T. Malikov O. Olimjonov moliya

F

Foyda solig’i – xo’jalik yurituvchi sub’yektlarning foydasidan olinib, byudjetning muhim daromadlaridan biri hisoblanadi. Bu to’g’ri (bevosita) soliqdir. Uning summasi soliq to’lovchi korxonaning yakuniy moliyaviy natijalariga bog’liq bo’ladi. Moliya yilida soliq solinadigan foydaga ega bo’lgan yuridik shaxslar foyda
solig’ini to’lovchilar hisoblanadi. Yalpi foyda bilan ma’lum chegirmalar o’rtasidagi farq sifatida hisoblangan foyda soliqqa tortish ob’yektidir. Foyda solig’i barcha soliqlar to’langandan so’ng korxona ixtiyoriga qolgan foyda hisobidan to’lanadi.
Fuqarolarning yillik jami daromadi - ularning korxonada olgan pul va natural ko’rinishdagi barcha to’lanmalaridan iborat. Xorijiy valyutada olingan fuqarolarning daromadi soliqqa tortish maqsadlari uchun daromad olingan kundagi Markaziy bankning kursi bo’yicha milliy valyutada aniqlanadi. Fuqarolarning yillik jami daromadi tarkibiga (soliqqa tortish maqsadlari uchun) quyidagilar kiritilmaydi: pensiyalar; davlat ijtimoiy nafaqalari (vaqtinchalik mehnat qobiliyatini yo’qotganligi uchun nafaqalardan tashqari); kompensatsion to’lanmalar; moddiy yordam ko’rsatish summalari (tabiiy ofat munosabati bilan); davlat zayomi obligatsiyalari va lotereyalari bo’yicha yuto’qlar; banklar va boshqa kredit tashkilotlaridagi omonatlar bo’yicha foizlar va boshqalar.

X

Xarajatlarni respublika byudjetidan moliyalash-tirish – quyidagilar respublika byudjetdan moliyalash-tiriladi: fan, ta’lim, madaniyat, soqliqni saqlash, jismoniy tarbiya va sport (respublikaga bo’ysunadigan tashkilotlar bo’yicha); ijtimoiy ta’minot; mudofaa, milliy xavfsizlik va jamoat tartibini ta’minlash; sudlar va prokuratura organlari faoliyatini ta’minlash; davlat zahirasi va safarbarlik zahirasini vujudga keltirish hamda ularni saqlash; davlat markazlashtirilgan investitsiyalarini amalga oshirish; davlat hokimiyati va boshqaruv organlari, O‘zbekiston Respublikasining chet ellardagi diplomatik vakolatxonalari hamda missiyalari faoliyatini ta’minlash; iqtisodiyot turli tarmoqlarining respublikaga bo’ysunadigan byudjet tashkilotlarini saqlash; O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlariga muvofiq iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirishning maqsadli davlat dasturlari va tadbirlarini amalga oshirish; er tuzish, meliorativ, tabiatni muhofaza qilish va epizootiyaga qarshi kurash chora- tadbirlarini amalga oshirish; qishloq xo’jaligi zararkunandalariga qarshi kurash; gidrometeorologiya, do’lga qarshi kurash chora- tadbirlari; qonun hujjatlarida nazarda tutilgan boshqa maqsadlar.