T. C. Ankara üN Đ vers đ tes


   Đzni Olmak, Đzin Verilmiş Olmak, Yasak Olmak



Yüklə 1,49 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə144/254
tarix24.03.2022
ölçüsü1,49 Mb.
#54127
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   254
ayrim-ayri modallıq339212

4.3.2.1   Đzni Olmak, Đzin Verilmiş Olmak, Yasak Olmak  
           Bir eylemi yapmaya izni olmak (Erlaubnis haben), bir şeye izin verilmiş olmak 
(erlaubt sein), dürfen ile  ifade edilirken; bir eylemin yasak olması  ya da  yasaklanmış 
olması  (verboten  sein),  dürfen+olumsuzluk      [Verneintes  Dürfen]  olarak  nitelenir. 
Örneğin  aşağıda  verilen  ilk  iki  cümlede    bir  şeyin  yasak  olduğu  ifade  edilmektedir. 
Birinci  örnekte  sigara  içmenin,    ikinci  örnekte  ise  çimlere  basmanın  yasak  olduğu  
ifade  edilmektedir.  Almancada  bir  şeyin  yasak  olduğu  başka  fiiller  ve  yapılarla  ifade 


 
189 
etmenin  yanı  sıra    dürfen    ile  de  ifade  edilir.  Bunun  anlam  yönünden  Türkçedeki 
eşdeğer biçimi, [-EbĐl] biçimbirimi ya da yasaklamalarda [yasak] sözcüğü kullanılarak 
elde  edilir.  Ama  bununla  birlikte  [-mEz]  biçimbirimi  ile  de  bu  ifade  edilir.  Bu 
biçimbirim resmi ve kesin yasaklama  ifade eder.   
1) Man darf in den geschlossenen Räumen nicht rauchen. 
    Kapalı mekanlarda sigara içilmez./ sigara içmek yasaktır. 
2) Man darf die Wiesen im Garten nicht betreten. 
    Bahçedeki çimlere basılmaz./basmak yasaktır. 
Dolayısıyla  birinci  cümlenin    anlamı  verilirken  “Kapalı  mekanlarda  sigara 
içilmez”  şeklinde    ifade  etmek  gerekir.  Ancak  bu  Türkçede  duruma  göre  değişir. 
Dürfen fiilinin dilbilgisel ulam yönünden bir eşdeğeri olabilecek fiil Türkçede mevcut  
değildir. Bu örnekte söz konusu olan yasaklama  kesin ve serttir. Bu tür yasaklamaları 
özellikle  askeri  alanlarda    görmek  mümkündür.  Bazı  yerlerde  ve  bağlamlarda  ise  
dürfen fiilinin Türkçe eşdeğerini  [-EbĐl] biçimbirimi ile  ifade edilmelidir. Aksi halde 
anlam yönünden  bazı sapmalar söz konusu olabilir. 
              3) Hier dürfen Sie  nicht parken! 
     Burada park edemezsiniz!  
           Söz  gelimi  bu  örnek  “Buraya  park  etmezsiniz.”  şeklinde  ifade  edilirse, 
cümlenin  anlamı  yasak  ifade  etmez.  Sonuç  olarak  dürfen  ile  dile  getirilen  yasaklama 
olayı farklı  durumlarda farklı biçimbirimlerle ya da ‘yasak’ sözcüksel biçimbirimi ile 
ifade  edilir.  Bazen  de  yukarıda  söz  konusu  olan  [-mEz]  biçimbirimi  [-EmEz]  haline 
dönüşür.  
4) Die Schüler dürfen nachmittags in die Schulbibliothek gehen. 
    Öğrenciler öğleden sonraları okul kütüphanesine gidebilir. 


 
190 
           1) ve 2) nolu cümlelerde dürfen kiplik fiiliyle anlatılan yasaklamalar, Türkçede   
[-mAz]    biçimbirimiyle  ifade  edilmelidir.  [-mA]:  olumsuzluk  biçimbirimi  iken,  aynı 
zamanda  Türkçede  dürfen  fiilinin  olumsuzunun  karşılığı  olarak  yasakları  da  belirtir.  
GABAĐN  (1988:78)  [-z]  biçimbirimini  “[-r]  geniş  zaman  ekinin  [-z]  biçimine  girmiş 
hali” olarak yorumlar. 1) ve 2) nolu cümlelerde geniş zaman anlamı mevcuttur. 
           4) nolu cümlede ise [-EbĐl] yeterlik fiili kodlayıcısıyla ifade edilen bir izin söz 
konusudur. Burada yeterlik fiili biçimbirimi  [-EbĐl]  izin anlamında kullanılmaktadır. 
[-(i)-r] geniş zaman  biçimbirimidir.    
 

Yüklə 1,49 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   140   141   142   143   144   145   146   147   ...   254




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin