Tələbə: Babayev Azər Fakültə: Riyaziyyat və Təbiət elmləri İxtisas

Azərbaycan Respublikasının Elm və Təhsil Nazirliyi
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Quba Filialı
“Azərbaycan dilində işgüzar və akedemik
kommunikatsiya ”
fənni üzrə
SƏRBƏST İŞİ
Tələbə: Babayev Azər
Fakültə: Riyaziyyat və Təbiət elmləri
İxtisas: Riyaziyyat və İnformatika müəllimliyi
Mövzu: Müzakirəyə aid təqdimat keçirmək
Qrup: 2201-B
Kurs: 1
Semestr: 1
Müəllim: F.Ü.F.D. Aytən Qurbanova

Fəal (interaktiv) təlim metodları ilə aparılan dərslərin mühüm elementləeindən biri olan təqdimat tələbənin tədqiqat fəaliyyətinin göstəricisi sayılmalıdır. Bu metod tələbələrə imkan verir ki, o, tədqiqatın nəticəsini müxtəlif yollarla təqdim edə bilsin, öz fikirlərini dəqiq ifadə etmək, mükəmməl nəticə çıxarmaq bacarığına yiyələnsin. Təqdimata hazırlaşan tələbə qrup halında işləyəndə ünsiyyət mədəniyyətinə yiyələnir, fikir bölüşməyi bacarır. Belə olduqda isə onun (onların) hazırladıqları təqdimat dəqiq olur, ya xşı tərtibatı ilə diqqəti cəlb edir. Təqdimata hazırlaşan tələbələr təqdimatın hansı formada keçirmək barədə qaydalara yiyələnirlər. Müəllim təqdimatın növü və onun keçirilməsi qaydaları barədə tələbələri təlimatlandırmalıdır. Bu təlimatlara əməl edən tələbə vaxtdan səmərəli istifadə etməyə, fikrini daha dəqiq və yığcam şəkildə ifadə etməyə əvvəlcədən hazır olur. Təqdimatı keçirərkən ona şərh verməyi bacarır. Təqdimat müzakirə olunur və qaydalara əsasən qiymətləndirilir. Təqdimat fərdi və ya qrup şəklində həyata keçirilə bilər.

