T. Malikov O. Olimjonov moliya

Moliyaviy bozor 
– qisqa, o’rta va uzoq muddatli kreditlar 
hamda fond qimmatlari, ya’ni, aktsiyalar obligatsiyalar va qimmatli 
qog’ozlarning boshqa ko’rinishlari bozori. Birlamchi moliyaviy 
bozorda yangi qimmatli qog’ozlar chiqariladi, ikkilamchi moliyaviy 
bozorda esa, oldin chiqarilgan qimmatli qog’ozlarning qayta 
sotilishi sodir etiladi. 
Moliyaviy nazorat 
- moliyaviy boshqaruv tizimining 
elementlaridan biri, barcha iqtisodiy sub’yektlarning (davlat, 
hududiy-
ma’muriy bo’linmalar, korxona va tashkilotlar) moliyaviy 
faoliyati moliyaviy-
xo’jalik qonunchiligiga rioya etilishi, amalga 
oshirilgan xarajatlarning maqsadga muvofiqli, moliyaviy-
xo’jalik 

---

744 
operatsiyalarining 
iqtisodiy 
samaradorligi 
ustidan 
amalga 
oshiriladigan qiymatiy nazoratning alohida sohasi. 
Moliyaviy mexanizm 
– moliyaviy munosabatlarni tashkil 
etishning davlat tomonidan o’rnatilgan shakllari, turlari va 
metodlari tizimi. Davlat tomonidan tartibga solishning darajasiga 
bog’liq ravishda ikkiga bo’linadi: direktiv moliyaviy mexanizm va 
tartibga soluvchi moliyaviy mexanizm. Direktiv moliyaviy 
mexanizm davlat bevosita ishtirok etadigan munosabatlar 
(soliqlar, davlat krediti, byudjet jarayoni va boshqalar) bilan 
bog’langan. Tartibga soluvchi moliyaviy mexanizm esa,
davlatning manfaatlariga to’g’rida-to’g’ri ta’sir etmaydigan 
moliyaviy munosabatlardan (masalan, korxona ichki-
xo’jalik 
faoliyatini tashki
l etish) foydalanishning asosiy yo’nalishlarini 
belgilab (aniqlab) beradi. 
Moddiy xarajatlar 
– xom-ashyo va asosiy materiallar, 
yordamchi materiallar, yoqilg’i, energiya va boshqa xarajatlardan 
iborat. Moddiy resurslarning qiymati ularni sotib olish bahosi 
(qo’shilgan qiymat solig’isiz), ta’minot va tashqi iqtisodiy 
tashkilotlarga to’lanadigan ustamalar, komission mukofotlar boj 
to’lovlari, tovarlar birjasining xizmat qiymatlari, tashish, saqlash va 
etkazib berish haqlarining yig’indisidan tashkil topadi.