Telekomunikatsiya texnologiyalari va kasb ta’limi “fakulteti “telekomunikatsiya injiniringi”kafedrasi

1. Keng polosali optik kirish tarmoqlari, abonent kirish optik tarmoqlarining tuzilish prinsipi va arxitekturasi. 
3G/4G 
3G inglizcha: third generation — uchunchi avlod degan maʼnoni anglatadi. Mobil aloqa texnologiyasi. [1] 2G va 3G texnologiyalari orasida ovozli aloqa sifatida farq yo‘q. Biroq, uchinchi avlod tarmoqlarining kengaytirilishi natijasida uyali aloqa operatorlari avval mavjud bo‘lmagan qator xizmatlar, jumladan videoqo‘ng‘iroq va mobil TV xizmatlarini taqdim etish imkoniga ega bo‘ldi. Axborot uzatish tezligi — 384 kbit/sek.Dunyoda eng keng tarqalgan ikki standartlarga ega: UMTS (yoki W-CDMA) bir xil texnologiya asoslangan va CDMA2000 (IMT-MC), — CDMA (Code Division Multiple Access — kodi boʻlimi bir necha erkin foydalanish kanallari). Bu standart CDMA450 foydalanish ham mumkin.Dunyoda eng keng tarqalgan va ulanish imkoniyati mavjud aloqa standartlari ro'yxatida birinchi o'rinda GSM standarti turadi.Ushbu standart o'z ichiga quyigadi to'rt chastotalar diapazonini oladi: 900/1800MHz va 850/1900 MHz. Shulardan faqat ikkigina O'zbekistonda barcha operatorlar tomonidan qo'llaniladi va ular quyidagilardir 900/1800 MHz.Keyingi qadamda kanal pog’ona, agar tarmoqda ajratiladigan muhit ishlatilsa (https://fayllar.org/dinamik-va-statik-dasturni-farqlash.html), unga ruxsat olishi kerak. Buning uchun alohida kichik pog’ona-muhitga ruxsat etishni boshqarish ishlatiladi (media Access Control, MAC). Ruxsat etish olinganidan keyin kadr tarmoqqa uzatiladi, alohida kanal bo’yicha o’tadi va bitlar ketma-ketligi tarzida jo’natish manzilining fizik pog’onasiga keladi. Bu pog’ona olingan bitlarni o’z bog’lamasining kanal pog’onasiga uzatadi.Oluvchi bog’lamaning kanal pog’onasi bitlarni kadrlarga guruhlaydi, nazorat yig’indisini hisoblaydi va uni uzatilgan kadrning o’zidagi nazorat yig’indisining raqami bilan taqqoslaydi. Agar ular mos tushsa, kadr bexato uzatilgan hisoblanadi (https://fayllar.org/960-mbaytli-axborot-32-minutda-uzatilgan-bolsin-u-holda-axboro.html), agar mos tushmasa xatolik qayd etiladi. Xatoliklarni tuzatish jo’natuvchidan (1-nchi kompyuter) kadrlarni qayta uzatilish hisobiga amalga oshiriladi. Bu kanal pog’onaning muhim vazifalaridan biri, lekin u barcha texnologiyalarda ham qo’llanilmaydi, ko’pincha u ishonchsiz aloqa kanallarida ishlatiladi.Kanal pog’ona protokollari kompyuterlar, ko’priklar, kommutatorlar va marshrutizatorlar orqali ishlatiladi. Kompyuterlarda kanal pog’onaning vazifasini tarmoq adapterlari va portlar drayverlari orqali ishlatiladi. Kanal pog’ona protokoli bilan ishlaydigan manzillar (MAC-manzillar) faqat bu tarmoq chegaralarida kadrlarni yetkazish uchun ishlatiladi. Tarmoqlar orasida kadrlarni harakatlantirish uchun esa, tarmoq pog’onasidagi manzillar qo’llaniladi. Global tarmoqlarda kanal pog’ona protokoli faqat qo’shni bog’lamalar orasida ma’lumotlar uzatish vazifasini bajaradi. 
