T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

Giffen samarasi 
deb ataladi (ingliz iqti- 
sodchisi Robert Giffen nomi bilan).
R.Giffen kambag'al oilalar kartoshka qimmatlashishiga qaramasdan uni 
iste'mol qilish hajmi ortib borishini kuzatib, bu samarani izohlab beradi. 
Uning sababi oddiy, narx o'sganda kambag'al oilalar go'sht sotib olishdan 
umuman voz kechib, ko'p bo'lmagan daromadlarning barchasini 
kartoshka sotib olishga sarflaydi.______________________________
Talabga narxdan tashqari ta ’sir etuvchi omillar:
-----
iste'molchi pul daromadlari;
-----
► iste’molchi didi;
-----
► o'rnini bosuvchi tovarlar narxi;
-----
► bozordagi iste’molchilar soni;
-----
► narx va daromadlar o'zgarishining kutilishi;
-----
► iste’molchidan olinadigan soliqlar darajasi.
10 
20 
30 
40 
50 
60 
70 
80 
90 
100
miqdorQ (kg)
8 9

---

D arom adlar o'zgarishi bilan talab to 'g 'ri m utanosiblikda 
o'zgaradigan tovarlar 
oliy toifali tovarlar 
deyiladi.
Daromadlar kamayganda talab oshadigan tovarlar 
past toifali
tovarlar 
deyiladi.
Narx darajasi va taklif miqdori o'rtasidagi to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlikni 
jadval ma’lumotlari hamda ularning grafik tasviri ham aniq ko'rsatadi.
2-$. Taklif tushunchasi. Taklif qonuni.
Taklifga ta ’sir etuvchi omillar
Taklif 
- bu narxlarning mavjud darajasida ishlab chiqaruvchilar 
tomonidan bozorga sotishga chiqariladigan tovarlar miqdori.
Narx o'sishi bilan sotishga chiqariladigan tovarlar miqdori ham 
ko'payadi, narx tushganda esa kamayadi. Bu o'zaro 
to'g'ridan-to'g'ri
bog'liqlik taklif qonuni 
deyiladi.
A
Б
В
Г
д
E
Un narxi 
(so'm) P
500
400
250
200
100
50
Talab
qilinadigan un 
miqdori (kg)
Q
100
60
40
20
10
5
narx
P 
(so'm , 
5 0 0
400 
300
200
100
10 
20 
30 
40 
50 
60 
70 
80 
90 100 
miqdorQ (kg)
9 0

---

Taklifga narxdan tashqari ta’sir qiluvchi omillar:
> • resurslar narxi;
> • ishlab chiqarish texnologiyasi;
> • soliq va dotatsiyalar;
-► • bir-biriga bog'liq tovarlar narxi;
> • inflyatsion kutilish;
> • bozordagi sotuvchilar soni.