Televideniye va sun’iy yo’ldosh antennalarining xususiyatlari

Davomiyligi: 20 min
TATU
Sahifalar soni: 20
CCSS, NGSS
Televideniye va sun’iy yo’ldosh antennalarining xususiyatlari
Antenna va radioeshittirish
Bajardi: Abdisalomov Avazbek Tekshirdi: Aripova Umida
1
min
Reja

• Televizionantennalar 1.1 Uzatuvchi televizion antennalar

1.2 Qabul qiluvchi televizion antennalar

• Sun’iy yo’ldosh antennalari va ularning xususiyatlari

1
min
Uzatuvchi televizion antennalar
Televizion antenna — televizion tasvir signallari va tovushni qabul qilish yoki uzatish uchun moʻljallangan qurilma. Uzatuvchi va qabul qiluvchi;
- Hozirgi kunda yer va suniy yoʻldoshli televizion eshitirishlarni ajratish qabul qilingan. Yerda teleeshittirish uzatish antennalari maxsus televizion minoralarda oʻrnatiladi, yoʻldoshli teleeshittirishda esa, Yerning sunʼiy yoʻldoshida oʻrnatiladi, va ular orqali televizion dasturlar retranslyatsiya qilinadi.
- Yer yuzasi boʻylab teleeshittirish uzatish antennalarini koʻrib chiqamiz. U metrli va detsimetrli toʻlqin diapazonlarida amalga oshiriladi. Ishonchli qabul qilish zonasini kengaytirish uchun, telemarkazlarning uzatuvchi antennalari balandligi 100 metrlab boʻlgan maxsus minoralarda oʻrnatilishi kerak. Bunda shamol vujudga keltiradigan mexanik yuklanish hamda antennaga momaqaldiroq zaryadlarining tushish ehtimolligi oshadi. Shuning uchun, televizion uzatuvchi antennalar yuqori darajada mexanik va elektr mustahkamlikka ega boʻlishi kerak, shu bilan birga telemarkaz xizmat koʻrsatayotgan hududning barcha nuqtalarida maydon kuchlanganligi deyarli bir xil boʻlishi kerak.
15
min
Uzatuvchi televizion antennalar
Uzatuvchi televizion antenna, odatda, gorizontal simmetrik vibratorlar tizimidan iborat. Vibratorlarning joylashishi yoʻnalganlik diagrammasining shakli va kuchaytirish koeffitsiyenti bilan aniqlanadi. Uzatuvchi televizion antenna yoʻnalganlik diagrammasi gorizontal tekislikda doiraviy, vertikal tekislikda esa yaproq shaklida boʻladi. Agar antenna tayanchining koʻndalang kesimi va kuchaytirish koeffitsiyenti kichik boʻlsa, metrli diapazonda koʻp kavatli televizion antenna qoʻllaniladi. Metrli diapazonda uzatuvchi televizion antennaning kuchaytirish koeffitsiyenti 12—15 db, detsimetrlida bir necha oʻn birlikka teng boʻladi.
1
min
Uzatuvchi televizion antennalar
Uzatuvchi televizion antennalarning bir qancha konstruksiyalari mavjud. Asosan panelsimon va radial tebratgichlardan iborat antennalardan foydalaniladi.

• Tayanchning koʻndalang kesimi kvadrat shaklda boʻlganda, panelsimon antennalarni qoʻllash qulay. Bunday antennaning asosiy elementi blok(panel) hisoblanadi.

