T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

3.18. MELIORATSIYA VA QURILISH MASHINALARIGA
TEXNIK XIZMAT KO'RSATISH, SAQLASH VA MEHNAT
XAVFSIZLIGI QOIDALARI
Umumiy qoidalar. 
M axsus o'qigan, 18 yoshga to ig a n va 
tegishli m ashinalarni boshqarish va ishlatish huquqini beruvchi 
guvohnomasi b o ig an kishilargagina sug‘orish m ashinalari va 
uskunalarini boshqarishga va ishlatishga ruxsat beriladi.
Ishni endigina boshlaydigan har bir m ashinist xavfsizlik texni- 
kasidan kirish yo!riqnomasi va ish o‘rnida beriladigan yo‘riqnomani 
olishi shart.
Kirish yo‘riqnom asida m ashinistlar xavfsizlik texnikasi qoida- 
lari bilan, biror ishni bajarayotgnada yuz beradigan xavfli holatlar 
bilan, yakka va um umiy himoya vositalari bilan ham da baxtsiz 
hodisalar sodir b o ig an d a birinchi yordam ko‘rsatish turlari bilan 
tanishtiriladi.
167

---

Ish o‘rnida beriladigan yo‘riqnom ada m ashinistlar ishlar texno­
logiyasi bilan, m ashinalardan foydalanish va ularni ta ’mirlash 
qoidalari hamda ularning xavfsiz ishlash usullari bilan tanishtiriladi. 
Yo'riqnomaning o‘tkazilganligi haqida jurnalga yozib qo'yiladi.
M ashinalarni ko'zdan kechirish, tozalash va ta’m irlash ishlari 
to'xtatilib, c z og‘irligi ta'sirida yoki dvigatelning o‘z-o‘zidan ishlab 
ketishi natijasida yurib ketishga qarshi chora-tadbirlar ko'rilganidan 
keyingina bajariladi. M ashina va uskunaning ishlarini bajarishga 
tayyorligini tekshirish, ishdan keyin uni ko'zdan kechirish ishlarini 
har smenada amalga oshirish hamda aniqlangan nuqsonlarni darhol 
bartaraf etish lozim. Nosoz m ashinada ishlash taqiqlanadi.
M ashina va uskunalar m exam zatorlam ing kishi tegib ketishi 
m um kin b o ig an vallari, barabanlari, tishli shesternyalari, zanjirii va 
boshqa uzatmalari, friksion disklari, chetlashish bloklari, chig‘irlar 
vallari va boshqa harakatlanuvchi qism lari to'sib qo‘yilishi kerak. 
M ashina va uskunalarning boshqarish m aydonchalariga begona 
narsalarni qo‘yish m um kin emas. A rtish m ateriallarini maxsus 
qutilarda saqlash kerak.
Sug'orish m ashina va uskunalarining po‘lat arqonli hamda 
zanjirlari m untazam ravishda ko'zdan kechirilib turishi va o'z 
vaqtida yangisi bilan alm ashtirilishi zarur.