Talaba: Adilova Guljaxon Namozovna jizzax- 2023

O’rta asrlarda geografiya ta’limining rivojlanishini ikki 
bosqichga bo’lishimiz mumkin
:
1. O’rta asrning birinchi yarmida geografiya ta’limining 
rivojlanishi; 
2. Buyuk geografik kashfiyotlar bosqichida geografiya 
ta’limining rivojlanishi.

---

O’rta asrlarning birinchi bosqichida geografiya ta’limining rivojlanishi.
•
Mazkur bosqichda geografiya ta’limi asosan sharq mamlakatlarida rivojlandi. 
Mazkur bosqichida geografiya ta’limining rivojlanishiga oid quyidagi natijalar 
olingan:
•
IV asrda Aleksandr Kosma Indikoplev tomonidan dunyo haritasi tuzildi. Uning 
haritasida Shimoliy Afrika, Yevropa, O’rta dengiz, Osiyo, Kaspiy dengizi 
tasvirlangan;

---

•
VIII-IX asrlarda 
Ahmad Al-Farg’oniy 
astrolobiya asbobini 
yaratdi. Uning 
astranomiya darsligi 
bir necha asrlar 
davomida Yevropa 
mamlakatlarida asosiy 
darslik sifatida 
qo’llanildi;

---

O‘rta asrlar .
 
 Bu davrda
geografiya, umuman, ilm-fan, asosan 
Sharqda, xususan, O‘rta Osiyo, Misr, 
Eronda rivojlandi. Geografiya fani,
asosan o‘lkashunoslik, kartografiya, 
geodeziya yo‘nalishida 
rivojlandi.Muhammad ibn Muso AL 
Xorazmiy IX asrda Yerning sharsimon 
ekanligini isbotlab, uning o‘lchamlarini 
nisbatan aniq o‘lchadi. "Surat-al-Arz” 
nomli kitob yozib, Sharq geografiyasiga 
asos soldi
.

---

Geografiya fanining rivojida Abu Rayhon 
Beruniyning xizmati beqiyos. Uning
geografiyaga oid 22 ta asari bo‘lib, shundan 12
tasi geodeziya, 4 tasi kartografiya, 3 tasi 
iqlimshunoslik, 3 tasi mineralogiyaga oid va 
hozirgi kunda ham dolzarb hisoblanadi. U 
yasagan globus esa Yerning sharsimonligini
isbotlash va tushuntirishda, Shimoliy yarimshar 
tabiatini o‘rganishda tengi yo‘q manba
bo‘lgan. U yunon va rim olimlaridan farq qilib 
olamning geliotsentrik tuzilishi nazariyasini 
rivojlantirishga hissa qo‘shgan
.

---

Sharqda dastlabki ilmiy Globusni 
Xorazmda Abu Rayhon 
Beruniy 1016-yilda yasagan (P. G. 
Bulgakov uni 995 yilda yasalgan deb 
yozgan), u faqat Shim. yarim shardan 
iborat eng birinchi boʻrtma (relyefli) 
Globus boʻlib, aholi yashaydigan 
joylar aniq kursatilgan. Globusning 
diametri qariyb 5 m boʻlganligi 
maʼlum (masshtabi 1:2 500 000). 
Beruniy oʻzi yasagan Globus haqida 
"Geodeziya" asarida yozib qoldirgan.

---

A.Nikitin Marko Polo Erik Rauda