Misol sifatida rasmda raqamli teleeshittirishda qoʻllaniladigan TashRTPS panelsimon antennalarining rasmi keltirilgan. (chastota diapazoni: 470-862 MGts)
15
min
Uzatuvchi televizion antennalar
Tayanch shakli aylanasimon boʻlganda, toʻgʻridan-toʻgʻri tayanchda oʻrnatilgan radial tebratgichlarni (koaksial nosimmetrik) qoʻllash qulayroq.
Radial tebratgichlardan iborat koʻndalang nurlatuvchi antenna panjarasi
Diametri 0,7λ0 boʻlgan aylanasimon tayanchda aylanuvchi maydon sxemasi boʻyicha taʼminlanadigan 8ta shtirsimon tebratgich oʻrnatilganda, gorizontal tekislikda yetarlicha tekis boʻlgan nurlanish taʼminlanadi. Vertikal tekislikda yoʻnalganlik diagrammasini pastga ogʻdirish uchun qavatlar boʻyicha tebratgichlarni taʼminlash fazasini almashtirishdan foydalaniladi. Toshkent radiotelevizion markazining antenna minorasi aylanali koʻndalang kesim koʻrinishiga ega.
15
min
Qabul qiluvchi televizion antennalar
Qabul qiluvchi televizion antennalar uzatuvchi antennalar kabi, talab etilgan chastota polosasida taʼminot liniyasi bilan yaxshi moslashgan boʻlishi kerak. Televizion signallar maʼlum yoʻnalishdan kelganligi sababli, qabul qiluvchi antenna gorizontal va vertikal tekisliklarda yoʻnalganlik xossalariga ega boʻlishi kerak. Bunda yoʻnalganlik diagrammasi uzatuvchi telemarkaz tomonga yoʻnalgan boʻlishi kerak. Qabul qiluvchi antenna tipini tanlash televizion qabul qilgich sezgirligi va uzatkich quvvatiga, uzatuvchi markaz va qabul qilish nuqtasi orasidagi masofaga bogʻliq.
15
min
Qabul qiluvchi televizion antennalar
Telemarkazdan yaqin masofalarda simmetrik tebratgich koʻrinishidagi antennalardan foydalanish mumkin. Telemarkazdan uzoqlashish natijasida qabul qilgich antennalar murakkablashadi va ularning koʻtarilish balandligi ortib boradi. Elementlar soni 3 tadan dan 7 tagacha boʻlgan direktor antennalar keng qoʻllaniladi. Telemarkazdan uzoq masofalarda direktor antennalarning elementlar soni va koʻtarilish balandligi ortib borishi kerak. Antennalar 6 - 22 mm diametrli poʻlat yoki dyural trubalardan tayyorlanadi va tayanchlarga mustahkam oʻrnatiladi
15
min
Qabul qiluvchi televizion antennalar
Yo'nalishli antenna, shuningdek, Uda-Yagi antennasi yoki "To'lqin kanali" antennasi sifatida ham tanilgan, soddaligi arzonligi tufayli keng qo'llaniladigan yo'nalishli antennalarning eng mashhur turlaridan biridir. Qisqa to'lqin diapazonlari (30 MGts dan 3 GGts gacha). Uda-Yagi antennasining eng mashhur qo'llanilishi uning televizion eshittirish dasturlarini qabul qilish uchun ishlatilishidir va uni ko'pincha O’zbekistonning qishloqlaridagi uylarning tomlarida ko'rish mumkin!!!
Ushbu turdagi antennaning muhim xususiyati shundaki, uning turgan pozitsiyasi o'zgarganda, u deyarli o'zgarmagan parametrlarga ega va qo'shimcha ravishda uning xususiyatlari ob-havo sharoitlariga bog'liq emas. Bu antenna uch xil elementdan iborat: boshqariladigan element, reflektor (bir yoki bir nechta) va direktor (bir yoki bir nechta).
15
min
Qabul qiluvchi televizion antennalar
Yagi antennalari televizor va radioeshittirish, simsiz aloqa va havaskor radio kabi turli xil ilovalarda keng qo'llaniladi.
Misol uchun AT-2.4/Yagi(9) antennasi texnik tafsiloti va xusisayatlari
15
min
Sun’iy yo’ldosh radiolaqasi
Bir-biridan bir necha minglab kilometrdan bir necha oʻn minglab kilometrlargacha boʻlgan masofada joylashgan Yerdagi punktlar orasida aloqani, santimetrli diapazonda aktiv retranslyator sifatida qoʻllaniluvchi yer sun'iy yo'ldoshlari yordamida amalga oshirish qulay. Shu bilan birga, telekommunikatsiya tarmoqlarini yaratish masalalari bilan shugʻullanuvchi mutaxassislar, misol uchun, Oʻzbekistonning markaziy qismi uchun uzatuvchi va qabul qiluvchi markazlar orasidagi masofa 400 - 500 km boʻlganda dasturlarni retranslyatsiya qilish Yer kanallariga nisbatan yer sun'iy yo'ldoshlari orqali amalga oshirish foydali deb hisoblaydilar. Borish qiyin boʻlgan yerlarda bu masofa yanada kam boʻlishi mumkin. Yoʻldoshli aloqa tizimlarining oʻtkazuvchanlik xossasini oshirish uchun, hozirda qoʻllanilayotgan 4/6 GHz chastota dipazonidan tashqari, yangi 11/14 va 20/30GHz diapazonlari egallanmoqda. Maʼlumot uzatish sifati va hajmi koʻp holda, yoʻldoshli aloqa tizimlarining antenna - fider qurilmalari bilan belgilanadi. Bularni eʼtiborga olib, yoʻldoshli aloqa tizimlarining antenna qurilmalariga qoʻyiladigan asosiy talablarni keltiramiz.
15
min
Sun’iy yo’ldosh radioaloqasi
Yoʻldoshli aloqa tizimlarining yer stansiyalari antennalari. Bu antennalarga quyidagi asosiy talablar qoʻyiladi:

