T. Malikov O. Olimjonov moliya

O 
н 
= A 
хў 
- A 
бў 
x (R 
ж 
: R 
ў 
), 
 
Bu yerda: 
O 
н 
- 
aylanma mablag’larning nisbiy ozod 
bo’lishi; 
A 
хў 
- tahlil qilinadigan davrdagi aylanma 
mablag’larning haqiqiy miqdori (yillik 
o’rtachasi); 
A 
бў 
- 
bazis (o’tgan) davrdagi aylanma 
mablag’larning miqdori (yillik o’rtachasi); 
R 
ж 
- hisobot (joriy) davrda realizatsiya 
qilingan mahsulotlar hajmi; 
R 
ў 
- 
o’tgan (bazis) davrda realizatsiya qilingan 
mahsulotlar hajmi. 
Aylanma mablag’larning aylanuvchanligini tezlash-tirish XYuS 
moliyaviy holatini mustahkamlashning muhim rezervi hisoblanadi. 
Buning natijasida iqtisod qilingan 
mablag’lar investitsiyalarga, 
innovatsion 
faoliyatga, 
aktiv-larning 
tarkibiy 
tuzilishini 
takomillashtirishga va h.k.larga yo’naltirilishi mumkin. 
Moliyaviy 
rezervlarni 
jalb qilishda moliyaviy leverijdan 
foydalanish katta ahamiyatga ega. Kompaniyaning aylanmasiga turli 
shakllarda qarz mablag’larni jalb qilish evaziga rentabellikning 
o’sishiga moliyaviy leverij deyiladi. Moliyaviy leverij XYuS qarz 
kapitalining XYuS o’z kapitaliga nisbatini ko’rsatuvchi moliyaviy 
faollik koeffitsienti orqali ifodalanadi. Uni formula orqali quyidagi 
tarzda ko’rsatish mumkin: 
K 
мф 
= K 
q 
: K 
ў 
 
Bu yerda: 
K 
мф 
- moliyaviy faollik koeffitsienti yoki 
moliyaviy leverij; 
K 
q 
- qarzga olingan kapital; 
K 
ў 
- 
o’z kapitali. 
Bu ko’rsatkich ko’pchilik hollarda moliyaviy richag (dastak) 
ko’rsatkichi deb ham yuritiladi va bunda qo’shimcha qarz kapitalni 
jalb qilishning richagi (dastagi) bo’lib kompaniyaning o’z kapitali 
maydonga chiqayotganligi nazarda tutiladi. Bank ssudalari va 
kreditorlik qarzlari ko’rinishlarida jalb qilingan qarz kapitaldan 
foydalanish ular jalb qilingunga qadar erishilgan rentabellik 

---