Tədris Mərkəzinin 2015-ci IL tarixli

6. 

DEBAT metodu 

 

Debat  - 

özündə  mübahisə,  hər  hansı  bir  mövzu  ilə  bağlı  müzakirəni  birləşdirən 

çəkişmə fəaliyyətidir. 

Debat  interaktiv  və  müxtəlif  əks  tərəflərin  təmsilçilərindən  ibarət  müzakirə 

metodudur. Debat yalnız nəticəni təhlil edən deduktiv əsaslandırmadan, nəyinsə doğru 

olub-

olmadığını  müəyyən  edən  mübahisədən  və  inandırma  taktikasından  ibarət 

ritorikadan  fərqli  olaraq,  daha  geniş  anlayışı  özündə  əks  etdirir.  Debatda  məntiqi 

davamlılıq,  faktların  dəqiqliyi  və  auditoriyaya  emosional  müraciət  inandırma  üçün 

---

 

13 

mühüm rol oynayır və məsələni daha üstün kontekstdə və çərçivədə, daha mahircəsinə 

əsaslandıra  bilən  tərəf  digərini  üstələyir.  Debatda  faktlardan  daha  çox  tərəflərin  öz 

aralarında gəldiyi konsensus və ya birgə formal nəticəyə gəlmə əsas rol oynayır. Formal 

debat yarışlarında, tərəflərin hər biri üçün keçərli müəyyən qaydalar və çərçivə mövcud 

olur. 

Bir  incəsənət  metodu  kimi  debatın  əsas  məqsədi  istənilən  mövqedə  opponentlə 

bərabər şərtlər altında rasional şəkildə müzakirə aparmaq bacarığının aşılanmasıdır. 

Debatın  əsas  fərqli  xüsusiyyəti:  diskussiyanın  bu  növü  qoyulmuş  məsələyə 

birm

ənalı  “bəli”  və  ya  “xeyir”  cavabının  verilməsini  tələb  edir.  Belə  ki,  bir  qrup  (təsdiq 

ed

ən) müsbət cavabın lehinədir, digər qrup (inkar edən) mənfi cavabın lehinədir. Hər bir 

qrupun içində daha 2 kiçik qrup yaradıla bilər. Birinci kiçik qrup arqumentlər təqdim edir, 

dig

əri isə ona əks arqument fikirləşir. Münsiflərin üzvləri və ya hakimlər müəyyən edilmiş 

meyarlar  üzrə  arqumentləri  və  əks  arqumentləri  qiymətləndirir,  onları  hərtərəfli  təhlil 

edirl

ər. 

Qrupların  öz  çıxışlarını  hazırlamaq  imkanları  vardır.  Burada  daha  zəruri  məsələ 

ondan  ibar

ətdir  ki,  əks  arqumentlər  söyləndikdən  sonra  dərhal  yox,  müəyyən  vaxtdan 

sonra arqumentl

ər söylənir.  

Burada 

əsas  məqsəd  iştirakçıları  gələcəkdə  əhəmiyyətli  müzakirələr  aparma  və 

probleml

ərin həlli üçün qərar qəbul etmə bacarıqlarına alışdırmaqdır.  

Debatlar  üçün  vacib  şərt  mövzunun  seçilməsidir.  Arqumentlərin  və  əks 

arqumentl

ərin  düzgün  qiymətləndirilməsi  üçün  meyarların  düzgün  müəyyən  edilməsi 

z

əruridir. Həm də elə bir şərait yaradılmalıdır ki, münsiflər heyətinin işi açıq və obyektiv 

olsun.