Tema-10 : Maǵlıwmatlardı analiz etiwde regression modellerdi jaratıw Regressiya

Regressiya teńlemesi.
Regressiya teńlemesi tómendegishe: Y=a+b * X.
Bul teńleme járdeminde y ózgeriwshisi turaqlı menen ańlatıladı
" A " turaqlısı erkin termin, múyesh koefficiyenti bolsa regressiya koefficiyenti yamasa b koefficiyenti dep te ataladı.
Qaǵıyda jol menende, mudamı gúzetiwlerdiń málim bir tarqalıwı gúzetiledi
regressiya sızıǵına salıstırǵanda.
Qaldıq -bul bir noqat (baqlaw ) dıń regressiya sızıǵınan (boljaw etilgen mánis) iyiliwi.
Regressiya teńlemesin bahalawda ádetde regressiya statistikasınıń tómendegi kórsetkishleri esaplanadı.
r-kvadrat shaması, sonıń menen birge, anıqlıq ólshewi (anıqlaw koefficiyenti) dep ataladı, alınǵan regressiya sızıǵınıń sapasın xarakteristikalaydı. Bul sapa derek maǵlıwmatları hám regressiya modeli (esaplanǵan maǵlıwmatlar ) ortasındaǵı muwapıqlıq dárejesi menen ańlatıladı. Anıqlıq ólshewi mudamı [0;1] aralıǵinda boladı. Kóplegen jaǵdaylarda, r-kvadrat ma`nisi ekstremal dep atalǵan bul mánisler arasında jaylasqan.
Eger r-kvadrattıń ma`nisi birge jaqın bolsa, sonday eken, qurılǵan model tiyisli ózgeriwshilerdiń derlik barlıq ózgeriwshenligin túsintiredi. Kerisinshe, nolǵa jaqın bolǵan r-kvadrat ma`nisi qurılǵan modeldiń jaman sapasın ańlatadı.
Kóp R-kóp korrelyatsiya koefficiyenti-ǵárezsiz ózgeriwshilerdiń (X) hám baylanıslı ózgeriwshiniń (Y) baylanıslılıq dárejesin ańlatadı.
Kópshilik R anıqlaw koefficiyentiniń kvadrat túbirine teń, bul baha noldan birgeshe bolǵan aralıqta mánislerdı aladı. Ápiwayı sızıqlı regressiya analizinde kópshiligilik R Pearson korrelyatsiya koefficiyentine teń.
Ózgeriwshiler arasındaǵı baylanısıw baǵdarı regressiya koefficiyentleriniń (" b" koefficiyenti) belgileri (unamsız yamasa unamlı ) tiykarında anıqlanadı.
Eger regressiya koefficiyentindegi belgi unamlı (+) bolsa, baylanıslı ózgeriwshiniń ǵárezsiz menen baylanısı unamlı boladı. Biziń jaǵdayda regressiya koefficiyentiniń belgisi unamlı bolıp tabıladı, sol sebepli baylanısıw da unamlı bolıp tabıladı.
Eger regressiya koefficiyentindegi belgisi unamsız(-) bolsa, baylanıslı ózgeriwshiniń ǵárezsiz menen baylanısı unamsız (teris) boladı.
Regressiya teńlemesin bahalab, málim parametr mánislerı ushın berilgen x mánislerı boyınsha Y = a+b*x mánislerın esaplaw ushın kemeytiriletuǵın boljaw mashqalasın sheshiw múmkin.
Eger regressiya funktsiyası anıqlanǵan, aytılǵan hám tıyanaqlı bolsa hám regressiya analiziniń anıqlıǵın bahalaw talaplarǵa juwap bersa, qurılǵan model hám prognoz mánislerı etarlicha isenimlilikke iye dep shama qılıw múmkin.
Sol tárzde alınǵan prognoz mánislerı kutilgan ortasha mánisler bolıp tabıladı.
Mısalı: