuproqlarning meliorativ baholash xaritasi, muayyan hudud tuproqlarining yetarli darajada ozuqa moddalari bilan taminlanganlik yoki toksik moddalar bilan iflosganlik xaritalar va boshqa jadvallarda ko‘rsatiladi (3-4 rasm). Hisobotning bu qismida berilgan barcha xaritalar tahliliy yozuvlar bilan ta’minlanishi kerak.
Dala amaliyot materiallari boshqa shakllarda ham berilishi mumkin. Masalan, jadval yoki grafik shakldagi biror-bir unsurning kesmadagi o‘zgarishiga oid ma’lumot. Talaba amaliyot vaqtida turli tuproq turlaridagi hajmiy massalarni (HM) yoki tuproqning dala nam sig‘imi (DNS) aniqlagan bo‘lsa, “Natijalar va muhokamalar” qismida HM va DNS kesmadagi tarqalish grafigi (yoki jadvali) ko‘rsatiladi va olingan raqamlarga tegishli tahliliy yozuvlar beriladi. Bunda talaba tuproqdagi turli unsurlarni (masalan, gumus, karbonat tarkibi bo‘yicha va hokazo) aniqlash bo‘yicha o‘zi o‘tkazgan namunaviy tajriba materiallaridan hamda ilmiy adabiyotdan foydalanishi mumkin.
Agar ishlab chiqarish amaliyoti biror-bir tajriba o‘tkazish bilan bog‘liq tarzda o‘tgan bo‘lsa, hisobotning bu qismida ushbu tajribadan olingan natijalar va unga tegishli grafiklar beriladi.