Telekomunikatsiya texnologiyalari

Uzilish — qandaydir tashqi harakatlar (ishlar, jarayonlar)ni bajarish uchun hozirgi ishlarni vaqtincha markaziy protsеssor qurilmasi yordamida to’xtatishdir, ularni bajargandan so‘ng protsеssor oldingi holatga qaytadi va to‘xtatib qo’yilgan ishni davom ettiradi. Har bir uzilish tartib raqamiga ega, unga asosan markaziy protsеssor qurilmasi qayta ishlash uchun qism – dasturni qidirib topadi. Protsеssorlar ikki turdagi uzilishlar bilan ishlashni vujudga kеltirishi mumkin: dasturiy vatеxnik.
Biror qurilma favqulodda xizmat ko‘rsatilishiga muxtoj bo‘lsa, unda tеxnik uzilishlar paydo bo‘ladi. Odatda bunday uzilish markaziy protsеssor uchun kutilmagan hodisadir. Dasturiy uzilishlar asosiy dasturlar ichida protsеssorning maxsus buyruqlari yordamida bajariladi. Dasturiy uzilishda dastur o‘z – o‘zini vaqtincha to‘xtatib, uzilishga taalluqli jarayonni bajaradi.
Uzilish ayrim xodisalarda paydo bo’ladigan bajarilayotgan dasturdan tizimga sistemaga uzatiladigan boshqaruv. 1950-yillar o’rtasida uzilish g’oyasi kirib keladi va hisoblash texnikasi taraqqiyotiga katta hissa qo’shadi. Uzilishni kiritishdan asosiy maqsad ishning assinxron rejimini realizatsiya qilish va hisoblash bloklarining ayrim qurilmalarini bir vaqtda ishlash jarayonini amalga oshirish ya’ni parallellash jarayoniga o’tkazish. Uzilish (xatoliklar)―ing.- interrupt qandaydir noxush hodisa paydo bo’lganligi haqida protsessorga habar beradi. Bunda berilayotgan yoki bajarilayotgan buyruqlar ketma- ketligini to’xtatib, boshqaruv jarayonining uzilishini qayta tiklashga uzatiladi va uzilgan kodga boshqarishni qaytaradi. Uzilish signallari quyidagilarga bo’linadi:
Assinxronli yoki tashqi (apparatli) hodisa tashqi manbalardan chiqadigan (masalan
,periferli qurilma ) va har daqiqa (har qanday vaziyatda ) signal bo’lishi mumkun ;
Dasturiy xatolik.

Xatolik vektorlari jadvalida beriladi, uzilish qayta ishlovchilarining manzilini o’z ichiga olgan jadvalni o’rni protsessorning ish rejimi va turiga bog’liq. Dasturiy xatolik –sinxron uzilish bo’lib, maxsus instruksiya yordamida dastur orqali bajarish mumkin. X 86arxitekturali protsessorda sinxron xatolik chaqiruvchi uchun (0 dan to 255) xatoli raqamli argument IHTkompyuterlarda ba’zi xatoliklarni qayta ishlashlarni operativ xotirada saqlanayotgan BIOS dasturlar orqali bajariladi, bu esa BIOS ga uzatilgan servis xizmatga kirish ruxsati uchun interfeys xizmatini bajaradi.

Xatolik xizmatini kengaygan BIOS karta bu xatoliklar joriy uzilishlarni qayta ishlash protsedurasi tugallangandan so’ng bajarilada.
MS-DOS o’zining moduli va amaliy dastur xatoliklarini 20 h dan 3F h gacha bo’lgan raqamdan foydalanadi (son) 16 lik sanoq tizimida X76 Issembler dasturlash tilida berilgan. Masalan ,MS-DOS funksiyalar to’plamiga ruxsati Int 21 h instruksiyasini bajarishda amalga oshiriladi.
Bu raqamlarni taqsimlash uchun xatoliklar aparatdagi kutilmagan bu boshqa dasturlarning o’zining xatoliklarni qayta ishlash raqamlarni taqsimlash uchun xatoliklar apparatdagi kutilmagan bu boshqa dasturlarning o’zining xatoliklarni qayta ishlash o’rniga qayta ishlovchilarni o’rnatiladi ,MS-DOS uchun o’rnatiladi yoki boshqa dasturlar, xuddi qonuniydek tizim funksiyalari, funksiyalashish uchun foydalaniladi.
Uzilish hisoblash sistemalari ayrim qurilmalarining funksiyalarini parallel kordinatsiya (yo’l ko’rsatuvchi ,yo’nalish beruvchi) tizimning ish jarayonida yuzaga keladigan ayrim xatoliklar haqida ogohlantiradi va ularni tartibga solish uchun xizmat qiladi.
Uzilishlar mexanizmi apparati ―dasturiy vositalar orqali realizatsiya (qayta ishlanadi) qilinadi.
Uzilish sistemasi strukturasi (apparat arxitekturasidan) har xil bo’lishi mumkin , lekin ularning hammasi uzilish orqali protsessordan buyruqlarning bajarilish tartibini o’zgartirishga olib keladi.