Kabelli internet
- Koaksial kabellar (coaxial cable), ular televizion antennaga juda o’xshash. O’tkazish tezligi: 10 Mbit/sek. Asosan bino ichidagi tarmoqni hosil qilishda foydalaniladi.Bunday kabellar tort qatlamdan tashkil topgan buladi: uning eng ichki qatlami metall simdan iborat. Bu izolyastiya bilan oralgan bulib, u 2-qatlamini tashkil qiladi. 3-qatlam izolyastiyasi yupqa metall ekran bilan koplangan buladi. Ekran egiluvchan oki, ichki sim egiluvchanlik oki bilan ketma-ket tushadi. Shuning uchun xam koaksial sim deyiladi. Turtinchi qatlam plastik qatlamdan iborat bulib (https://fayllar.org/mavzu-nuqtaviy-zaryadning-maydoni-zaryadlangan-sharning-elektr.html), u uchta qatlamni qoplaydi. Keyingi paytda keng rivojlangan kabel televideniesida ishlatiladigan sim koaksial simdir. Kabel televideniesi yordamida bir kancha kanallar orkali kursatuvlar berilishining sababi xam koaksial simlar orkali bir paytda bir kancha turli signallarni uzatish imkoniyati borligidandir. Bunda xar bir signal turiga bittadan kanal mos keladi. Xar bir kanal uz chastotasida ishlaydi, shuning uchun ular oralikda bir-biridan mustaqil xisoblanadi.
Passiv optik tarmoq haqida umumiy ma'lumot
Passiv optik tarmoq (PON) quyidagi rasmda sxematik tarzda ko'rsatilgan. Markaziy idoradan (CO) oziqlantiruvchi tola passiv optik quvvat splitterkombineri joylashgan Uzoq tugunga (RN) o'tadi. U erdan 32 taga yaqin tolalar abonentlarga tarqatiladi. Agar ushbu tolalar, rasmda ko'rsatilgandek (H) uylargacha yo'lni kengaytirsa, bu tizim Fiber-to-The-Home (FTTH) tizimi sifatida tanilgan. Shu bilan bir qatorda, agar tolalar chekkada to'xtasa, tizim Fiber-To-The-Curb (FTTC) tizimi sifatida tanilgan. Yo'l chetidan uylarga oxirgi taqsimlash, masalan, o'ralgan mis simlar yoki radio orqali amalga oshiriladi. Abonentni tolaga nisbatan yaqinlashtiradigan barcha tizimlar FTTx tizimlari deb nomlanadi.An'anaviy telefoniya kirish tarmog'ida, CO va masofadagi tugun o'rtasidagi aloqa raqamli, ehtimol optik liniya hisoblanadi. Uzoq tugundan abonentlarga yakuniy taqsimlash, mis simli simlar orqali analog signallar bilan amalga oshiriladi.Shunday qilib, masofadagi tugun faol bo'lishi kerak;ya'ni yuqori tezlikdagi raqamli signaldan analog signallarga o'tishni amalga oshirish uchun uni quvvatlantirish kerak. Bunga javoban PON tizimi barcha optik va passivdir. PON tashqi quvvat manbalarini talab qilmaydiganligi sababli, u arzon, texnik xizmat ko'rsatish oson va ishonchli.PON - nuqta-ko'p nuqtali tarmoq, chunki optik vosita abonentlar o'rtasida taqsimlanadi. CO-dan obunachiga quyida quyida keltirilgan ma'lumotlar barcha obunachilar tomonidan qabul qilinadi va yuqoridan, abonentlardan CO-ga uzatiladigan ma'lumot CO ning qabul qilinishidan oldin passiv kombinatorga o'rnatiladi. yo'nalishda, abonent ma'lumotlari buferlanishi va qisqa vaqt ichida uzatilishi kerak. ShK qaysi abonent qaysi vaqtda portlashni yuborishi mumkinligini muvofiqlashtirishi kerak. Ushbu usul Time Division Multiple Access (TDMA) deb nomlanadi va burst rejimida uzatishni talab qiladi. Pastki oqim yo'nalishi yanada sodda: CO ma'lumotlar manzillarini teglar va ularni barcha abonentlarga ketma-ketlikda tarqatadi. Har bir abonent ma'lumotni tegishli manzil yorlig'i bilan tanlaydi.Ushbu usul Time Division Multiplexing (TDM) deb nomlanadi va an'anaviy uzluksiz uzatish usulidan foydalanish mumkin. Yuqori va pastki oqim translyatsiyalari odatda ikki xil to'lqin uzunligi (WDM ikki tomonlama uzatish) yordamida ajratiladi.
