T. Malikov O. Olimjonov moliya

Молиявий левериж 
Қайтарилиш 
муддати 
ўтказиб 
юборилган 
кредиторлик 
қарзлари 
бўйича пеня 
(фоиз)ларни 
тўлаш 
Банк 
кредитлари 
бўйича 
фоизларни 
тўлаш 
ХЮС 
фойдасининг 
максимал 
ўсиши 
Рентабелликнинг ўсиши 
darajasidan ko’ra yuqoriroq bo’lgan rentabellik darajasiga erishishni 
ta’minlasagina samarali bo’lishi mumkin. Bu, o’z navbatida, 
XYuSdan qarz mablag’larni yanada samaraliroq foydalanish 
imkonini beruvchi biznes-loyihalarni ishlab chiqishni talab qiladi. 
Faqat shu holdagina moliyaviy leverij yoki moliyaviy dastak 
samarasi vujudga kelishi mumkin. Rentabellikning yangi darajasi 
XYuS kreditdan foydalanganligi uchun bank kreditining foizini va 
qaytarilish muddati o’tkazib yuborilgan kreditorlik qarzlari uchun 
to’lov (penya)larni to’lashni etarli darajada (hatto ancha oshgan 
holda) qoplashi kerak. Qarz mablag’lardan foydalanish XYuSning 
maksimal qo’shimcha foyda olishini ta’minlamog’i lozim. Moliyaviy 
leverij samarasini olish va uni taqsimlashning umumiy ko’rinishi 
quyidagi chizmada keltirilgan: 
9.3.2-chizma. 
Moliyaviy leverij samarasini olish va uni 
taqsimlashning umumiy ko’rinishi 
 
Biznesni rivojlantirish va uning samaradorligini oshirish 
maqsadida kapitalni 
to’ldirishning barcha manba-laridan (kreditlar va 
kreditorlik qarzlaridan) maksimal foydalanishga moliyaviy faoliyatni 
yo’naltiribgina qolmasdan, moliyaviy menejment makrodarajada 
ham moliyaning asosiy, ya’ni kompaniyaning barcha xo’jalik-ishlab 
chiqarish 
faoliyatini pul mablag’lari bilan ta’minlash funksiyasini aniq 

---

bajarishi ham kerak. Agar ana shu printsip amalga oshirilsa va 
moliyaviy xizmat hisob-kitob hisob-
varag’iga pullarning doimiy 
ravishda tushib turishini ta’minlasa, to’lash muddati kelgan 
talabnomalar bo’yicha to’lovlarni o’z vaqtida amalga oshirsa, 
to’lovlarning uzoq muddatli uzaytirilishiga yo’l qo’ymasa, bu 
XYuSning mustahkam moliyaviy ahvoli (holati) va sog’lom to’lovga 
qobilligining asosiy belgisidir. 
XYuSning to’lov qobiliyati darajasini oshirish uchun debitorlik 
qarzlarini 
qisqartirish, 
moliyaviy 
resurslarning 
aylanishini 
tezlashtirish, ta’sirchan marketing strategiyasi va baho siyosatidan 
foydalanish, mahsulotlarni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini 
qisqartirish, ishlab chiqarishni boshqarishda yuqori sama-rali va 
innovatsion texnologiyalar hamda boshqaruvning zamonaviy 
samarali tizimlarini joriy etish bo’yicha choralarning kompleks tizimi 
ishlab chiqilishi kerak. 
To’lovga qobillik koeffitsienti quyidagicha aniq-lanadi: