Tema: Kasperskiy, Doctor Web, NortonAntivirus programmaları hám alardıń viruslardan tazalawdaǵı imkaniyatları. Joba

Tema: Kasperskiy, Doctor Web, NortonAntivirus programmaları hám alardıń viruslardan tazalawdaǵı imkaniyatları.
Joba:
1. Kompyuter virusı ózi ne?
2. Kompyuterdegi maǵlıwmatlardı viruslardan qorǵaw ushın antivirus programmalar
3. Kasperskiy, Doctor Web, NortonAntivirus programmaları
4. Viruslarǵa qarsı ilajlar

Virus programması kompyuterdegi maǵlıwmatlar pútkilligin buzıwǵa yamasa alardı o'shiriwge mo'lsherlengen baladı. Dáslepki bar virus programmaları AQShda islep shıǵarılǵan, sebebi áyne bul mámlekette jeke kompyuterler keń tarqalǵan edi. Dáslepki bar islep shıǵarılǵan virus programmaları paydalanıwshınıń tınıshlıǵın buzıwǵa hám ǵázeplentiriwge qaratılǵan edi. Lekin keyinirek alar zıyan jetkiziwdi ozıniń maqseti retinde qabıl etip aldı. Házirgi waqıtta dúnya boyınsha 200000 den artıq virus programmaları bar. Alar kompyuter virusları bolıp, kompyuterdegi maǵlıwmatlarǵa zıyan jetkizedi yamasa kompyuterdiń islew natiyjeliligin túsirip jiberedi.

Kompyuter virusı ózi ne? Alar ruwxıy jarlı, turmıstan hám basqalardan o'shpenli programmistler tárepinen nápsiqaw maqsetlerde jazılǵan programma. Alar ádetde, kóp nusqalanadı hám atqarıwshı fayllarǵa " jabısıp aladı". Alardıń " jumısqa túsiwi" áqibetinde geyde displeyde túrli jat jazıwlar payda bolıwı, geyde disktaǵı jazıwlar (fayllar ) ni o'shirip jiberiwi múmkin.
Ádetde paydalanıwshına virus programmalarınıń atı ǵana málim bolıwı múmkin. Mısalı, Black Hole (qara tesik), Black Friday (qara juma ), Friday 13 (az waqıt úshinshi juma ), " aste tásir etiwshi virus" hám taǵı basqa. Usı viruslar ekrandıń shep múyeshinen qara tesik ashıwı yamasa 13 sáne juma kúnleri islep atirǵan fayllardı jaytıwı, bunnan tısqarı hár 5 minutda kompyuter jumısın bir neshe júz martelep jasalma páseytirip jiberiwi múmkin.
Ádetde TR-viruslar dep atalıwshı viruslar taparı ájayıp qasiyetke iye. Zıyanlanǵan programmanı ko'riw sıyaqlında virus programması dúzetilgan programma ishine " suǵılıp " kirip aladı hám ózin ko'rinetuǵın etpeydi. Soǵan uqsas Pakistansha viruslar (Brain Ashet) de zıyanlanǵan kompyuterlerde óz " iskerligin" ayyarlarsha júrgizedi.
Keń tarqalǵan viruslardı eki gruppaǵa bolıw múmkin:
-fayllar ushın (SOM, YeXE hám DLL ni zıyanlaydı);
-Boot-viruslar (disketlerdi baslanǵısh jukleytuǵın sektorları yamasa MBR (Master Boot Record) qattı disktıń jukleytuǵın salasın zıyanlaydı.
Tarmaqqa zıyan keltiretuǵın bo'lek viruslar de bar. Alar replikatorlar dep atalıp, tarmaqtaǵı barlıq yamasa ayırım abonentlerdi zıyanlaydı. Alardan eń " belgilisi" Morrisa atlısı bolıp tabıladı. 1988-jılda bul virus Internet tarmaǵındaǵı 30000 kompyuterden 6000 na zıyan keltirip, " káramat" ko'rsetken.
Antivirus programmaları
Kompyuterdegi maǵlıwmatlar hám programmalar málim virus programması tárepinen o'shirilip jiberiliwi yamasa zaqım aliwi múmkin. virus -programmaları programmistler tárepinen tájiriybe ushın yamasa jaman niyetlerde jaratılıp, tiykarlanıp alar to'mendegi qurallar arqalı Sizdiń kompyuteringizga kiriwi múmkin:
- belgisiz disketadaǵı maǵlıwmatlardı oqıw nátiyjesinde (hújjet, oyın hám basqalar );
- internet tarmaǵından hár túrli programmalardı júklew nátiyjesinde;
- elektron -pochta arqalı ;
- lokal tarmaq arqalı ;
- nızamǵa qarsı ko'shirilgen hám tarqatılıp atırǵan programmalardan paydalanıw áqibetinde;
virus programmaları tiykarlanıp Assembler programmalastırıw tilinde dúziledi hám alar unamsız tásiri boyınsha bir neshe gruppaǵa bolınedi:
1. Ápiwayı viruslar - operativ yadtı bánt etip, kompyuterdiń islewi páseytiredi.
