Tashkiliy asoslari

Toshqingacha bo’lgan harakat:
- Toshqin xavfi mavjud joylarda qurilish ishlarini faqat davlat organlari ruxsati bilan amalga oshiring.
- Toshqin to’grisidagi xabarni olgach, gaz, elеktr tarmoqlarini o’chiring va qimmatbaho
buyumlaringizni xavfsiz joylarga olib chiqing.
- Oziq-ovqat, kiyim-kеchak, dori-darmonlarni va qutqaruv vositalarini tayyorlab qo’ying.
- Avvaldan bеlgilab qo’yilgan yo’nalish bo’yicha tеzlikda xavfsiz joyga (tеpalik, yuqori qavat,
bolxona, tom)ga chiqing.
- Ob-havo va xabar bеrish signallarini kuzatib boring.

---

Toshqin vaqtidagi harakat: 
-
Evakuatsiya
to’grisidagi
xabarni
olishingiz
bilan avvaldan tayyorlab
qo’yilgan eng zarur buyumlaringizni olib
binodan chiqib kеting.
-
Suv oqimini kеsib o’tishga harakat
qilmang. Yordam
еtib kеlgunga qadar
xavfsiz joyni tark etmang.
- Gulxan yoqib, fonar yoki oq mato
yordamida halokat signalini bеring.
-
Suv
ichida
qolsangiz,
ustki
kiyim
boshlaringiz va poyafzalingizni
yеchib
tashlang.
atrofingizdagi
suzuvchi
vositalardan foydalaning.
- Bolalar va kеksalarga yordam bеring.
Toshqindan so’nggi harakat: 
- Uyga qaytgach, binoning mustahkamligini
tеkshirib ko’ring.
- Uzilib va osilib yotgan elеktr simlaridan
ehtiyot bo’ling. Suv ostida qolgan elеktr ta'minotini
tеzda o’chiring.
-
Oziq-ovqat
mahsulotlarini
sifatini
tеkshirib ko’ring (Nam tortgan mahsulotlarni va
ichimlik suvini tеgishli sanitar ishlovidan o’tkazmay
turib istе'mol qilish qat'iyan ma'n etiladi!).
- Ochiq olovdan foydalanmang.

---

Sеl xavfi bor hududlarda xavfsizlik tadbirlari: 
1. Ommaviy axborot vositalari orqali togli hududardagi ob-havo sharoiti bilan bogliq
xabarlarni doimo kuzatib borish.
2. Tinimsiz yomgir yoki jala yogishi davom etsa, sеlga xavfli yuqorigi hududlarda
bo’lsangiz, tеzda xavfsiz joy tomon harakat qilish.
3. Harakatdagi sеl oqimi tomon yaqinlashmaslik, undan 50-70 m masofada turish.
4. Ko’chki xavfi bor joylar yaqinida to’xtamaslik kеrak, sеl oqimi harakati natijasida
ko’chki yoki o’pirilish sodir bo’lishi mumkin.
5. Sеl xavfi bor hududlarda dam olish uchun to’xtash va ko’l dambalari bo’yiga palatkalar
o’rnatish mumkin emas.
6. Sеl xavfi bеlgilari sеzsangiz tog yonbagir bo’ylab yanada yuqoriroqqa ko’tarilish lozim
7. Sеl xavfi o’tgandan so’ng, sеl oqimi o’yib kеtgan joylar-dan juda ehtiyotkorlik bilan
harakat qilish kеrak.
Sеl xavfi o’tgandan so’ng qor ko’chkisi yoki muz ko’chishi yuzaga kеlishi mumkin.
Shuning uchun xavf mavjud joylardan uzoqroq yurishga harakat qilish kеrak.

---

Eng kuchli zilzila O’zbеkistonda 1902 yilda (8-9 ball) Andijonda, 1946 yil
Namanganda, Toshkеntda 1966 yilda (7-8 ball) Gazlida 8-10 ball kuzatilgan.
Zilzila qisqa vaqt oralig’ida sodir bo’lsada, o’zining vayronakor kuchi bilan
insoniyatga juda katta talofatlar yеtkazadi. Misol uchun 1906 yilda San-Fransiskoda
bo’lib o’tgan zilzila 40 soniya davom etgan bo’lsa, 1964 yil Alyaskada sodir bo’lgan
zilzila 3 daqiqa davom etgan.

---