Tairova m. M., Abdulloev a. J. Logistika

Takrorlash uchun savollar. 
1."Logistika" atamasini aniqlang. 
2.Qanday sharoitlarda logistika faoliyatining maqsadiga erishildi deb 
hisoblanadi? 
3.Logistika global maqsadini shakllantirish. 
4.Logistikani o'rganish ob'ekti nima va u qanday parametrlar bilan 
tavsiflanadi? 
5.Ishlab chiqarish va noishlab chiqarish o'rtasidagi farq nima? 
6."Logistik 
canna" 
l, 
"logistika 
zanjiri", 
"logistika 
tizimi" 
tushunchalari nima? 
7.Logistikaning asosiy funktsional yo'nalishlari nimalardan iborat? 
8.Davlat va xususiy sektorda qanday logistika muammolari yuzaga 
keladi? 
 

---

16 
2 mavzu. LOGISTIK TIZIM KONSEPSIYASINING 
NAZARIY ASOSLARI 
2.1. Logistik tizim tushunchasi va uning konsepsiyalari 
2.2. Logistik tizim faoliyat yuritilishini baholash. 
2.3. Logistik tizimning menejment va marketing bilan bog’liqligi 
 
2.1. Logistik tizim tushunchasi va uning konsepsiyalari 
Logistikaning maqsadi - eng kam mehnat va moddiy xarajatlar 
bilan yuklarni aynan vaqtida yetkazib berish. Materiallar, xomashyo 
va tayyor mahsulotlarni aynan vaqtida yetkazib berish butun iqtisodiy 
tizimning ishlab turishiga qulay sharoit yaratadi, korxonalar 
omborlaridagi zahiralar miqdorini ancha kamaytirishga imkon beradi. 
Logistika to’liq darajada iste’molchiga xizmat qiladi. Shuning 
uchun logistika doirasida taqsimot va sotish vazifalari faqat bir vaqtda 
6 shart mavjudligida amalga oshadi. Bu shartlar - yuk, sifat, miqdor, 
vaqt, xarajatlar va yetkazish joyi. 
Bu ishlarning bir vaqtda mavjud bo’lishi uchun materiallar 
oqimini qulaylashtirish kerak, tara va o’rashni ixchamlashtirish 
bo’yicha, yuk birliklarini unifikatsiyalash bo’yicha (ya’ni yuk 
tashishda 
paket 
va 
konteynerlardan 
foydalanish), 
samarali 
omborxonalar tizimini tuzish bo’yicha, buyurtmalar miqdorini va 
zaxiralar darajasini qulaylashtirish bo’yicha, yuklarni tashishda eng 
foydali marshrutlarni belgilash bo’yicha chora-tadbirlar amalga 
oshirilishi kerak. 
Logistik tizim- u yeki bu logistik funksiyalarini bajaruvchi teskari 
aloqali adaptiv tizim. Qoida buyicha u bir necha quyi tizimlardan 
iborat va tashqi muhit bilan rivojlangan aloqaga ega. 
Logistik tizimni farqlovchi belgilariga 
- oqimli jarayonini mavjudligi 
- aniq tizimli yaxlitlik kiradi. 
Logistik tizim 4 xususiyatga ega: 
1 xususiyat: Logistik tizim- bir-biri bilan o’zaro aloqador 
unsurlarni yaxlit birligi. Logistik tizimni quyidagi unsurlarini 
ajratadilar: 
a) xarid-material oqimini logistik tizimga kirishini ta’minlaydigan 
quyi tizim. 

---

17 
b) omborlar- moddiy zaxiralarni vaqtincha saqlaydigan bino va 
uskunalar. Omborlarda material oqimlar o’zgarishi ham mumkin. 
v) zaxiralar- talab o’zgarishiga tez ta’sir ko’rsatishiga yordam 
beradigan, transport ishini bir maromda borishini ta’minlaydigan 
moddiy zaxiralari. 
g) transport-bu unsur o’zi murakkab tizim bo’lib hisoblanadi. U 
o’z ichiga moddiy-texnik bazani va infratuzilmani qamrab oladi. 
Moddiy-texnik baza yordamida yuklar bir joydan ikkinchi joyga 
ko’chirilsa, infratuzilma shu moddiy texnik bazani vazifalarini 
ta’minlaydi. 
d) axborot-logistik tizimni boshqa unsurlari ichida axborot 
aloqasini ta’minlaydigan quyi tizim. Bundan tashqari axborot logistik 
jarayonlarni nazorat qilib turadigan quyi tizim bo’lib hisoblanadi. 
Xodimlar-logistik jarayonlarni bajarish bilan band bo’lgan 
ishchilar. 
Sotuv-material oqimni logistik tizimdan chiqishini ta’minlaydigan 
quyi tizim. 
2 xususiyat: logistik tizim unsurlari ichida logistik tizimini 
integrativ sifatini belgilovchi aniq aloqalar mavjud. 
3 xususiyat: logistik unsurlari o’rtasidagi aloqalar tartibga 
solingan. 
4 xususiyat: logistik tizim shunday xususiyatlarga egaki, uning 
bironta quyi tizimida bu xususiyatlar mavjud emas. Bu-kerakli tovarni, 
o’z vaqtida, kerakli sifat va minimal xarajatlar bilan aynan kerak 
bo’lgan joyga yetkazish va tashqi muhitni o’zgarishlariga moslashish 
(ba’zi tovar va xizmatlarga talabni o’zgarishi, asbob-uskunalarni 
bevaqt buzilishi). Logistik tizimining integrativ xususiyati unga o’z 
maqsadga erishish uchun, xom ashyo materiallarini xarid qilib, ularni 
o’z ishlab chiqarish quvvatlardan foydalangan holda boshqa material 
oqimga aylantirib, tashqi muhitga chiqarishni taqozo etadi. Logistik 
tizimni chegaralari ishlab chiqarish vositalarini aylanish sikli bilan 
aniqlanadi.

---

18