3.2.4. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM)
Ülkemizde ilk havacılık çalışmaları, 1912 yılında, bugünkü Atatürk Hava Limanının
hemen yakınındaki Sefaköy'de, tesis olarak iki hangar ve küçük bir meydanda
başlamıştır. Atatürk’ün, ülkenin geleceğine de yol gösteren "İstikbal Göklerdedir" sözü
58
doğrultusunda 1925 yılında kurulan ve daha sonraki yıllarda Türk Hava Kurumu adını
alan Türk Tayyare Cemiyeti ile Türk Sivil Havacılığının kurumsal temelleri atılmıştır.
İlk Sivil Hava Taşımacılığı ise 1933 yılında 5 uçaklık küçük bir filo ile "Türk Hava
Postaları" adı ile başlatılmıştır. Cumhuriyetimizin 10. yılında, Milli Savunma
Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan "Havayolları Devlet İşletme İdaresi" Türkiye'de sivil
hava yolları kurmak ve taşıma yapmak üzere görevlendirilmiştir. Dünya Sivil
Havacılığının hızlı bir gelişme göstermesi, teknolojide yaşanan büyük ilerleme
karşısında, ulusal çıkarlarımızın korunması ile uluslararası ilişkilerimizin düzenli bir
şekilde yürütülmesi ve denetlenmesi için 1954 yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde
kurulan "Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı", 1987 yılında "Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü" olarak günün koşullarına göre yeniden teşkilatlandırılmıştır. 18 Kasım
2005 tarihine kadar Ulaştırma Bakanlığının Ana Hizmet Birimi olan Sivil Havacılık
Genel Müdürlüğü, bu tarihte yürürlüğe giren 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile finansal açıdan özerk hale gelmiş
ve şu anki yönetim yapısına ulaşmıştır.
Bugün, ülkemizdeki havacılık faaliyetleri, 2920 Sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu
ve bu kapsamda yayımlanmış olan İdari ve Teknik Yönetmelikler ve Havacılık
Talimatları çerçevesinde yürütülmektedir.
İleri teknoloji gerektiren ve sınır tanımaz özelliğe sahip havacılık endüstrisinde
ülkemiz, uluslararası havacılık gelişmelerini yakından takip etmek ve çağın gereklerini
yerine getirmek için çeşitli uluslararası teşkilatlara üye olmuştur. Uluslararası Sivil
Havacılığın temelini oluşturan "Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması - Şikago
Sözleşmesi’ne ülkemiz 1945 yılında taraf olmuş ve Uluslararası Sivil Havacılık
Teşkilatı-ICAO kurucu üyeleri arasında yer almıştır. Ayrıca, Avrupa bölgesinde ise
Avrupa Sivil Havacılık Konferansı- ECAC'a 1956 yılında kurucu üye olan ülkemiz,
Avrupa Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı EUROCONTROL’e de üye durumdadır.
Bunların dışında bölgesel düzeyde çeşitli organizasyonlara da üye olan ülkemiz,
Havacılık faaliyetlerini ulusal ve uluslararası mevzuata uygun olarak sürdürmektedir.
96
96
Web_56, E.T. 10.10.2015.
59
Ülkemizde sivil havacılık alanında düzenlemeleri yapmakla görevli Sivil Havacılık
Müdürlüğü’nün diğer görevlerini şunlardır:
97
Sivil havacılık faaliyetlerinin teknik, ekonomik ve sosyal gelişmeleri kamu
yararına ve milli güvenlik amaçlarına uygun olarak kurulmasını ve
geliştirilmesini sağlayacak esasları tespit etmek ve uygulanmasını takip
etmek ve denetlemek,
Türkiye hava sahasında faaliyette bulunan sivil uçakların uçuşa elverişlilik
şartlarını tayin etmek ve belgelerini tanzim ederek sicillerini tutmak,
mürettebat ehliyetlerini mevzuata göre denetlemek,
Türk sivil havacılık sahasında görev alan ve ihtisası dolayısı ile gerekli
görülen personelin ehliyet şartlarını tayin etmek ve lisanslarını tanzim ederek
sicillerini tutmak,
Yurt içinde ve dışında hava ulaştırma faaliyetlerinde bulunmak isteyen Türk
ve yurt içinde ulaştırma faaliyetlerinde bulunmak isteyen yabancı gerçek veya
tüzelkişilere verilecek izinlerin esaslarını ve şartlarını hazırlamak,
faaliyetlerini denetlemek, ilgili kuruluşların görüşlerini almak suretiyle,
Türkiye hava sahasında sivil uçakların seyrüseferini, trafik haberleşme
hizmetlerini kamu güvenliği bakımından düzenlemek, denetlemek, gerekli
tedbirleri almak ve aldırtmak,
Hava seyrüsefer güvenliği bakımından hava meydanlarının teknik
niteliklerini ve işletme esaslarını tayin etmek ve uygulamaları denetlemek,
Milletlerarası sivil havacılık sahasındaki gelişmeleri takip ederek ülkemiz
sivil havacılık faaliyetlerinde bu gelişmelerin uygulanması için tedbirler
almak, sivil havacılıkla ilgili planların hazırlanmasını sağlamak ve
uygulaması ile ilgili faaliyetlerde diğer milletlerarası kuruluşlarla işbirliği
yapmak,
Türkiye hava sahasında hava arama ve kurtarma hizmetlerinin yapılması
hususunda ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlamak ve sivil havacılık kazalarını
tahkik etmek, tahkikat sonuçlarına göre gerekli tedbirleri almak,
Sivil havacılık eğitim müesseselerinin kuruluş ve çalışma esaslarını tayin
etmek ve denetlemek,
97
Web_57, E.T. 09.10.2015.
