Tarix-7 2017.(Uzb). indd

birjàlàr
vujudgà kåladi.
Birjà 
àtàmàsi Bryuggå shàhridàgi 
«Burså»
måhmînõînàsi yaqinidà sàvdîgàrlàr to‘plànàdigàn 
jîy nîmidàn îlingàn.
Birjà Bryuggådà – 1409, Àntvårpåndà – 1460, Liîn-
dà – 1462-yilda tàshkil tîpgàn.
Shu tàriqà XI–XV àsrlàrdà Yevropadà hunàrmàndchilik 
và sàvdî 
ning yuksàlishi bîzîr, bànk, birjàlàrni vujudgà 
kåltirdi.
1. Levant dengiz savdo yo‘li va u bog‘lab turadigan 
mamlakat hamda shaharlarni xaritadan ko‘rsating.
2. Shimoliy dengiz sàvdî yo‘llàri hàqidà nimàlàrni 
eslàb qîldingiz?

---

74
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
60-rasm.
Dehli. Qutb 
Minor. XIII asr
3. Bîzîr và yarmàrkàlàr o‘rtà àsr shaharlàri uchun 
qàndày àhàmiyatgà egà bo‘lgàn?
4. Banklar va birjalar qàndày vujudgà kålgàn?
17-§. ÎSIYO MÀMLÀKÀTLÀRINING 
O‘RTÀ ÀSR SHAHARLÀRI 
O‘rtà àsr shaharlàri. 
Sharq 
màmlàkàtlàri o‘rtà àsrlàrning ri-
vîj 
làngàn dàvrigà turli payt 
dà o‘t-
gànlàr. Bu hîl hàr bir màm 
làkàtdà 
ishlàb chiqàrish tà 
ràqqiyoti turli 
dàràjàdà bo‘l 
gàni bilàn izîhlànàdi.
Dàstlàb ma’muriy màrkàz yoki 
hàrbiy qàl’àlàr sifàtidà tàsh 
kil tîp-
gàn o‘rtà àsr sha 
har 
làri, hunàr-
mànd 
chilik và sàvdîning yuksàlà 
bîrishi bilàn judà tåz rivîjlàngàn.
Îsiyoning eng yirik shaharlàri: 
Chànyàn, Lîyan, Õànchjîu, Kàmà-
kurà, Kiîtî, Îsàkà, Dåhli, Bag‘ 
dod, 
Buxoro 
va
 Samarqand 
edi. Ulàrdà màktàblàr, kutubõînàlàr 
tashkil qilingan, îlimlàr, shîirlàr, ràssîmlàr, musiqàchilàr 
yashàb ijîd qilgànlàr. Îsiyo shaharlàri dàvlàt yerlàridà 
vujudgà kålgànidàn Yevropa shaharlàridàn fàrqlirîq yirik 
zamindorlàrgà qàrshi kuràsh olib bormaganlar.
Îsiyoning yirik dàvlàtlàridàn biri Õitîydà o‘rta asr 
shaharlàrining vujudgà kålishi và rivîjlànishi IX–XIII 
àsrlàrgà to‘g‘ri kålàdi. Shaharlàr Õitîyda impåràtîrgà 
bo‘ysungàn.
Shaharlàrning tàraqqiyotigà istilîchilik urushlàri to‘sqin-
lik qilgan. Jumladan, Hindistîn và uning shaharlàri o‘rtà 
àsrlàrdà judà ko‘p màrîtàbà chåt bîsqinchilàr hujumlàrigà 
uchràgàn. 
Yaponiyaning o‘rtà àsrlar shaharlàri buddà ibî-
dàtõînàlàri àtrîfidà, àlîqà båkàti và yo‘l ustidà, dångiz 

---

75
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
bo‘yidà, qàl’à atrofidà vujudgà kålàdi.