T. C. Okan üNĠversġtesġ sosyal bġLĠmler enstġTÜSÜ
Yüklə 1,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
BÖLÜM 1. GĠRĠġ VE AMAÇ
İşletme faaliyetlerine değer katmak ve bunları geliştirmek için düzenlenen güvenli ve nesnel danışmanlık faaliyetine iç denetim denir. İç denetimin, işletmelerde verimli, ekonomik çalışmayı sürdürme, riskleri minimuma indirme açısından çok önemli bir yeri vardır. Tüm işletmelerde, o işletmenin kendine özgü bir iç kontrol mekanizması vardır. Bu mekanizma işletme tarafından hem hedeflere ulaşmak için hem de şartları iyileştirmek için kullanılmaktadır. Bir işletmenin kurumsal kimliğe kavuşabilmesi, güvenilir ve yasalara uygun olmasının yolu iç kontrol faaliyetlerinden geçer. Kurumsal yönetim sürecinin temel kıstasları, küresel boyutta sorumluluk, hesap verebilirlik, şeffaf yönetim ve eşitlik olarak kabul edilmiştir. Kurumsal yönetim süreci, faaliyetlerde yapılan hata ve hilelerin engellenmesi bakımından sürekli olarak artan önemi olan bir yönetim şeklidir. Kurumsal yönetim; işletmenin amaçlarına ulaşabilmesi için kurumsal faaliyetlerin yönetilmesi, yönlendirilmesi, raporlanması ve izlenmesi amacıyla uygulanan bir sistemdir. İşletme ve Kurumların kurumsallaşma çalışmalarında ve yapmış oldukları faaliyetlerini kolaylaştırmak, kontrol eder hale getirmek için tüm faaliyet sonuçlarının kontrol ve takip edilerek elde edilen bu sonuçların bir rapor haline dönüştürülmesi önemli olup, bunun yaptırılması istemektedirler. İç Kontrol ve İç denetim son yıllarda gerek ülkemizde gerekse dünya çapında çok önemli bir noktaya gelmiştir. Bunun farklı nedenleri bulunmaktadır. Dünya genelinde yaşanan şirket skandalları gerçekten şirketlerin denetim mekanizmalarının etkinliğinin sorgulanmasına neden olmuştur. Yaşanan bu olayların da ardından gerek ülkemizde gerekse uluslararası arenada yapılan yasal düzenlemeler de iç denetimi, kurumsal yönetim, risk yönetimi gibi farklı kavramların önemine bir kez daha dikkat çekmiştir aslında. 2 Dolayısıyla yaşanan bu olaylar ve yaşanan ekonomik krizlerden alınan dersler neticesinde denetim önemli bir noktaya doğru ilerlemektedir. Günümüzde teknoloji doğrultusunda karmaşık bir hal alan ekonomik ilişkiler doğrultusunda rekabet gücünün korunması, işletmelerin hedeflediklerini gerçekleştirebilmesi için denetim faaliyetleri ile birlikte etkin iç kontrol mekanizmalarının varlığı da önemlidir. Bu noktada belirtilen ifade edilen kontrol kavramı, kurumun politika ve amaçlarına ulaşmada, kurumsal yapıya yayılmış birbirine bağlı ve etkileşim halinde olan bir kontrol sistemidir. Bu doğrultuda işletmeler günümüzde kendi işletme kültürlerine uygun bir iç kontrol sistemi kurmak ve güvenilirliklerini sağlamak durumunda kalmaktadırlar. Muhasebenin temel amacı, kurumla ilgili karar verici mercilere doğru ve kullanılabilir bilgi vermektir. Kurumların muhasebe sistemlerinde finansal verileri kaydedilmekte, sınıflandırılmakta ve özetlenmektedir. Bu işlemlerin yansıtıldığı yerler olan finansal tablolar kurumun dış dünyaya olan yansımasıdır. Bu tablolarda yer alan verilerin güvenilir ve doğru olması, karar alıcı mercilerin yanlış karar almalarını engellemektedir. Güvenilir