• sezilarli darajada katta ochilish yuzasidan foydalanish koeffitsiyentida (0,6 ... 0,7) katta kuchaytirish koeffitsiyentini va yetarlicha kichik qiymatdagi yon yaproqlar sathini va shovqin temperaturasini taʼminlash;
• aylantirish qurilmasi, hamda qoʻlda va dastutriy yoʻnaltirish va avtomatik kuzatish tizimlari yordamida nurni yoʻldoshli aloqa tizimlariga yoʻnaltirish imkoniyati;
• belgilangan iqlimiy sharoitlarda, ayniqsa shamol katta tezlikda esganda ishlash ishonchliligini va elektr xarakteristikalarini saqlash;
• antenna yoʻnalganlik diagrammasining XEI tavsiya qiladigan maʼlumotnoma diagrammalariga (elektromagnit moslashuvni taʼminlash maqsadida) mosligi. Maʼlumotnoma diagrammasi oʻzida tavsiya etiluvchi yoʻnalganlik diagrammasi egriligining izotrop nurlatgichga nisbatan tasviriy (yoki analitik) ifodasini koʻrsatadi.

15
min
Sun’iy yo’ldosh radioaloqasi
Sun'iy yo'ldosh aloqasidan foydalanishni bir necha yo'nalishlarga bo'lish mumkin:
- Magistral aloqa. Dastlab, vazifa katta hajmdagi ma'lumotlarni (xususan, ovozli xabarlarni) uzatish edi, ammo vaqt o'tishi bilan raqamli formatga o'tish bilan bunday ehtiyoj yo'qoldi va bugungi kunda sun'iy yo'ldosh aloqalari ushbu hududdan optik tolali aloqa bilan almashtirilmoqda; - VSAT. ( Very Small Aperture Terminal ) Antennaning diametri 2,4 metrgacha bo'lgan "kichik" tizimlar. Texnologiya muvaffaqiyatli rivojlanmoqda va xususiy aloqa kanallarini yaratishga xizmat qiladi; tizimlari yuqori kanal sig'imini talab qilmaydigan mijozlarga ( odatda kichik tashkilotlar ) sun'iy yo'ldosh aloqa xizmatlarini taqdim etadi . VSAT terminali uchun ma'lumotlarni uzatish tezligi odatda 2048 kbit / s dan oshmaydi; - Mobil aloqa (telefoniya va teleeshittirish asoslari) ;
- Internetga ulanish .
15
min
Sun'iy yo'ldosh antennasi