“Tasdiqlayman” O’quv ishlari bo’yicha prorektor prof. A. Soleev

FIKRLAR XUJUMI
Bevosita jamoa bo’lib «fikrlar xujumi” (“mozgovaya ataka” olib borish. Bu 
metoddan maqsad mumkin qadar katta miqdordagi g’oyalarni yig’ish. Talabalarini 
ayni birxil fikrlash inersiyasidan holi qilish. Ijodiy vazifalarini yechish 
jarayonida dastlab paydo bo’lgan fikrlarni yengishdir. Bu A.F. Osborn tomonidan 
tavsiya etilgan. Bu metodni asosiy tamoyili va qoidasi baxs ishtirokchilari ishlab 
chiqqan g’oyalar tanqidini mutlaq taqiqlash, xar qanday luqma va hazil –mutoyibani 
rag’bantlantirishdir.
Yalpi «Fikrlar hujumi”. Bu metod J.Danald Filis tomonidan ishlab chiqarilgan. U 
katta guruxlarda (20 dan 20 tagacha bo’lgan) yangi g’oyalar ishlab chiqish 
samaradorligini sezilarli darajada oshirishni taminlaydi. Barcha ishtrokchilar kichik-
kichik 5-6 kishidan iborat guruxlarga bo’linadi va xar bir kichik gurux hal 
qilinadigan ijodiy vzifa va muammo bo’yicha 15 daqiqa davomida mustaqil ravishda 
o’zaro “fikrlar hujumi ”o’tkazadi. Shundan so’ng xar bir kichik gurux vakili o’z 
guruxlarida ishlab chiqilgan g’oya xaqida axborot beradilar va o’qituvchi 
rahbarligida jamoa bo’lib unga baho beradilar va ulardan eng yaxshilari, betakrorlari 
tanlab olinadi. 
“Fikrlarning shiddatli hujumi ” –destruktiv berilgan baho bilan dialog. Bu 
metod Ye.A.Aleksandrov tomonidan taqlif qilingan. G.Ya. Bush tomonidan 
o’zgartirilib yo’lga qo’yilgan dialogning mohiyati shundaki, jamoa bo’lib g’oyalar 
ishlab chiqishda ishtrokchilarning ijodiy imkoniyatlari faollashtiriladi va unga zid 
g’oyalar qo’yiladi.
Mashg’ulot bosqichma-bosqich quydagi tarzda o’tkaziladi: 
1-bosqich. Miqdor va pisxologik muloqati jixatan maqbul kichik guruhlarni 
shaqllantirish; 
2-bosqich. Vazifa, muammodan kelib chiqadigan maqsadlarni ifodalash. 
3-bosqich. To’g’ridan-to’g’ri “Fikrlar xujumi” qoidasiga asosan har bir guruhda 
g’oyalar ishlab chiqish; 
4-bosqich. G’oyalarni tartibga solish va tasniflash; 

---

155 
5-bosqich. G’oyalarni destruktivlash, ya’ni amalga oshishi imkoniyatiga qarab 
baholash; 
6-bosqich. Avvalgi bosqichlarda bildirilgan tanqidiy mulohazalarga baho 
berish. 
Yuqoridagi interfaol usullardan foydalangan holda dars jarayonida (fanga 
asosan) turli muammolarni hal etishga, ularning kelib chiqish sabablari, tuzatish 
yo’llarini topishga, o’quvchilarni esa mustaqil izlanishga, fikrlashga, o’z fikrlarini 
isbotlash va turli vaziyatlardan chiqishga o’rgatishda “muammoli vaziyat” shaqlini 
qo’llash mumkin.