Tema : 7 Tólew sistemalarıdaǵı tranzakciyalar almasiniwi protokolları

Tema : 7
Tólew sistemalarıdaǵı tranzakciyalar almasiniwi protokolları
Tólew sistemaları daǵı tranzaktsiyalarni ámelge asırıw ushın almasiniw protokolları yamasa kóshirme protokollar paydalanıladı. Olar tranzaktsiyalarni qawipsiz hám isenimli tárzde almasiniw alip bariw hám qabıllaw ushın dúzilgen. Tómendegi tranzaktsiyalar almasiniw protokollarınıń ortasında ataqlı protokollar bar:
HTTP (Hypertext Transfer Protocol): Bul protokol web-saytlar arqalı magliwmat almasınıwın basqarıw ushın isletiledi. Tólew sistemaları ushın ámelde HTTP (S) protokolın isletiw múmkin.
SOAP (Simple Object Access Protocol): SOAP, web-xızmetlerdi baylanıslar arqalı shaqırıw hám xabar almasiniwi ushın isletiledi. Basqa komponentler arasındaǵı tranzaktsiyalarni ótkeriwde paydalanıladı.
REST (Representational State Transfer): REST API, web-xızmetler hám qosımshalar arqalı tranzaktsiyalarni ámelge asırıwdıń ańsat hám anıq usılın usınıs etedi. JSON yamasa XML formatlarında magliwmat almasiniwi ótkeriledi.
JSON-RPC hám XML-RPC: Bul protokollar tranzaktsiyalarni JSON yamasa XML arqalı basqarıw ushın isletiledi. Olardıń maqseti web-servislerge óz-ara shaqırıwlar aparıw.
RESTful Web Services: RESTful xızmetler web-saytlar, web hám qosımshalar arqalı tólew hám magliwmat almasiniwi ushın ańsatlıq hám anıqlıqtı usınıs etedi. Olardıń sisteması ádetde HTTP-ge tiykarlanǵan.
WebSocket: WebSocket tranzaktsiyalardi túyin ósiwsiz hám ortasha almasiniwi arqalı basqarıw ushın isletiledi. Ol jańa informaciyalardı hám ózgerislerdi avtomatikalıq túrde jiberiw hám qabıllawdı támiyinleydi.
FIX Protocol (Financial Information eXchange): Bul protokol óziniń arnawlı bir buyırtpalardı (buyırtpa -beretuǵın buyırtpaları jáne onı orınlawshı bolǵan tólew xızmetin alıw maqsetinde) almasiniw yamasa qabıl etiwshi xızmetler menen baylanısın saqlap qalıwdı támiyinleydi. Bul finans salasında intensiv paydalanıladı.
SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication): SWIFT protokolı, bankler hám finans mámileleri tranzaktsiyalarini almasınıwın basqarıw ushın isletiledi. Bul protokol shańaraqqa tiyisli bankler arasında qawipsiz hám turaqlı tranzaktsiyalarni ámelge asırıwda paydalanıladı.
Bul almasiniw protokollar ortasındaǵı tańlaw maqsetińiz hám joybarinizdin talapları tiykarında ótkeriledi. Tólew sistemaları daǵı tranzaktsiyalardi óz ishine alǵan protokollardı tańlaw hám isletiwde onıń óziniń ónim yamasa xızmetlerińiz ushın qosımsha talapları bolıwı múmkin.
7.1 Tolew almasiw protokollari
Tólew sistemaları daǵı tranzaktsiyalar almasiniwi protokolları, tólewler hám basqa finanslıq operatsiyalardı ámelge asırıw ushın paydalaniletuǵın, óz-ara baylanıstı óz ishine alǵan strukturalar yamasa protokollar jıynamasi esaplanadı. Bul protokollar tranzaktsiyalar, kredit kartaları, onlayn tólew platformalari hám basqa tólew sistemaları arqalı ámelge asırılǵan tólewler ushın qawipsiz hám isenimli almasiniwdi támiyinleydi. Birpara ataqlı tólew almasiniwi protokolları tómendegiler:
PCI DSS (Payment Card Industry Data Security Standard): PCI DSS, kredit kartalari vamasa basqa jeke ma'gliwmatlardi saqlaw vamasa oni tuwrisinda almasiniwdi uyreniw ushin qollaniladi. Bul protokol, tólew sistemalarınıń jeke maǵlıwmatlardı qawipsiz túrde saqlaw hám tarqatıw shártlerin belgileydi.
TLS (Transport Layer Security): TLS, tólew sistemalarında informaciyanı qawipsiz túrde almasınıwın támiyinleytuǵın keń qollanılatuǵın protokol bolıp tabıladı. Bul protokol tólew sistemaları arqalı maǵlıwmatlardıń qawipsiz almasiniwin hám qawipsizlikti támiyinlewde kritik áhmiyetke iye.

ACH (Automated Clearing House): ACH protokolı banklerdiń xalıq aralıq tranzaktsiyalarni avtomatlastırıw ushın qollanıladı. Bul protokol arqalı elektron tranzaktsiyalar ótkeriw hám jiberiw, kreditler hám depozitlar arqalı pul ótkeriw hám basqa bank operatsiyalar ámelge asıriladı.
SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication): SWIFT protokolı shańaraqqa tiyisli bankler arasında xalıq aralıq tranzaktsiyalardi ótkeriw hám maǵlıwmat almasiniwi ushın qollanıladı. Ol, qawipsiz hám operativ finanslıq almasiniwin támiyinleydi.
ISO 8583: Bul protokol bankler, ATMlar hám tólew kartaları arqalı ámelge asırilatuǵın tólewler almasınıwın basqarıw ushın isletiledi. Ol payda bolǵan finanslıq tranzaktsiyalar formatın belgileytuǵın bolıp, global bolıwı ushın qollanıladı.
Open Bankiń API: Bul modern protokol, bankler hám finanslıq xızmetler usınıs etiwshıleri ortasında tólew maǵlıwmatların almasiniwin jaqsı kórsetiwdi támiyinleydi. Ol saytlar, qosımshalar hám tólew sistemaları arqalı tólewdi úyreniwdi ańsatlastiradi.
Hár bir protokoldıń haqqındası qásiyetleri hám maqsetleri bar. Tólew sistemalarınıń qawipsizligin támiyinlew hám tólew tranzaktsiyalarini tabıslı ámelge asırıw ushın zárúrli bolıp tabıladı.