60
Sivil havacılık faaliyetleri ile ilgili olarak konulmuş mevzuat ve kurallara
aykırı hareket eden gerçek ve tüzelkişiler hakkında kanuni yollara
başvurmak,
Hava ulaştırması konusunda milletlerarası ikili ve çok taraflı antlaşmaların
uygulanmasını takip etmek, bunlarla ilgili çalışmalara katılmak,
Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak.
Ülkemizde ilk havacılık çalışmaları, 1912 yılında, bugünkü Atatürk Hava Limanının
yakınındaki Sefaköy'de, tesis olarak iki hangar ve küçük bir meydanda başlamıştır. 1925
yılında, Türk Tayyare Cemiyeti’nin (şimdiki adı THK) kurulması ile Türk havacılığının
kurumsal temelleri atılmıştır. 1933 yılında, Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı olarak
kurulan "Havayolları Devlet İşletme İdaresi", Türkiye'de sivil hava yolları kurmak ve bu
yolda taşıma yapmak üzere görevlendirilmiştir. Dünya Sivil Havacılığının hızlı bir
gelişme göstermesi, teknolojinin büyük önem taşıması karşısında, ulusal çıkarlarımızın
korunması ile uluslararası ilişkilerimizin düzenli bir şekilde yürütülmesi ve
denetlenmesi için 1954 yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde kurulan "Sivil Havacılık
Dairesi Başkanlığı", 1987 yılında "Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü" olarak günün
koşullarına göre yeniden teşkilatlandırılmıştır. SHGM; sektörün düzenli, verimli ve
güvenli işleyebilmesi için ülke içindeki tüm sivil havacılık faaliyetlerinin
planlanmasından, koordinasyonundan ve denetiminden sorumludur. SHGM, ülkemizde
sivil havacılık alanındaki en sorumlu ve yetkili otoritedir. Sivil havacılık yönetmeliğine
göre, Türk Sivil Havacılık İşletmelerinin, yolcu ve yük taşımacılığı, zirai ilaçlama ve
yangınla mücadele, hasta ve yaralı nakil, toplumları yakınlaştırma, araştırma ve
geliştirme ile diğer (Eğitim, sportif, fotoğraf çekimi ve haritacılık, reklâm vb) işlevleri
bulunmaktadır.
98
Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan "Havayolları Devlet İşletme
İdaresi" Türkiye'de sivil hava yolları kurmak ve taşıma yapmak üzere
görevlendirilmiştir. Dünya sivil havacılığının hızlı bir gelişme göstermesi, teknolojide
yaşanan büyük ilerleme karşısında, Türkiye’nin ulusal çıkarlarının korunması ile
uluslararası ilişkilerinin düzenli bir şekilde yürütülmesi ve denetlenmesi için 1954
yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde kurulan "Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı",
98
Çizmecioğlu, s.34.
61
1987 yılında "Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü" olarak yeniden teşkilatlandırılmıştır.
