"Tasdiqlayman" Ishlab chiqarish ta’limi bo’yicha
1 2
37-38-Mavzu Mobil O,A- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 37-38-Mavzu:Smart texnikalat Reja: 1. SMART nima 2. “
| 3-boskich.
Yakuniy10 dal) |
Yakunlash: 1 .O’quvchilarniamaliymashg’ulotbuyichabaxolarinielonkiladi (-ilova); 2.Kelgusi kasbiyfaoliyatlaridaamaliyotdabajarganishlariningaxamiyativamuximligigaO’quvchilare’tiborinikaratadi, 3. Kelgusi mashg’ulot mavzusi bilan tanishtirib uyga vazifa beradi Mavzu Asosiy vositalar bo’yicha aylanma qaydnomasi(-ilova). |
|
Tinglaydilar. Topshirikni yozib oladilar. Mashg’ulot mavzusi bo’yicha uyga vazifa beriladi . |
37-38-Mavzu:Smart texnikalat
Reja:
1. SMART nima
2. “SMART” atamasi
Ta'rif: SMART - maqsadlar yoki maqsadlar amalga oshirilishi va erishish mumkinligiga ishonch hosil qilish uchun mnemonik sifatida ishlatiladigan qisqartma. Loyiha menejerlari SMARTda maqsadlarni baholash uchun belgilangan mezonlardan foydalanadilar, ammo SMART shaxslar tomonidan shaxsiy rivojlanish yoki shaxsiy mahsuldorlik uchun ham foydalanilishi mumkin.
SMART nimani anglatadi?
Smart ta'rifi uchun juda ko'p farqlar mavjud; harflar bir-biridan farq qilishi mumkin:
S - aniq, muhim, oddiy
M - o'lchovli, mazmunli, boshqarish mumkin
A - erishish mumkin bo'lgan, bajariladigan, mos, mos keladigan
R - tegishli, mukofot, aniq, natijalarga yo'naltirilgan
Vaqti-vaqti bilan, aniq, kuzatilishi mumkin
Alternativ jumlalar: SMART
Misollar: Umumiy maqsad "ko'proq pul topish" bo'lishi mumkin, ammo SMART maqsad, kim, nima, qaerda, qachon va nima uchun maqsadini belgilaydi: Masalan, "onlayn bloglar uchun yozma ravishda freelance yozuvi orqali 500 dollarni tashkil eting. bir hafta"
“SMART” atamasi dastlab 1954 yilda olim, iqtisodchi, publitsist, pedagog Piter Ferdinand Druker tomonidan kiritilgan, 1965 yilda Paul J Meyer, 1981 yili esa George T. Doran o‘z ilmiy ishlarida qo‘llagan
SMART - “Specific” (aniq, o‘ziga xos), “Measurable” (o‘lchovli), “Attainable” (erishiladigan), “Relevant” (muvofiq, resurs), “Time- bound” (vaqt bo‘yicha chegaralar, aniq muddatli) inglizcha so‘zlarining bosh harflari bilan ifodalangan .
Texnologiya - (ingl: technology, rus: texnologiya) muayyan ishlab chiqarish sohasidagi usullar va jarayonlar majmuasi .
Respublikamiz etakchi olimlaridan A.A. Abduqodirovning ta’kidlashicha, Smart-texnologiyalar - o‘zaro ta’sir va tajriba almashish negizida protseduralarga uzatiladigan, avvallari axborot va bilimlarga asoslangan texnologiyalardir «Smart» ning tayanch xossasi atrof - muhit bilan o‘zaro ta’sir etish va unga moslashish qobiliyatidir. Uning ushbu xususiyati mustaqil qiymatga ega va shahar, universitet, ta’lim, texnologiya, jamiyat va ko‘pgina boshqa kategoriyalarga qo‘llanishi mumkin .
SMART - bu tizim yoki jarayonning hususiyati bo‘lib, atrof - muhit bilan o‘zaro munosabatlarda o‘zini namoyon qiladi va tizimga qobiliyatini qayta ishlashga, tashqi muhitdagi o‘zgarishlarga darhol javob qaytarish, o‘zgaruvchan sharoitga moslashish, mustaqil taraqqiyot va o‘zini o‘zi boshqarish, natijalarni samarali bajarishga imkon beradi .
