T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

4.3.1.4  Đmkân 
Bir  eylemi  gerçekleştirmeye  imkânı,  olanağı  olma  (Möglichkeit  haben)  
durumu da “können” ile ifade edilir.  
1) “Seit der Maueröffnung konnte Oma Wessel kein Geschäft mehr betreten,    
    ohne Stunden Schlange zu stehen.” (KARA, 2004: 44) 
    Duvar açılalıdan beri büyükanne Wessel saatlerce kuyrukta beklemeden     
    artık hiçbir dükkana giremiyordu. 
            Yukarıdaki 1) nolu   cümlede  können kiplik  fiilinin  ifade  ettiği imkânsızlık,  
[-ebilmek]  fiilinin  olumsuz  biçimbirimi  [-EmĐ]  ile  ifade  edilir.  [-EmĐ],  [-EmE] 
biçimbiriminin bir versiyonudur.
 
  
 
   2) “Von meinem Zimmer aus  kann ich das Salzburger Schloß sehen.”  
                                                                                                 (KÄSTNER, 1986: 66) 
                Odamdan Salzburg şatosunu görebiliyorum. 
           Bu  anlam  kategorisinde   yukarıdaki    cümle    bağlamında  können,  [-EbĐl]   
yeterlik fiili biçimbirimi ile ifade edilebilir. 2. cümle [görebilme imkânım var]anlamını 
da içerir.  
             3)   “Ich sehe, du denkst mehr, als du  einem sagen kannst.”  
                                                                                                        (HESSE, 2007: 61)       
                  “Görüyorum ki, bir başkasına söyleyebileceğinden daha çok şey  
                   düşünüyorsun.”  (ŞĐPAL,  1989: 70)  
           Yukarıdaki  3)  nolu  Almanca  cümlede    [kannst]  kiplik  fiilinde  imkân  anlamı 
bulunmaktadır. Burada [kannst], çekimli fiildir ve [-EbĐl] biçimbirimi ile kodlanmıştır. 

---

 
182 
Kiplik  fiilin  içerdiği  gelecek  zaman  kılınışı  ise  [Aktionsart],  [-EcEk]    biçimbirimi  ile 
vurgulanmıştır. 
         4)   “Schade, daß Du Deine Sonntagsbesuche bei mir nicht mehr   
                 regelmäßig  machen kannst-schade. Herzlich Vater”  (BÖLL, 2006: 5)