Təqdimat hazırlayarkən nələrə diqqət yetirməli
- Təqdimatın əvvəlində öncə dinləyiciləri salamlamaq, özünü təqdim etmək və təqdimatın mövzusunu diqqətə çatdırmaq lazımdır.
- Təqdimatın mətnində daha çox sadə cümlələrdən istifadə etmək məsləhətdir. Cümlələrin anlaşıqlı, yığcam və təsirli olmasına xüsusi fikir verilməlidir.
- Əlbəttə, təqdimatın dizaynı xüsusilə əhəmiyyətlidir. Təqdimatda müxtəlif tipli informasiyalara yer verilir. Bu informasiyalara mətn, şəkillər, qrafik təsvirlər, animasiyalar, videoçarxlar, videoffaqmentlər və s. daxildir. Bu informasiyaların da hər birinin özünəməxsus xüsusiyyəti var. Hər bir informasiyanın xüsusiyyəti nəzərə alınmalıdır. Məsələn, dinləyiciləri çoxrəngliliklə yormamalı (adətən 2-3 rəngdən artıq olmamalıdır), təqdimatın açıq rəngdə, mətndəki yazılı informasiyanın isə tünd rəngdə verilməsinə diqqət yetirilməlidir. Bir sözlə, əlavə edilən bütün vasitələr təqdimatın mövzusuna uyğun olmalıdır.
- Təqdimat zamanı istifadə edilən mənbələri sonda qeyd etmək gərəkdir.
- Təqdimatın mətninin strukturuna əhəmiyyət vermək lazımdır. Başlıqlar mətnin digər hissələrindən fərqləndirilməli, mətn giriş, əsas və nəticə olmaqla üç hissədən ibarət təqdim edilməlidir. Məhz bu ardıcıllıqla mövzunun məzmununun təqdim edilməsi dinləyicilərdə ona qarşı diqqət və maraq yaradır.
- Təqdimat vaxtı, əsasən, üç məqama xüsusi fikir verilməlidir:
1. Auditoriyanın diqqətini cəlb etmək;
2. Təqdim edilən mövzunun məqsəd və məramını, predmetini açıqlamaq;
3. Mövzunun məzmununu mətnin strukturuna uyğun olaraq diqqətə çatdırmaq.
Qeyd edək ki, səs tonu, təqdimat zamanı dinləyicilərin gözlərinə baxmaq da verilən tələblərdəndir. Bu zaman dinləyicilərə tərəf arxa çevirmək olmaz. Təqdimata öncədən hazırlaşmaq lazımdır. Sonda təqdimatdan əldə edilən nəticə bir daha xatırlanmalı, dinləyicilərə təşəkkür edilməlidir.
Təqdimatın uğurlu olması üçün bəzi tövsiyələrə əməl etməlisiniz: Görüşün ilk dəqiqələrində insan haqqında hansı təəssüratın yaranması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Buna görə imiciniz üzərində işləməlisiniz.
Duruş düz, baş qaldırılmış, çiyinlər düzəldilmiş, inamlı görünməlidir. Bu özünə inam, qorxu və həyəcan olmaması haqqında danışacaq. İnamlı görünmək kifayət deyil, səliqəli və gözəl olmalıdır.
Görünüş düzgün geyim saxlamağa kömək edəcəkdir. Üstün olmalıdır iş tərzi. Bir çox aksessuarı asmaq, yalnız bir üzük və ya kiçik sırğalar kifayyətdir.
Səsinizi məşq etməlisiniz. Bu çox vacibdir, çünki özünü təqdim etməyin əsası məhz özünüz haqqında olan hekayədir.
Çıxışınız sakit və aydın olmalıdır. Heç bir halda telefonu səs rejimində tərk etməməlisiniz, əks halda zəng çalsa, diqqəti yayındıracaqdır.
Məlumat təqdim edilərkən lazımsız jestlərdən istifadə edilməməsinə diqqət yetirmək lazımdır.
Heç bir halda dinləyiciyə şübhə və laqeyd yanaşmamalısınız. Bu davranış performansın uğursuzluğuna səbəb olacaqdır. Hər kəslə ünsiyyətdə olma marağını göstərmək lazımdır. Bununla birlikdə çox emosionallıq göstərməyin. Həqiqətən uyğun olduqda gülümsəyə bilərsiniz. Asan ünsiyyət vasitəsi ilə auditoriya ilə əlaqə qurulmalıdır. İnsanların hekayənizə necə reaksiya verdiyini, suallarına cavab verdiyini və lazım olduqda fikirlərinin dəyərini nümayiş etdirərək onlardan bir şey istəmələrini izləyin. Təqdimatın sonunda vaxt ayırdıqlarına görə mütləq iştirak edənlərin hamısına təşəkkür etməlisiniz və vidalaşın.
Təqdimat zamanı özünü necə aparmaq lazımdır?
Özünüzdə müsbət təəssürat yaratmaq üçün nə dediyiniz deyil, həm də bunu necə etməyiniz vacibdir. Özünüzü inamlı bir insan, bir sahə üzrə bir mütəxəssis kimi sübut etmək istəyirsinizsə, bu qaydalara əməl edin: Aydın və inamla danışın. Çıxışınızı hamının eşitməsi üçün kifayət qədər yüksək edin hədəf auditoriyası. İnsanlar sizi eşitmirsə və başa düşmürlərsə, marağı itirirlər. Jestləri məhdudlaşdırın. Dialoqun ilk üç dəqiqəsində nitqə maksimum məna verin. Həmsöhbətinizə ortaq maraqlarınız olduğunu göstərin, faydalılığınızı göstərin. Təqdimat sifarişini əvvəlcədən düşünün və müsahibə zamanı ona əməl edin.