Bugungi kunda SMART-texnologiyalarning asosiy vositalarini IoT (Internet of things) - buyumlar interneti tashkil etmoqda. Buyumlar interneti IoT (Internet of things) bu - maxsus elektronika, dasturiy ta’minot, sensorlar, qabul qiluvchi va uzatuvchi qurilmalarning o‘zaro ma’lumot almashinuvidan iborat tarmoq tizimi bilan jihozlangan sun’iy intellekt yordamida masofadan boshqariluvchi maishiy texnikalar, transport vositalari va boshqalar. IoT texnologiya tadqiqotchilariga kamroq quvvat sarflaydigan va deyarli har qanday turdagi qurilmaga ulanishi mumkin bo‘lgan kichikroq va arzonroq simsiz tizimlarni ishlab chiqish uchun kuch beradi.
“Internet - buyumlar” (ba’zan “buyumlar interneti” yoki “internet ashyolari” degan atama ham ishlatiladi) ingliz tilidagi Internet of Things so‘zlaridan olingan bo‘lib, bir-biri yoki tashqi muhit bilan o‘zaro ta’sirlashuv uchun ichiga joylashtirilgan texnologiyalar bilan jihozlangan, iqtisodiy va ijtimoiy jarayonlarni qayta qura oladigan hodisa kabi tarmoqlarni tashkil etishni ko‘rib chiqadigan, harakat va operatsiyalar ichidan inson ishtiroki zaruriyatini inkor etadigan, fizik jarayonlar hisoblash tarmog‘i konsepsiyasi hisoblanadi .
Internet ashyolarni, bizni o‘rab turgan barcha predmetlar va qurilmalar (uy asboblari va jihozlari, kiyim-kechak, mahsulotlar, avtomobillar, sanoat qurilmalar va boshqalar) miniatyurali (kichik o‘lchamli) identifikatsion va sensorli (sezgir) qurilmalar bilan jihozlangan deb tasavvur qilish mumkin. U holda ular bilan zarur aloqa kanallari bo‘lganida nafaqat bu ob’ektlarni va ularning parametrlarini fazoda va vaqt bo‘yicha kuzatish, balki ularni boshqarish, ular haqidagi ma’lumotlarni umumiy - “Aqlli planeta” ga kiritish mumkin bo‘ladi. Boshqacha aytganda, Internet ashyolar bu kompyuterlar, datchiklar (sensorlar) va ijrochi qurilmalarning (aktuatorlarning) IP (Internet Protocol) internet protokoldan foydalanish orqali o‘zaro bog‘laydigan global tarmoq hisoblanadi .
Cisco IBSG - tarmoq jihozlarini va dasturlarini ishlab chiqaruvchi jahonda etakchi AQSHning kompaniyasi hisobotiga ko‘ra internetga ulangan buyumlar soni 2015 yilda 25 milliardga etgan bo‘lsa, 2020 yilga borib esa bunday buyumlar soni 50 milliardga etishi kutilmoqda.
Bundan ko‘rinib turibdiki, bugungi kunda “Buyumlar interneti” inson faoliyatining ko‘plab sohalarida qo‘llanilmoqda. «Aqlli muzlatkichlar», «Uyni aqlli yoritish» va boshqa «aqlli» sifati bilan ataluvchi maishiy texnikalar hayotimizni yanada engillashtirib, tashvishlarimizning bir qismini ular zimmasiga yuklashga imkoniyat yaratadi. Hozir bunday qurilmalarda telefondagidek oddiy sim-kartadan foydalaniladi. Mikroelektronikani rivojlantirish, mikrokontrollerlar yuqori ish faoliyatini ta’minlash va energiya sarfini kamaytirish, mikrosxema narxini pasaytirish - bularning barchasi yangi echimlar va texnologiyalarni ishlab chiqish va joriy qilish imkonini beradi. Bu texnologiyalar ta’lim tizimiga bir qator rivojlangan mamlakatlarda (AQSH, Xitoy, YAponiya, Shvetsiya va h.k.) keng joriy etilmoqda.