Eng istiqbolli PON tizimlari quyidagilar:
1. BPON (Keng polosali passiv optik tarmoq), bu ATM uyalaridagi ma'lumotlarni birlashtiradi va shuning uchun ham ATM-PON deb nomlanadi.
2. EPON (Ethernet Passiv Optik Tarmoq), nomidan ko'rinib turibdiki, Ethernet ramkalaridagi ma'lumotlarni cheklaydi. Umuman olganda, PON FTTx tarmoqlari nisbatan kichik masofalar (20 km gacha) bilan cheklangan va hozirgi vaqtda ular kam sonli tezlikda (50 Mbit / s dan 1,25 Gbit / s gacha) ishlaydi. Odatda, BPON FTTH stsenariyida 16 dan 32 gacha bo'lgan uylar 9 ga 155 Mbit / s tezlik bilan ulanadi va bu har bir abonentga o'rtacha 5 dan 10 Mbit / s gacha tezlikni beradi. Bu Internetga tez ulanish, telefon xizmati va talabga binoan video uchun etarli. Ba'zan PON infratuzilmasida uchinchi to'lqin uzunligi orqali optik-optik CATV xizmati taqdim etiladi.
Yuqorida bayon qilingan TDM / TDMA yondashuvidan tashqari, PON tizimlarining boshqa bir nechta turlari mavjud. Masalan, har bir abonentga turli xil to'lqin uzunligi berilgan WDM-PON tizimi keng o'rganildi. WDM-PON tizimlarida ma'lumotlarning to'qnashuvidan burst rejimida uzatishga ehtiyoj qolmaydi. Biroq, hozirgi vaqtda bunday tizim uchun zarur bo'lgan optik WDM komponentlari juda qimmat, shuning uchun WDM-PON tejamkor bo'lmaydi.
2. Passiv optik tarmoq texnologiyalari. Passiv optik texnologiyalarining xususiyatlari. A-PON texnologiyasi , G-PON texnologiyasi. xDSL texnologiyasidan foydalangan holda aloqani tashkil qilishning strukturali sxemasi. 
Telekommunikatsiya tarmoqlarining eng muhim muammolaridan biri abonentlarning tarmoq xizmatlaridan foydalanish muammosi bo'lib qolmoqda. Ushbu muammoning dolzarbligi, birinchi navbatda, Internetning jadal rivojlanishi bilan belgilanadi, unga kirish abonentlarga kirish tarmoqlarining o'tkazuvchanligini keskin oshirishni talab qiladi. Kirish tarmog'ining asosiy vositasi, abonentlarga kirishning yangi va eng zamonaviy simsiz usullari paydo bo'lishiga qaramay, an'anaviy mis abonent juftliklari bo'lib qolmoqda. Bu tarmoq operatorlarining o'z sarmoyalarini himoya qilishga bo'lgan tabiiy istagi bilan bog'liq. Shu sababli, hozirgi vaqtda va yaqin kelajakda abonentlarga kirish tarmoqlarining o'tkazuvchanligini oshirishning strategik yo'nalishi an'anaviy mis abonent juftligini uzatish vositasi sifatida ishlatadigan va shu bilan birga allaqachon taqdim etilgan xizmatlarni analog telefon yoki ISDN-ga asosiy kirish shaklida saqlaydigan ADSL assimetrik raqamli abonent liniyasi texnologiyasi bo'lib qoladi. Abonentlarga kirish tarmoqlari evolyutsiyasida ushbu strategik yo'nalishni amalga oshirish har bir mamlakatda mavjud bo'lgan abonentlarga kirish tarmog'ining o'ziga xos sharoitlariga bog'liq va ushbu aniq sharoitlarni hisobga olgan holda har bir aloqa operatori tomonidan belgilanadi. Ma'lumki, mahalliy sharoitlarning xilma-xilligi amaldagi abonentlarga kirish tarmog'ini ADSL texnologiyasiga ko'chirishning ko'plab usullarini belgilaydi.Telekommunikatsiya texnologiyalari doimiy ravishda takomillashtirilib, yangi talab va sharoitlarga tez moslashadi. Yaqinda, abonentning tarmoq xizmatlariga va birinchi navbatda Internet xizmatlariga ulanishning asosiy va yagona vositasi analog modem edi. Biroq, eng ilg'or analog modemlar - bu ITU-T V.34 tavsiyanomasi, 33,6 Kbit / s gacha bo'lgan potentsial uzatish tezligi va keyingi avlod ITU-T V.90 tavsiyasiga mos modem. 56 Kbit / s tezlikda Internetda foydalanuvchilarning samarali ishlashini ta'minlay olmaydi.
