4.3.5 sollen Sollen kiplik fiilinin sözlüksel anlamları aşağıdaki gibidir:
“1. yapması istenilmek 2. (angeblich sein) söylenmek, rivayet edilmek”
(STEUERWALD, 1988: 498)
ÖNEN(1993:984), bunlara “gerekli olmak ” anlamını da ekler.
Ayrıca şu örnekler verilmektedir:
1) “Er soll gleich kommen! Hemen gelsin!
2) Was soll ich jetzt tun?
Şimdi ne yapayım? 3) Wir hätten etwas warten sollen.
Biraz beklemeliydik. 4) Er soll gestern die Stadt verlassen haben.
O dün şehri terketmiş olmalı. Onun dün şehri terk ettiği söyleniyor.”(STEUERWALD, 1988: 498)
1) nolu cümlede sollen, [-sXn] biçimbirimiyle ifade edilmiştir ve emir (commissive)kiplik anlamını yansıtır. [Hemen gelmeli! Hemen gelmesi gerek! Hemen gelmesi gerekli! Hemen gelmesi lâzım/ lüzumlu!] şeklinde de ifade edilebilir. 2) nolu cümle [-ayım] biçimbirimi ile ifade edilmiştir. Bu da [yapmam gerekir]
anlamını içerir. Yukarıdaki cümle [Şimdi ne yapmalıyım? Şimdi ne yapmam gerek? Ş imdi ne yapmam gerekli? Şimdi ne yapmam lâzım?] seçenekleriyle de ifade edilebilir.
3) nolu cümlede ise sollen, gereklilik kipliği işaretleyicisi [-mElĐ] biçimbirimi
ile ifade edilmiştir. [Biraz beklememiz gerekirdi/ lâzımdı/ gerekliydi ] ile de ifade
edilebilir.
4) nolu cümlede ise, sollen, öznel anlamda [söyleniyor] ile ya da [-mĐş olmalı]
varsayımsal kiplik biçimbirimi (assumptive: Vermutung) ile ifade edilmiştir. Bu
husus, çalışmanın ileriki aşamasında kiplik fiillerin öznel anlam kategorileri bölümünde ele alınacaktır.