ve doğru olmayan verilere göre alınan kararlar karar alıcılara negatif etkide bulunmaktadır. Bu doğrultuda finansal tabloların denetçiler tarafından denetlenmesindeki amaç, kurumun mali sonuçlarının, muhasebe ilkeleri doğrultusunda gerçeği yansıtacak biçimde işlenmesidir. Küreselleşme süreci bazı riskleri beraberinde getirmiş, bu riskler nedeniyle işletmeler bu riskleri minimize etme yoluna gitmişlerdir. Bu durum, mevcut mali tabloların denetlenmesi ile ilgilenen dış denetimle birlikte, muhtemel risklerin önüne geçmeye yönelik bir denetim anlayışını gerekli hale getirmiştir. Kurum faaliyetleri yerine daha çok finansal tablolarla ilgilenen dış denetimin işletmenin risklerden korunmasını sağlaması beklenmez. Bu nedenle, kurum faaliyetlerinin direkt örgüt içinden incelenmesi ve değerlendirilmesine duyulan ihtiyaç artmıştır. Bu ihtiyaç standartlar çerçevesinde ve sistemli işleyen iç denetim birimlerinin kurulmasını zorunlu hale getirmiştir. İç denetim faaliyetleri, işletmeye hizmet sağlamak amacıyla işletmenin faaliyetlerini incelemek ve değerlendirmek için kurum bünyesinde oluşturulan bağımsız bir değerlendirme sürecidir. 3 İç kontrol, kurumların etkinliği ve verimliliği, finansal raporlama sisteminin güvenilirliliği ve yasal düzenlere uygunluk sağlamak ve bu konuda makul güvence elde etmek amacıyla, kurum organizasyonunda yönetim kurulu, yöneticiler ve kurum personeli tarafından yönlendirilen bir sistemdir. İç kontrol, işletmeyi kayıp, hile ve zararlardan korumak amacıyla yönetim tarafından oluşturulmuş yönetmeliklerdir. İç kontrol prosedürleri kurum yönetimleri tarafından oluşturulur ancak tüm kurum tarafından uygulanır. Bu çalışmada iç kontrol ve iç denetimin bağımsız denetim açısından ne denli önemli olduğu açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmanın ikinci bölümü denetim ve bağımsız denetim kavramlarına, üçüncü bölümü iç denetim kavramının incelenmesine, dördüncü bölümü iç kontrol sisteminin detaylı şekilde incelenmesine, beşinci bölüm ise iç denetim ve kontrolün bağımsız denetimdeki rolünün incelenmesine ayrılmıştır. Bu çalışmanın amacı, iç kontrol ve iç denetim etkinliğinin, bağımsız denetim üzerindeki etkinliğinin saptanmasıdır. Çalışma yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde giriş ve amaç açıklanmıştır. İkinci bölümde, denetim ve bağımsız denetim kavramları tanımlanarak, denetim ve denetçi türleri ele alınmıştır. Bu süreçte bağımsız denetimin amaçları, türleri ve süreci araştırılmıştır. Üçüncü bölümde, iç denetim sistemi ele alınmıştır. İç denetimim önemi, amacı ve unsurları ele alınarak kapsamı belirlenmiş ve süreçteki etik kurallar ile iç denetimde yetki ve sorumluluklar incelenmiştir. Dördüncü bölümde, iç kontrol sistemi ele alınmış, iç denetim sisteminde olduğu gibi tüm sistem incelenmiştir. Beşinci bölümde, incelediğimiz iki sistem olan iç denetim ve iç kontrol sisteminin, bağımsız denetimdeki rolü incelenmiştir. 4 Altıncı bölümde çalışmanın yöntemi ele alınmış, amacı ve modeli,önemi,kapsamı,yöntem ve araçları ve sınırlılıkları ele alınmıştır. Yedinci ve son bölümde ise, yapılan anket çalışmasına ilişkin bulgular değerlendirilmiştir. |