Komponentlar va xususiyatlar
Pastdagi traffik faol (yuqori) va boshqalar. passiv optik tarmoqPassiv optik tarmoq optik liniya terminalidan iborat(OLT) xizmat ko'rsatuvchi provayderning markaziy ofisida (markaz) va bir qator optik tarmoq birliklari(ONUlar) yoki optik tarmoq terminallari(ONTlar), yaqin oxirgi foydalanuvchilar. PON nuqtadan nuqtaga arxitektura bilan solishtirganda zarur bo'lgan tola va markaziy ofis uskunalari miqdorini kamaytiradi. Passiv optik tarmoq optik tolali kirish tarmog'ining bir shaklidir.Aksariyat hollarda, quyi oqim signallari bir nechta tolali bo'lgan barcha binolarga uzatiladi. Shifrlash tinglashning oldini oladi.Yuqori oqim signallari bir nechta kirish protokoli yordamida birlashtiriladi, odatda vaqt bo'linishi bir nechta kirish(TDMA).Ikki asosiy standart guruh, elektrotexnika va elektronika muhandislari instituti(IEEE) va Xalqaro elektraloqa ittifoqining Telekommunikatsiyalarni standartlashtirish sektori(BU-T), bir qator boshqa sanoat tashkilotlari bilan birgalikda standartlarni ishlab chiqish. Kabel telekommunikatsiya muhandislari jamiyati(SCTE) Shuningdek, passiv optik tarmoq orqali signallarni uzatish uchun shisha ustidagi radiochastota ham belgilangan.Boshlanishi 1995, Uy arxitekturasini tola bilan ta'minlash to'liq xizmat ko'rsatish tarmog'i tomonidan amalga oshirildi (FSAN) ishchi guruhi, yirik telekommunikatsiya xizmatlari provayderlari va tizim sotuvchilari tomonidan tashkil etilgan. Xalqaro elektraloqa ittifoqi(BU) keyingi ishlarni amalga oshirdi, va PON ning ikki avlodida standartlashtirilgan. Eski ITU-T G.983 standarti asinxron uzatish rejimiga asoslangan edi(ATM), va shuning uchun APON deb ataladi (PON ATM). Asl APON standartining keyingi takomillashtirilishi, shuningdek, protokol sifatida bankomatlar foydasiga asta-sekin tushib ketishi to'liq hajmga olib keldi., ITU-T G.983 ning yakuniy versiyasi ko'pincha keng polosali PON deb nomlanadi, yoki BPON. Oddiy APON/BPON beradi 622 soniyasiga megabit (Mbit/s) (OC-12) quyi oqim tarmoqli kengligi va 155 Mbit/s (OC-3) yuqori oqimdagi trafik, standart yuqoriroq stavkalarni qabul qilsa ham.ITU-T G.984 Gigabit quvvatga ega passiv optik tarmoqlar (GPON) standarti o‘sishni ifodaladi, BPON bilan solishtirganda, kattaroq foydalanish orqali umumiy tarmoqli kengligi va tarmoqli kengligi samaradorligi ham, o'zgaruvchan uzunlikdagi paketlar. Yana, standartlar bir nechta bit tezligini tanlashga imkon beradi, ammo sanoat birlashdi 2.488 soniyasiga gigabit (Gbit/s) quyi oqim o'tkazish qobiliyati, va 1.244 Yuqori oqim o'tkazuvchanligi Gbit/s. GPON inkapsulyatsiya usuli (GEM) ramka segmentatsiyasi bilan foydalanuvchi trafigini juda samarali qadoqlash imkonini beradi.
2008 yil o'rtalarida Verizon o'rnatildi 800,000 chiziqlar. British Telecom, BSNL, Saudiya telekom kompaniyasi, Etisalat, va AT&T Britaniyada ilg'or sinovlarda edi, Hindiston, Saudiya Arabistoni, BAA, va AQSh, mos ravishda. GPON tarmoqlari endi butun dunyo bo'ylab ko'plab tarmoqlarda o'rnatildi, va tendentsiyalar GPON-ning boshqa PON texnologiyalariga qaraganda yuqori o'sishini ko'rsatadi.
