T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

ş
art,  zorunlu,  zaruri,  elzem,  lâzım,  gereklidir]  vb.  ile  ifade  edilir.  4)  Doğal 
zorunluluklar doğal olaylar  karşısında     bireysel   zorunlulukları ifade eder, [-mElĐ,  
zorunda,    zorunlu,    lâzım,  gereklidir,  gerekmekte,    şart]  vb.  ile  anlatılır.  5)  Örf  ve 
adetlerden  kaynaklan  zorunluluklar,  [zorundadır,  -mElĐ,  zorunda,    zorunlu,    lâzım, 

---

 
308 
gereklidir,  gerekmekte,  şart],  vb.  ile  ifade  edilir.    [-mAlI],  kaçınılmaz  bir  zorunluluk,  
mecburiyet    dışı   zorunlulukları   ifade  eder.  [-DĐr]  zorunluluk anlamını pekiştirir. 
6)  Mesleki  ve  sosyal  konumla  ilgili  zorunluluklarda    [-meli,  zorunlu,  şarttır, 
gerekmektedir, şart ] vb.   kullanılır.    7)  Usulüne uygun gerek, bir gereklilik anlatır, 
bu  nedenle  [-mAlI,  gerekir,  gereklidir,  lâzımdır,  gerekmektedir,  şarttır]  bu  anlamda 
zorunluluk  değil,  gereklilik  ifade  eder.  8)  Zorunlu  sonuç    [-AcAk]  ile    ifade  edilir. 
Çünkü  bu  biçimbirim,  mantıksal  çıkarsamaya  dayalı  kuvvetli  bir  tahmini    içerir.  9) 
Kaçınılmaz deneyim, [-mElĐ, gerekir,  lâzım, -EcEk, zorundalar, zorunlu ] vb. ile ifade 
edilir.  10)  Acil  tavsiye,    Türkçede  [zorunda,  lâzımdır,  gereklidir,  gerekmektedir, 
ş
arttır,  zorunludur,  -mElĐ]  şeklinde  ifade  edilir.  11)  Zorunlu  uyarıda,  zorunluluk 
güçlüdür. Bu nedenle [şart, zorunlu, şarttır, zorunda,  zorunlu, icap eder] vb. ile ifade 
edilir.  
           Burada iki önemli hususu vurgulamamız gerekir.  Birincisi Türkçe  gerek güçlü 
gereklilik,  zorunluluk  ve  gerekse  de  zayıf  gereklilik  kipliği  ifade  araçları  açısından 
oldukça  zengin    anlatım  olanaklarına  sahip  bir  dildir.  Đkincisi,    bu  ifadeler  dilbilgisel 
olarak kesin bir biçimde ayrılmamıştır. Örneğin 
[
-mElĐ
]
 zayıf gereklilik belirtirken,  bir 
zorunluluk da ifade edebilmektedir.  
[
-mElĐ
],
  bir izin, istek anlatımında da kullanılır. 
Bu da Türkçenin zenginliğine  önemli bir tanıttır.  
 
           
Kiplik  fiillerin  öznel  (subjektiv)  anlamları,  genelde  konuşanın  belirttiği 
önermedeki  kuşku,  iddia,  zan  ve  tahmin,  dikkatlice  ifade  tarzları,  dikkatlice  öneride 
bulunma, sabırsızca beklenti gibi konuşanın öznel tutum ve ifade biçimleridir.  
           Kiplik  fiillerin  öznel  (subjektiv)    olasılık  (Wahrscheinlichkeit)  anlamında:  
Müssen    çok  yüksek  bir  olasılığı,  dürfen  yüksek  bir  olasılığı,  können  orta  düzey  bir 

---

 
309 
olasılığı,  mögen  ise  zayıf  bir  olasılığı  belirttiği  saptanmıştır.  Sollen  ise  daha  ziyade 
söylenti (Gerücht) anlamını, wollen başka bir kişinin kanıtlanmamış bir iddiasını (eine 
unbewiesene Behauptung) ifade eder.  
 
           Wollen fiilinin iddia anlamında, asıl fiil Partizip II+yardımcı fiil haben/sein ile 
cümle  sonunda    yer  alır.  Bu  sözdizimsel  yapı  iddia  ve  öznel  anlamı  içerir.  Türkçede  
ise normal  cümle  düzeni  vardır. Wollen  ile öznenin kendisi hakkında kanıtlanmamış 
iddiası dile getirilir. Konuşan  kendisinin pek de inanmadığı iddiayı  ifade eder. Sollen,  
iddia, söylenti anlamını  içerir. Sollen fiilindeki iddia,  başka bir kimsenin bir başkası 
hakkındaki iddiasıdır. Örn.  ‘Angela soll  im Ausland sein.’ 
[