YUNESKO tashkiloti tomonidan e’lon qilingan XXI asrda «Life Long Learning» ya’ni - «Butun hayot davomida o‘rganish», «Ta’lim - hamma uchun» ta’lim tamoyillarini amalga oshirish uchun SMART- ta’lim orqali shart-sharoitlar yaratiladi. SMART-ta’lim «har doim, har joyda va istalgan vaqtda» ta’lim olish imkoniyatlarini yuzaga keltirmoqda. SMART - jamiyat oliy o‘quv muassasalari oldiga zamonaviy fikrlash va ishlash imkoniyatiga ega kreativ salohiyatli mutaxassislarni tayyorlash kabi global vazifalar qo‘ymoqda. Buning uchun ularda quyidagi amaliy ko‘nikmalami shakllantirish lozim: ijtimoiy tarmoqlarda muloqot qilish, foydali axborotlarni izlash va tanlash, elektron manbalar bilan ishlash, o‘quv jarayoni muhitini o‘zgartirishni talab etuvchi shaxsiy ma’lumot bazasini yaratish.
Axborotlashgan ta’lim jarayonining zamonaviy tendensiyasi tahlili shuni ko‘rsatadiki, jamiyatda o‘qitishning an’anaviy modelidan elektron ta’limga o‘tish, so‘ngra esa “smart - inson”ning shaxsini shakllantirish va ta’lim oluvchida yangi bilimlarni generatsiya qilishga ijozat beruvchi samarali texnologiyalari mavjud, qaysiki qidirish, axborotni tahlil etish va innovatsiyalar yaratish uchun takomillashgan axborot- kommunikatsiya texnologiyalariga ega bo‘lgan SMART - ta’limga o‘tishni taqazo etadi.
SMART - ta’lim (education) - mohiyat jihatdan yangi ta’lim muhitidir; butun jahon bilimlarni foydalanish va passiv kontentdan faol kontentga o‘tish uchun o‘qituvchi, mutaxassis va talabalarning kuchlarini, ya’ni ta’lim faoliyatini birlashtirishdir. Smart - o‘quv jarayoni - innovatsiyalar va internetdan foydalanish asosida tashkil etilgan ta’lim jarayonidir; u tizimli ko‘p o‘lchovli ko‘rish va ko‘p aspektliligi va yangilanishining uzluksizligini e’tiborga olgan holda
predmetlarni o‘rganish asosida kasbiy kompetensiyalar egallashga imkoniyat beradi.
Biz o‘z tadqiqotlarimizda A.A.Abduqodirovning ushbu fikrini SMART - ta’lim uchun ishchi ta’rif sifatida qabul qildik.
V.P.Tixomirov bugungi ta’lim taraqqiyotining asosiy o‘rni haqida juda aniq izoh bergan: «Ta’limning eski tizim parametrlari kishilarni SMART-jamiyatda yashashi va ishlashi uchun tayyorlay olmaydi. SMART-texnologiyalarisiz innovatsion faoliyat mumkin emas. Agarda ta’lim tizimi ushbu taraqqiyot yo‘nalishdan ortda qolsa, u holda to‘xtab qoladi».
Ta’lim sohasida SMART - texnologiyalar deganda quyidagilar tushuniladi: aqlli-doskalar, aqlli-o‘quv qo‘llanmalari, aqlli-proektorlar, interaktiv va kommunikativ xarakterdagi elektron o‘quv materiallarini yaratish va tarqatishning dasturiy ta’minotlari.
“SMART-ta’lim” ta’limni axborotlashtirishni rivojlantirishning yangi paradigma bo‘lib hisoblanadi. U ta’limni individuallashtirishni talab bo‘yicha xizmat ko‘rsatish va ochiq ta’lim muhitini qo‘llab - quvvatlaydi.
Oqilona ta’limning mohiyati aqlli texnologiyalarni qo‘llash orqali aqlli muhitni yaratishdir, shuning uchun aqlli pedagogikada shaxsiylashtirilgan ta’lim xizmatlarini taqdim etish va o‘quvchilarning qobiliyatini kuchaytirish, shuningdek, qiymatni yaxshiroq baholash, yuqori fikrlash sifati va yanada kuchli xulq-atvorga ega bo‘lgan donolik qobiliyatini kuchaytirish mumkin.
SMART-ta’limning asosiy tamoyillariga quyidagilar kiradi:
Ta’lim dasturlarida ko‘zda tutilgan o‘quv masalalarini hal etishda dolzarb axborotlardan foydalanish: har qanday kasbiy faoliyatga doir ta’limning axborotlar oqimi tezligi va hajmi jadal sur’atlar bilan rivojlanib bormoqda, bu esa o‘z navbatida talabalarni amaliy muammolarni hal etishga tayyorlash uchun amaldagi o‘quv materiallarini real vaqtdagi ma’lumot bilan to‘ldirishni taqazo etadi.
