Teleradioeshittirishda uzatish va qabul qilish qurilmalari

raqamli 
radioeshittirish
– yangi axborot texnologiyasi javob beradi, uning asosida 
eshittirish traktining barcha bo‘g‘inlarida – studiyadan to mobil qabul qigichgacha 
ovoz signalini raqamli shaklda berilishi va uzatilishi yotadi. 
Analog radioeshittirishga qaraganda raqamli radioeshittirish qator mavjud 
afzalliklarga ega, ularga quyidagilar kiradi: 
− 
radiochastotalar spektridan katta foydalanish samaradorligi;
− 
o‘sha bir xizmat ko‘rsatish zonasida uzatkichlarning kichik quvvati; 
− 
halaqitlarga kichik sezgirlik.
Televideniyening keskin rivojlanishiga qaramasdan, bugungi kunda 
ommaviy axborotning eng muhim elektron vositasi bo‘lgan efir bo‘yicha 
radioeshittirish butun dunyoda aholi uchun asosiy ma’lumotlar manbai bo‘lib 
qolmoqda. Efir bo‘yicha radioeshittirish uchun dunyoda maqsadlari, texnik 
parametrlari va xizmat ko‘rsatish zonalari bilan farqlanadigan bir necha xizmatlar 
ishlatiladi. 
Efir 
bo‘yicha radioeshittirish mavjud tizimlarining asosiy 
xarakteristikalari 16.1- jadvalda keltirilgan, bu yerda taqqoslash uchun raqamli 
radioeshittirishning rejalashtiriladigan parametrlari ko‘rsatilgan.
Bu tizimlarni shartli ravishda quyidagi uchta sinflarga bo‘lish mumkin: 
1) amplitudaviy modulyatsiyali (AMli) tizimlar, ular KMT, GMT va DKMT 
(ya’ni 30 MGsdan past chastotalar) diapazonlarini ishlatadi, bu “Radioaloqa 
reglamenti” (RR) atamashunosligi bo‘yicha PCh, O‘Ch va YuCh dipazonlariga 
mos keladi;
2) MT (UQT) ChM tizimlar, metrli to‘lqinlarni ishlatadi, ya’ni JYuCh 
diapazonda 30...300 MGs chastotalardan ishlaydigan tizimlar; 

---

231
3) UYuCh va O‘YuCh diapazonlarda ishlaydigan to‘g‘ridan-to‘g‘ri sun’iy 
yo‘ldoshli radioeshittirish tizimlari (DSR, ADR, World Space, Digital System E va 
boshqalar). 
16.1- jadval
Efir bo‘yicha radioeshittirish mavjud tizimlarining asosiy xarakteristikalari 
To‘lqin 
diapazoni/ 
xizmat 
Tarqatish 
zonalari 
Ovoz 
dastur-
lari soni 
Ovoz 
chastota-
lari, 
polosasi 
kGs 
Signal/ 
tashuvchi 
nisbati, 
dB 
Mono/ 
stereo 
Qayd 
etilgan/ 
mobil 
KMT 
Milliy 
tarqatish, 
aralash 
davlatlar
3…5 
4,5…5,0 
20 
M 
Q+M 
GMT 
- // - 
8 
4,5…5,0 
20 
M 
Q+M 
DKMT 
Butun 
dunyo 
4,5…5,0 
0 
M 
Q(M) 
MT/UQT 
Hududiy va 
mahalliy 
tarqatish 
5…10 
15 
50 
M/S 
Q(M) 
DSR, ADR 
Milliy 
tarqatish, 
aralash 
davlatlar 
16 
15 
70 
M/S 
Q 
RRE (yer 
usti) 
Hududiy va 
mahalliy 
tarqatish 
≥6 
>15 
70 
S 
Q+M 
RRE (sun’iy 
yo‘ldoshli) 
Milliy 
tarqatish, 
aralash 
davlatlar 
≥16 
>15 
70 
S 
Q+M 

---

232