2. Arnawlı " stels" virusları, alar jaylasıwın o'zgertirip turadı hám alardı tabıw ádewir quramalı.
3. Maǵlıwmatlarǵa o'zgertiw kiritetuǵın viruslar.
4. Maǵlıwmatlardı o'shiretuǵın viruslar.
5. Paydalanıwshınıń ayırım bir maǵlıwmatların Internet tarmaǵı arqalı virustı jaratqan shaxsqa jiberetuǵın viruslar.
Kompyuterdegi maǵlıwmatlardı viruslardan qorǵaw ushın antivirus programmalar islep shıǵarılǵan.
Antivirus programmalar AQSh, Kanada, Rossiyanıń bir Katar firmaları tárepinen islep shıǵarılmokda. Antivirus programmalar rezident hám norezident túrlerge bolınedi: rezident antivirus programması kompyuter qosılǵanınan o'shirilguncha shekem operativ yad, aktiv (ámeldegi) programmalardı, fayllardı virusqa tekserip turadı. Rezident antivirus programması ozıniń jumısın paydalanıwshına sezdirmey júrgizedi, tek ayırım jaǵdaylarda paydalanıwshınan virusı ámeldegi fayldı emlewge ruxsat so'raydi. Norezident antivirus programmalar bolsa tek paydalanıwshınıń ózi ko'rsetken jaylardı hám belgilengen waqıtta tekseredi hám davolaydi. Házirgi kúnde to'mendegi antivirus programmalar keń tarqalǵan :
1. DrWeb for DOS;
2. DrWeb for Windows ;
3. Antiviral Tool Kit Pro;
4. AvP Platinium;
5. Norton Antivirus ;
6. McAfee;
7. Aidstest;
Doctor Web, AvP, Aidstest antivirus programmaları Rossiyanıń " Kasperskiy" laboratoriyası tárepinen islep shıǵarılǵan hám al MDH mámleketlerinde kóp ushraytuǵın viruslardan xabarı bar. Norton Antivirus ataqlı Symantec firması tárepinen islep shıǵarılǵan bolıp, al tapa alatuǵın viruslar sanı 100000 den artıq. AvP programması virustan qorǵawlaytuǵın eń isenimli antivirus programması bolsaplanadı. DrWeb programmasınıń rezident tekseriw programması Spider - Windows rejiminde tekseriwdi júrgizedi. Bir kompyuterde bir neshe túrdegi antivirus programmalar ornatpaǵan maqul, sebebi alardıń virustı tabıw usılları (algoritmları ) hár túrlı hám de alar de? zlarini viruslar sıyaqlı tutadılar jáne bul halda alar óz-ara " keliwa almay qalıwlari" múmkin.
AvP antivirus programmalar kompleksi (kompleksi)
Antiviruslar de programma bolıp, virus tárepinen zaqım aliwi múmkin. Bunıń aldın alıw ushın antivirus programması qorǵawǵa iye baladı, yaǵnıy al jaǵdayda arnawlı bo'lek modul bolıp, al antivirustı viruslardan qorǵawǵa qaratılǵan baladı.
Amerika Qospa Shtatlarında antivirus programmalarınan Symentec kompaniyasınıń Norton Antivirus hám Network Associates kompaniyasinig McAfee programmaları keń tarqalǵan. Rossiya, Ózbekstanda joqarıda ko'rsetilgen antivirus programmalar menen birgelikte Rossiya Federasiyasida islep shıǵarılǵan Doctor Web hám AvP antivirus programmalar kompleksi qollanıladı.
2005 jıldıń juwmaǵı boyınsha Kasperskiy laboratoriyasınıń AvP antivirus kompleksi eń jaqsı programma retinde tán alınǵan. Al modullardan ibarat bolıp, hár bir moduldı jańalaw múmkinshiligi ámeldegi, yaǵnıy programmanı pútkilley o'zgertirmesten jańa versiyasına almastırıw múmkin.
AvP kompleksi to'mendegi modullardan sho'lkemlesken:
- AvP Control Center - AvP dıń basqarıw orayı.
- AvP Scanner (AvP Skaner) - sırtqı yadtı viruslardan tazalaw ushın xızmet etedi.
- AvP Monıtor (AvP Monıtor ) - kompyuterge tarmaq arqalı yamasa basqa usıllar menen kirip kiyatırǵan maǵlıwmatlar daǵı hám birinshi náwbette kompyuterdiń operativ yadı daǵı viruslardı tabıw ushın xızmet etedi.