18 Kasım 2005 tarihine kadar Ulaştırma Bakanlığının Ana Hizmet Birimi olan Sivil
Havacılık Genel Müdürlüğü, bu tarihte yürürlüğe giren 5431 sayılı Sivil Havacılık
Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun günümüzdeki yönetim
yapısına ulaşmıştır. Bu çerçevede SHGM‟nin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıda
genel hatları ile özetlenebilir:
Hava seyrüsefer güvenliği bakımından hava meydanlarının teknik
niteliklerini ve işletme esaslarını tayin etmek ve uygulamaları denetlemek,
Sivil havacılık faaliyetlerinin teknik, ekonomik ve sosyal gelişmeleri kamu
yararına ve milli güvenlik amaçlarına uygun olarak kurulmasını ve
geliştirilmesini sağlayacak esasları tespit etmek ve uygulanmasını takip
etmek ve denetlemek,
Türkiye hava sahasında faaliyette bulunan sivil uçakların uçuşa elverişlilik
şartlarını belirlemek ve belgelerini tanzim ederek sicillerini tutmak,
mürettebat ehliyetlerini mevzuata göre denetlemek,
Türk sivil havacılık sahasında görev alan ve ihtisası dolayısı ile gerekli
görülen personelin ehliyet şartlarını tayin etmek ve lisanslarını tanzim edip
sicillerini tutmak,
Yurt içinde ve dışında hava ulaştırma faaliyetlerinde bulunmak isteyen Türk
ve yurt içinde ulaştırma faaliyetlerinde bulunmak isteyen yabancı gerçek veya
tüzelkişilere verilecek izinlerin esaslarını hazırlamak, faaliyetlerini
denetlemek,
İlgili kuruluşların görüşlerini alarak, Türkiye hava sahasında sivil uçakların
seyrüseferini, trafik haberleşme hizmetlerini kamu güvenliği bakımından
düzenlemek, denetlemek, gerekli tedbirleri almak ve aldırtmak,
Uluslararası sivil havacılık sahasındaki gelişmeleri takip ederek Türkiye için
sivil havacılık faaliyetleri alanında bu gelişmelerin uygulanması amacıyla
tedbirler almak, sivil havacılıkla ilgili planların hazırlanmasını sağlamak ve
uygulaması ile ilgili faaliyetlerde diğer milletlerarası kuruluşlarla işbirliği
yapmak,
Sivil havacılık eğitim müesseselerinin kuruluş ve çalışma esaslarını
belirlemek ve denetlemek,
62
Sivil havacılık faaliyetleri ile ilgili konulmuş mevzuat ve kurallara aykırı
hareket eden gerçek ve tüzelkişiler hakkında kanuni yollara başvurmak,
Hava ulaştırması konusunda uluslararası ikili ve çok taraflı antlaşmaların
uygulanmasını takip etmek, bunlarla ilgili çalışmalara katılmaktır.
Sivil havacılık faaliyetlerinde güvenlik standartlarının en üst düzeyde uygulanması
amacıyla Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yeni bir
düzenleme hayata geçirilmiştir. SHGM, 2010 Aralık ayı sonunda yayımladığı
“Havacılık İşletmeleri Güvenlik Yönetimi ve Organizasyonu Talimatı” çerçevesinde
havacılık sektöründeki tüm kuruluşlardan güvenlik yapılanmasına gitmelerini istemiştir.
Yeni düzenlemeye göre, havayolu işletmeleri, havaalanı ve terminal işleticileri, hava
taksi işletmeleri, yer hizmetleri ile ikram kuruluşları, yetkili hava kargo acenteleri ve
genel havacılık işletmeleri de dâhil olmak üzere sivil havacılık alanında faaliyet
gösteren tüm işletmeler kendi bünyelerinde güvenlik birimleri oluşturacaktır.
Günümüzde Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, sivil havacılık güvenliğine büyük önem
vermekle birlikte bünyesinde “Havacılık Güvenliği Daire Başkanlığı” adıyla bir daire
başkanlığı da oluşturmuştur. Bu dairenin görevleri:
99
Sivil havacılık güvenliğini tehdit eden yasa dışı müdahaleler ile diğer
tehlikelerin önlenmesi için gerekli tedbirleri almak,
Uluslararası güvenlik standartlarının sivil havacılık sektöründe uygulanması
için gerekli tedbirleri almak, takip etmek ve denetlemek,
Uluslararası standartlara uygun nitelikte "Temel Havacılık Güvenliği"
eğitimlerinin periyodik olarak verilmesini sağlamak, uygulanmasını takip
etmek,
Kuraldışı ve kabul edilmeyen yolcuların taşınması ile ilgili düzenlemeler
yapmak ve denetlemek,
Tehlikeli maddelerin hava yolu ile taşınması ile ilgili düzenlemeler yapmak
ve denetlemek,
Havaalanı giriş kartlarının esaslarını belirlemek, basımını yapmak veya
yaptırmak,
99
Sayın, s.54.
63
Hava kargo acentelerinin güvenlik kurallarına uymaları konusunda gerekli
düzenlemeleri ve denetimleri yapmak,
Havacılık Güvenlik Planlarının uluslararası standartlarda tutmak amacıyla
güvenlik denetimi yapmak,
Uluslararası kuruluşlarla güvenlik denetimleri hususunda koordinasyon
sağlamaktır.
Dostları ilə paylaş: |