G.987 bilan 10G-PON aniqlangan 10 Gbit/s quyi oqim va 2.5 Gbit/s yuqori oqim – kadrlar “G-PON kabi” va bir tarmoqdagi GPON qurilmalari bilan birga yashashga mo‘ljallangan..Xavfsizlik yilda ishlab chiqilgan 2009 AQSh Havo kuchlarining SIPRNet talablariga javob berish uchun Cable Manufacturing Business tomonidan, xavfsiz passiv optik tarmoq (SPON) gigabit passiv optik tarmoqni birlashtiradi (GPON) texnologiya va himoya tarqatish tizimi(PDS).PDS uchun NSTISSI 7003 talablariga va AQSH federal hukumati tomonidan GREEN texnologiyalar boʻyicha mandatga kiritilgan oʻzgartirishlar AQSh federal hukumatiga ikkita texnologiyani faol Ethernet va shifrlash qurilmalariga muqobil sifatida koʻrib chiqish imkonini berdi.. Amerika Qo'shma Shtatlari Armiya departamentining bosh axborot ofitseri texnologiyani moliyaviy yilga qadar qabul qilish to'g'risida ko'rsatma berdi. 2013. U Telos korporatsiyasi kabi kompaniyalar tomonidan AQSh harbiylariga sotiladi.
IEEE
In 2004, Ethernet PON (EPON yoki GEPON) standart 802.3ah-2004 IEEE ning birinchi mil loyihasida Ethernetning bir qismi sifatida ratifikatsiya qilingan 802.3. EPON Ethernet paketlaridan foydalanadigan "qisqa masofa" tarmog'idir, optik tolali kabellar, va bitta protokol qatlami. EPON standartdan ham foydalanadi 802.3 Simmetrik chekilgan ramkalar 1 sekundiga gigabit yuqori va quyi oqim tezligi. EPON ma'lumotlarga asoslangan tarmoqlar uchun qo'llaniladi, shuningdek, to'liq xizmat ovozi, ma'lumotlar va video tarmoqlari. 10 Gbit/s EPON yoki 10G-EPON IEEE 802.3av IEEE ga o'zgartirish sifatida ratifikatsiya qilindi 802.3. 10G-EPON 10/1 Gbit/s ni qo‘llab-quvvatlaydi. Pastki oqim to'lqin uzunligi rejasi bir vaqtning o'zida bir xil PONda IEEE 802.3av va IEEE 802.3ah ishlashi uchun bitta to'lqin uzunligida 10 Gbit/s va alohida to'lqin uzunligida 1 Gbit/s ning bir vaqtning o'zida ishlashini qo'llab-quvvatlaydi.. Yuqori oqim kanali bir vaqtning o'zida IEEE 802.3av va 1 Gbit/s 802.3ah bir vaqtning o'zida bitta umumiy tarmoqda ishlashini qo'llab-quvvatlashi mumkin. (1310 nm) kanal. 40 million o'rnatilgan EPON portlari, Bu uni dunyodagi eng keng tarqalgan PON texnologiyasiga aylantiradi. EPON shuningdek, EPON ning DOCSIS ta'minotining bir qismi sifatida kabel operatorlarining biznes xizmatlari uchun asosdir. (DPoE) spetsifikatsiyalar.10G EPON boshqa Ethernet standartlari bilan toʻliq mos keladi va Ethernet-ga asoslangan tarmoqlarga yuqori yoki quyi oqimda ulanish uchun hech qanday konvertatsiya yoki inkapsulyatsiyani talab qilmaydi.. Ushbu texnologiya har qanday turdagi IP-ga asoslangan yoki paketlangan aloqa bilan uzluksiz bog'lanadi, va, uylarda Ethernet o'rnatishlarning keng tarqalganligi tufayli, ish joylari, va boshqa joylarda, EPON odatda amalga oshirish uchun juda arzon.