Talabalarning mustaqil bilim olishini, tadqiqotchilik va loyihalovchilik faoliyatini tashkil etish. Ushbu tamoyil talabalarning muammolarni hal etishda ijodiy izlanishlar va ilmiy- tadqiqot ishlarini olib borishida ustuvor ahamiyatga ega bo‘lib hisoblanadi.
O‘quv jarayonini tarqalgan keng o‘quv muhitida amalga oshirish. Ta’lim muhitini o‘quv muassasasi hududiy yoki masofaviy ta’lim tizimi chegaralari bilan cheklash kerak emas. Ta’lim jarayoni doimiy bo‘lishi kerak.
Ta’lim yo‘nalishlarmmg moslashuvchanligi va ta’limni individuallashtirish, ya’ni shaxsga yo‘naltirish. Ta’lim berish faoliyatining xilma-xilligi talabalarga ta’lim dasturlari va kurslarini o‘qitish, o‘quv jarayonida asbob-uskunalardan foydalanish, ularning sog‘lig‘ini saqlash imkoniyatlari, moddiy va ijtimoiy sharoitlarga mos ravishda keng imkoniyatlar berishni talab qiladi. N.P. Kapustinning ta’rifiga ko‘ra moslashish (lot. adaptatio- adaptiv, moslashish) - bu “ta’lim oluvchining tug‘ma iste’dodi, qobiliyatiga mos ravishda intellektual rivojlanishni optimal darajaga ko‘tarish imkonini beruvchi ta’lim tizimi. Egiluvchanlik, ochiqlik kabi xususiyatlarga ega moslashuvchi o‘qitish tizimlari ta’lim oluvchining ehtiyojiga moslashgan holda uning yashirin imkoniyatlarini rivojlanishning bir muncha yuqori darajasiga olib chiqadi”.
Bugungi kunda dunyoning bir qator rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarida (Janubiy Koreya, AQSH, Singapur, Angliya, Rossiya va h.k) SMART-universitetlar va Smart Campus paydo bo‘lmoqda. “SMART - ta’lim” texnologik innovatsiyalar va Internet orqali amalga oshiriladi, bu esa talabalarda tizimli keng tafakkur va ixtisoslikka oid kasbiy malakalarini shakllantirish imkonini beradi.
SMART- universitetda o‘qitish talabaning imkoniyatiga imkon qadar moslashtirilgan va bugungi kunda hammaga ma’lum bo‘lgan texnologiyalarga asoslangan bo‘lishi kerak. Buning uchun esa SMART- universitetlar quyidagi talablarga javob berishi kerak: moslashuvchanlik, muvofiqlashuvchanlik, innovatsiyalar. Ta’limda SMART-texnologiyalar juda katta ahamiyatga ega, bir tomondan ular o‘quv muassasasi moddiy- texnika ta’minoti uchun xarajatlarini optimallashtirishga, boshqa tomondan, ta’lim xizmatlari va mahsulotlarning sifatini yangi darajaga ko‘tarishga imkon beradi.
Smart Campus - bu faol ta’lim dasturiga ega bo‘lgan hamkorlik markazi bo‘lib, Yevropa Komissiyasi tomonidan qo‘llab- quvvatlanadigan asosiy foydalanuvchilar (talabalar, o‘qituvchilar, tadqiqotchilar) bilan hamkorlik orqali o‘quv muassasasi tomonidan foydalaniladigan asbob-uskunalar va energiya manbalarining samaradorligini oshirishga qaratilgan loyiha .
Smart Campus da ko‘plab imkoniyatlar mavjud bo‘lib, ularni quyidagicha uchta asosiy kategoriyalarga ajratish mumkin: Smart Living, Smart Learning va Smart Safety & Security. Buning barchasi talabalarning diqqatini jalb etishi, ta’lim muassasasining hayot tarziga kirishiga ko‘maklashishi va kerakli yutuqlarga erishish uchun ularga barcha zaruriy resurslarni olishlarida yordam beradi.
Yüklə 63,93 Kb.
Dostları ilə paylaş:
1 2