T. Malikov O. Olimjonov moliya

Pulli 
kapital 
daromadlaridan 
olinadigan 
soliq 
– 
dividentlar, aktsiya va obligatsiyalarning foizlari, bankdagi 
omonatlar bo’yicha foizlar, zayomlar bo’yicha yutuqlar va boshqa 
shunga o’xshash bir necha daromadlardan olinadi. Avstriya, 
Kanada, Ispaniya, Fransiya kabi mamlakatlarda amal qiladi. Pulli 

---

748 
kapitalning egasiga daromad berilayotgan paytda soliq ushlab 
qolinadi. Soliqning stavkasi 20%dan 40%gacha tebranadi. 
Progressiv soliq 
– soliqqa tortish bazasining oshishi bilan 
soliq stavkasining ko’tarilishi xarakterlidir. Progressiv soliqlarning 
orasida eng ko’p uchraydigani daromad solig’idir. 
Progressiv 
soliqqa 
tortish 
– soliqqa tortiladigan 
summaning o’sishiga mos ravishda soliq stavkasi ham ortadigan 
soliqqa tortish tizimi. Ular quyidagi shakllarda mavjud bo’ladi: 1) 
oddiy progressiya 
– daromadning barcha summasi uchun 
soliqning stavkasi daromadning 
o’sishiga muvofiq o’sadi (ortadi); 
2) murakkab progressiya 
– daromad qismlarga bo’linadi va 
ularning har biri o’z stavkasi bo’yicha soliqqa tortiladi. 
Daromadning har bir keyingi qismi uchun soliqning stavkasi 
oldingisiga nisbatan yuqoriroq 
bo’ladi. 
Proportsional soliq 
– soliq shaklida olinishi mumkin bo’lgan 
summa soliqqa tortish bazasining o’lchamiga (miqdoriga, 
hajmiga) proportsionaldir. Bu soliq yagona stavkali soliqlar 
jumlasiga kiradi. 
Proportsional soliqqa tortish 
– soliqning stavkasi soliq 
to’lovchi daromadining hajmiga bog’liq bo’lmagan holda uning 
daromadiga nisbatan foizda o’rnatiladi. 
Preferentsiya 
– investitsion va innovatsion xarajatlarni 
moliyalashtirish uchun investitsion soliq krediti va maqsadli soliq 
imtiyozi ko’rinishida belgilangan (o’rnatilgan) imtiyoz, afzallik.