T una b ulgar t ürkleriNİN
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
1 a (1)1 l
(2)1 i (3)1 g
(4)1 e (5)1 c
2 b (1)2 m
(2)2 k (3)2 h
(4)2 f (5)2 d
3 c (1)3 a
(2)3 l (3)3 i
(4)3 g (5)3 e
4 d (1)4 b
(2)4 m (3)4 k
(4)4 h (5)4 f
5 e (1)5 c
(2)5 a (3)5 l
(4)5 i (5)5 g
6 f (1)6 d
(2)6 b (3)6 m
(4)6 k (5)6 h
7 g (1)7 e
(2)7 c (3)7 a
(4)7 l (5)7 i
8 h (1)8 f
(2)8 d (3)8 b
(4)8 m (5)8 k
9 i (1)9 g
(2)9 e (3)9 c
(4)9 a (5)9 l
(1)0 k (2)0 h
(3)0 f (4)0 d
(5)0 b (6)0 m
Bulgar Türkçesindeki yıl işaretlerinin 60 yıllık döngüye göre oranını çıkartmak amacıyla bütün kronolojideki yılı (yani; Bulgar kronolojisi döngüsündeki yılı) 60’a böldükten sonra kalan rakamı her bir prens için ayrı ayrı yazalım:
dilom tvirem 0
dilom tvirem 0
dohs tvirem 30
şegor veçem 32
şegor veçem 32
vereni âlem 35
teku çitem 36
dvan’ş ehtem 57
toh altom 25
şegor tvirim 40
şegor âlem 57
somor altem 4
dilom toutom 7 Önce görev süresi ilk iki prensi yani; Avitohol ve İrnik’i bırakalım ve Prens Gos- tun’dan başlayalım. Prens Gostun’un görev süresi, (30) dohs tvirem (3)0f’ye tekabül eder.
6 döngüsel işaretin sadece çift rakamlarla kombine edildiğini ve diğer 6’sının tek rakamla kombine edildiğini göz önünde bulundurursak ortaya Umor yılı çıkar. Dilom toutom 8 h (Çünkü dilom, ilk iki prensteki çift rakamlarla kombine ediliyor, 6 f ise edilemiyor. Çünkü Prens Gostun’un verdiği tarihe göre f = dohs). 1-2 yıla kadar kay- malar gerçek hâkimiyet süresi ve takvim yılının başlangıcı ile ilgili uyumsuzluk nedeniyledir. Mesela; yılbaşından bir gün önce dünyaya gelen çocuğun yaşı, bir yıl geçince iki gün sonra doğu kronolojisine göre 3 yaş olur. h dilom olduğunu netleştirdikten sonra, dilom tvirem’i elde ediyoruz = (2)0h; yani Prens İrnik’in hâkimiyet süresi, 150 değil de 130 yıldır; Prens Avitohol’un ise 300 yıldır. 164 | O . A . Mud ra k / G a z i T ü rk i y a t , G üz 2 0 1 4 / 1 5 : 1 5 5 - 1 7 4
Prens Kormisoş’un hâkimiyet yılında da bir hata vardır. Prens Kormisoş ve Prens Telets arasında 24 yıl geçmiştir (2*12). Prens Kormisoş ve Prens Vineh arasındaysa aşağı yukarı 17 yıl geçmiştir. 60 yıllık döngüde hayvan işaretlerinin tekrarı 12 yıl sonra oluyor. Demek ki, Prens Kormisoş yıl adında da bir kalem sürçmesi vardır. Bizce bu, şegor tvirim yerine somor tvirim olmalıydı. Çünkü listenin XVI. yüzyılına ait bir el yazmaya gitmeden önce, sıralı birkaç kopyasını göz önünde bulundurursak bu mümkün gözükmektedir. Kaldı ki, Slav asıllı yazarın somor tvirim, şegor âlem, somor altem sıralamasında somor yerine ona benzeyen şegor yazması ihtimal dâhilindedir. Bu ihtimallerin sonucunda: Telets yılı (4) somor altem - 4 d, Kormisoş yılı (40) somor tvirim - (4)0 d, 4 ise altem’dir. Demek ki, Sevar yılı toh altom = 2(4) m; yani 25 yerine 24 yıl olmalıdır. 60 yıllık döngüden bildiğimiz ve kelimelerin geçtiği yılları çıkartırsak şu sonucu elde ederiz: 1 a 11 l
21 i 31 g
41 e 51 c
2 b ----
22 k ----
---- ----
3 c 13 a
23 l 33 i
43 g 53 e
---- ----
---- ----
---- ----
5 e 15 c
25 a 35 l
45 i 55 g
---- ----
26 b 36 m
46 k ----
7 g 17 e
27 c 37 a
47 l 57 i
---- ----
---- ----
---- ----
9 i 19 g
29 e 39 c
49 a 59 l
---- ----
---- ----
---- ----
Gördüğünüz gibi, kalan yıl adlarını yorumlamak bayağı zorlaşıyor. Şegor veçem’in 32’ye denk gelmesinin imkânsız olduğunu belirtelim. Demek ki, şegor kelimesini içeren yıllar tek rakamlı alt bir gruba aittir. Tvirem yılı (57) dvan’ş ehtem - (5)7 i. Buna göre, Vineh yılı (57) şegor âlem - (5)5 g (2 yıl hata ile), Yesperih (35) vereni âlem - 3(5)1. Kurt ve Bezmer yılları - (32) şegor veçem - (3)1 g.
Tervel yılı (36) teku çitem sadece (3)9’a uyabilir. Çünkü (3)7 durumunda teku* eh- tem beklenirdi. Ancak bu durumda 4 yıllık hatayı nasıl açıklayabiliriz? Görülen o ki, yanlış buraya çok önce girmiştir. Yılları hesaplayan kişi, teku’yu toh’la; yani (3)6m ile karıştırmıştır. Aşağıda prenslerin tahtta bulunma sürelerinin ((C- Grek rakamları yazısına göre, CB - Bulgar döngüsüne göre) ve Grek harflerle (AH) ve de Bulgar takvimine (AHB)) karşılaştırması vardır: Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|