Tashqari ishlarni tashkil etishning nazariy asoslari

PEDAGOGS 
 international research journal
www.pedagoglar.uz
 

Volume-2, Issue-2, January–2022
 
264 
maqsadi reja va darslikdan tashqari o’quvchilarga qo’shimcha bilim, ko’nikma va 
malakalar berish, ularning fanga bo’lgan qiziqishlarini orttirish, olingan bilimlarni 
hayotga tadbiq qila bilishga yordam berishdan iborat.
Boshlang’ich sinflarda matematikadan sinfdan tashqari ish turi matematika 
to’garagini tashkil etishda o’quvchilarning matematikaga bo’lgan qiziqishlariga 
qarab tanlab olinar ekan. Matematikadan to’garaklarni tashkil etishda qiziqarli misol 
va masalalardan, mantiqiy masalalardan foydalanish lozim. Sinfdan tashqari amaliy 
mashg’ulotlar davomida o’quvchilar bilan (bolalar bilan joylarda) maqsadni 
ko’zlovchi, barqaror amaliy natijaga olib keladigan ularni havaslarini orttiradigan 
amalda bajariladigan ishlarni olib borishi kerak. Sinfdan va maktabdan tashqari 
ishlar quyidagi yo’nalishlarda olib borilishi mumkin.
a) ommaviy ishlar; (musobaqalar, ko’rik tanlovlar, kechalar, ertakliklar, 
ekskursiyalar va hokazolar);
b) to’garak ishlar (yosh matematiklar);
d) o’qituvchilarning mustaqil mashg’ulotlarini yo’lga qo’yish (bunda 
o’quvchilar fan va texnikaning biron soxasini o’rganish uchun mustaqil ishlaydilar 
va hokazo).
e) Maktabdagi o’zlashtirmovchi o’quvchilar bilan ishlashni tashkil etish 
usullari.
Matematika to’garagi sinfdan tashqari ishlarning eng ommalashgan turi. 
To’garak ixtiyoriy ravishda tuziladi. Har qaysi matematika to’garagida 
qatnashadigan o’quvchilar soni 15-20 dan oshmasligi kerak, aks holda o’qituvchiga 
qiyinchilik tug’diradi va o’quvchilar to’garakda aktiv ishtirok eta olmaydilar.
Matematik viktorinalar ma’lum mavzu, bo’lim yoki umuman matematikaga 
doir masalalar bo’yicha savol – javob o’yini bo’lib, ko’p vaqt va katta tayyorgarlik 
talab qilmaydi. Boshlang’ich sinflarda viktorinalar 10 – 20 minut davom etadi. 
Bunda oldindan tayyorlangan 5 – 6 savolga og’zaki yoki yozma javob olinadi. 
Matematik musobaqa Yuqorida aytib o’tilgan sinfdan tashqari ishlarda (10 minutlik, 
viktorina va h.k.), asosan, butun sinf o’quvchilari ishtirok etsa, matematik 

---