Tarmoq elementlari
PON to'lqin uzunligini bo'linish multipleksatsiyasidan foydalanadi(WDM), bir to'lqin uzunligidan quyi oqim uchun, ikkinchisi esa bitta rejimli tolada yuqori oqim uchun (ITU-T G.652). BPON, EPON, GEPON, va GPON bir xil asosiy to'lqin uzunligi rejasiga ega va undan foydalaning 1490 nanometr (nm) quyi oqim uchun to'lqin uzunligi va yuqori oqim uchun 1310 nm to'lqin uzunligi. 1550 nm ixtiyoriy qoplama xizmatlari uchun ajratilgan, odatda RF (analog) video.Bit tezligida bo'lgani kabi, standartlar bir nechta optik quvvat byudjetlarini tavsiflaydi, eng keng tarqalgani BPON va GPON uchun 28 dB yo'qotish byudjetidir, ammo arzonroq optikadan foydalangan holda mahsulotlar e'lon qilindi. 28 dB 32 tomonlama bo'linish bilan taxminan 20 km ga to'g'ri keladi. Oldinga xato tuzatish(FEC) GPON tizimlarida yana 2-3 dB yo'qotish byudjetini ta'minlashi mumkin. Sifatida optika yaxshilanadi, 28 dB byudjeti oshadi. GPON va EPON protokollari katta bo'linish nisbatlariga ruxsat berishiga qaramasdan (qadar 128 GPON uchun obunachilar, qadar 32,768 EPON uchun), amalda ko'pchilik PONlar bo'linish nisbati bilan joylashtirilgan 1:32 yoki kichikroq.PON markaziy ofis tugunidan iborat, optik chiziq terminali deb ataladi (OLT), bir yoki bir nechta foydalanuvchi tugunlari, optik tarmoq birliklari deb ataladi (ONUlar) yoki optik tarmoq terminallari (ONTlar), va ular orasidagi tolalar va ajratgichlar, optik tarqatish tarmog'i deb ataladi(ODN). "ONT" - ITU-T atamasi bitta ijarachi ONUni tavsiflash uchun. Ko'p ijarachi birliklarida, ONU o'ralgan juftlik orqali Ethernet kabi texnologiyalardan foydalangan holda shaxsiy turar-joy binosidagi mijozning binolari qurilmasiga ko'prik bo'lishi mumkin., G.hn(yuqori tezlikdagi ITU-T standarti mavjud bo'lgan har qanday uy simlari - elektr uzatish liniyalari orqali ishlaydi, telefon liniyalari va koaksiyal kabellar) yoki DSL. ONU - bu PON-ni tugatadigan va foydalanuvchiga mijozlarga xizmat ko'rsatish interfeyslarini taqdim etadigan qurilma. Shunday qilib, tarmoq xizmatlariga va birinchi navbatda Internet xizmatlariga kirish tezligining keskin o'sishi juda muhimdir. Ushbu muammoni hal qilish usullaridan biri xDSL oilasidan yuqori tezlikdagi abonent liniyalari texnologiyalaridan foydalanish hisoblanadi. Ushbu texnologiyalar abonentga kirish tarmog'ining yuqori o'tkazuvchanligini ta'minlaydi, uning asosiy elementi mahalliy abonent telefon tarmog'ining mis juftligi hisoblanadi. XDSL texnologiyalarining har biri telekommunikatsiya tarmog'ida o'ziga xos mavqega ega bo'lsa-da, shunga qaramay assimmetrik raqamli yuqori tezlikda abonent liniyasi ADSL va ultra yuqori tezlikda raqamli abonent liniyasi VDSL telekommunikatsiya xizmatlarini etkazib beruvchilar, uskunalar ishlab chiqaruvchilari va foydalanuvchilar uchun eng katta qiziqish uyg'otishi shubhasizdir. Va bu bejiz emas - ADSL texnologiyasi foydalanuvchiga keng ko'lamli telekommunikatsiya xizmatlarini, shu jumladan, birinchi navbatda, yuqori tezlikdagi Internetga ulanish xizmatlarini taqdim etish usuli sifatida paydo bo'ldi. O'z navbatida, VDSL texnologiyasi foydalanuvchiga yaqin va uzoq kelajakda deyarli har qanday keng polosali tarmoq xizmatidan foydalanish imkoniyatini beradigan keng tarmoqli kengligini taqdim etishga qodir, ammo bu aniq misda emas, balki aralash, mis-optik kirish tarmog'ida. ... Bunda ikkala texnologiya ham mahalliy tarmoq operatorlarining o'tgan sarmoyalarini eng samarali himoya qilib, abonent tarmog'iga optik tolalarni kiritish evolyutsiyasini ta'minlaydi. Shunday qilib, ADSLni xDSL texnologiyalar oilasining eng istiqbolli a'zosi, keyin esa VDSL sifatida ko'rish mumkin.