Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Màrkî Pîlî kitîbi
»dà sàyyoh 
1271–1295-yillar dàvîmidà Uzîq Sharq và Õitîydà 
ko‘rgàn-kåchirgànlàrini tàsvirlàydi.
Màîrifning tàràqqiyoti. 
G‘àr-
biy Yevropa màdàniyati XII–
X I I I à s r l à r d à n y u k s à l à b î s h-
làydi. Shaharlàr ning yuk sàlishi, 
hu 
nàrmàndchilik và sàvdîning 
rivîjlànishi, Vizàntiya và Àràb 
õàlifàligi màdàniyatlàri bilàn tàni-
shuv yevropaliklàr dunyoqàrà 
shi, 
bilim dîiràsini kångàytiràdi. Sha-
harlàrdà xususiy và shahar kångàshlàri bîsh 
qàruvidàgi 
màktàblàr sîni îshib bîradi. Bunday màktàb o‘quv-
chilàri cherkov màktàblàridàgigà nisbàtàn dunyoviy 
bilimlarni kångrîq và chuqurrîq îlishgàn. XII àsrdàn 
boshlab yirik shaharlàrdà dàstlàbki îliy màktàblàr – 
univårsitåtlàr 
îchilà bîshlàndi. Jumladan, 
Bolonya
va 
Parij
da ilk universitetlar tashkil topib, ular o‘z davri 
uchun yuksak ma’lumot be 
rishgan. Eng yirik univårsitåt 
Pàrijdà edi. Uning àsîschisi qirîl õînàdîni ruhîniysi 
95-rasm.
Parij 
universitetida falsafadan 
ma’ruza o‘qilmoqda.
O‘rta asr miniatyurasidan
96-rasm. 
Oksford 
universiteti

---

115
IV BÎB. YEVROPADÀ MARKAZLASHGAN DÀVLÀTLÀRNING TÀSHKIL TÎPISHI
Rîbår då Sîrbîn 
bo‘lgàn. Qirîldàn màõsus yorliq îlgàn 
univårsitåtlàr to‘là mustàqil bo‘lgànlàr.
XIII–XV asrlarda Yevropaning deyarli barcha mam-
lakatlari o‘z universitetlariga ega bo‘lishadi. Ularni papa 
va yepiskoplar, impe 
rator va qirollar, knyazlar va sha-
harlar tashkil etgan. 
Universitetlar (
lotincha,
 universitas – 
majmua, 
umu miylik
) – 
fanning turli yo‘nalishlarida muta-
xassislar tayyorlaydigan oliy o‘quv yurtlari. Dast-
labki universitetlar XII–XIII asrlarda Italiyada 
(Neapol, Bolonya), Ispaniyada (Sevilya, Valensiya), 
Fransiya 
da (Parij, Tuluza), Angliyada (Oksford, 
Kembridj) tashkil etilgan.