- AvP Updates (AvP jańalaw ) - programmanı jańa viruslardıń úlgileri menen toltırıw ushın xızmet etedi.
AvP Control Center
AvP Control Center - basqarıw modulı bolıp antivirus kompleksin islew rejimleri, tekseriw parametrleri, usılları, tekseriwdi baslaw waqtı, jańalaw waqtın belgilep beredi. Ádetde, AvP kompleksi ornatılǵanınan keyin AvP basqarıw paneli Windows penen birgelikte jumısqa túsedi. Bul halda máseleler Katarınıń oń múyeshinde onıń belgisi payda baladı. Onı jumısqa túsiriw ushın Pusk/Programmi/Antiviral Toolkit Pro/AvP Control Center ni tańlaw kerek. Nátiyjede ekranda onıń áynegi payda baladı.
AvP Control Center áynegi to'mendegi bólimlerden ibarat :
- Components - antivirus kompleksine kiretuǵın modullar dizimi, versiyaları hám aqırǵı jańalanıw sánesi
- Tasks - atqarılatuǵın wazıypalar dizimi;
- Report - bolsabatlar bólimi;
- Password - AvP Control Center programmasın júklewge hám shıǵıp ketiwge parol ornatıw. Kerekli o'zgertiwler kiritilgeninen keyin OK tuymesi shertiledi. Ózgertiwlerdi biykar etip shıǵıw ushın " Cancel" tuymesi basıladı.
AvP Scanner modulı.
Bul modul paydalanıwshı ko'rsetken jaylardı hám ko'rsetilgen waqıtta tekseriw hám zárúrshilik payda bolsa, emlew ushın mo'lsherlengen, al avtomatıkalıq tárzde AvP Control Center tárepinen yamasa paydalanıwshı tárepinen jumısqa túsiwi múmkin.
AvP Scanner modulın jumısqa túsiriw ushın to'mendegilerdi orınlaw kerek baladı :
" Pusk" / " Programmi" / " Antiviral Toolkit Pro" / AvP Scanner saylanadı. Nátiyjede ekranda to'mendegi ayna payda baladı :
Al júkleniw processinde operativ yadtı virusqa tekseredi hám kerek b? lsa jańalanıw kerekligini aytıp otedi. Onıń áynegi to'mendegi bólimlerden ibarat :
- Location - tekseriletuǵın disk hám katolog ko'rsetiw;
- Objects - tekseriletuǵın ob'ektlerdi - fayllar túrin ko'rsetiw;
- Actions - virus tabılǵanında atqarılatuǵın ámeldi ko'rsetiw;
- Options - tekseriwdi aparıw tártibi hám parametrlerin ko'rsetiw;
- Statstics - bolsabat hám statistika áynegi.
Location bólimi
Local Hard Drives - kompyuterdiń qattı diskları tekseriliwi kerekligini ko'rsetiw;
Network Drives - tarmaq qattı diskları tekseriliwi kerekligini ko'rsetiw;
Floppy Drives - disketa tekseriliwi kerekligini ko'rsetiw;
Add Folder - ámeldegi katlogni tekseriw kerek bolǵan kataloglarǵa qosıw ;
Scan Now - tekseriwdi baslaw ;
Object - tabılǵan qáte hám viruslı fayllardı ko'rsetiw bólimi.
Objects bólimi
Memory - yadtı tekseriw;
Sectors - qattı disk yamasa disketaning júkleniw sektorın tekseriw;
Files - fayllardı tekseriw;
Packed Files - qısılǵan fayllardı tekseriw;
Archives - arxiv faylların tekseriw;
Mail databases - elektron pochta faylların tekseriw;
Smart - tekseriwdi júzeki o'tkeriw;
Programs - tek programma faylların tekseriw;
All files - barlıq fayllardı tekseriw;
User defined - paydalanıwshı ko'rsetken túrdegi fayllardı tekseriw.
Actions bólimi
Report Only - tabılǵan virus tuwrısında tek bolsabat beriw.
Display Disinfect dialog - anıqlanǵan virus faylın emlew tuwrısında soraw aynasın shıǵarıw ;
Disinfect automatically - avtomatıkalıq tárzde emlew;
Delete object automatically - anıqlanǵan viruslı fayllardı avtomatıkalıq tárzde o'shiriw;
Copy tap Infected Folder - tabılǵan viruslı fayllardı ko'rsetilgen katalogǵa ko'shiriw.
Kompyuter virusı alar ruwxıy jarlı, turmıstan hám basqalardan o'shpenli programmistler tárepinen nápsiqaw maqsetlerde jazılǵan programma. Alar ádetde, kóp retlab nusqalanadı hám atqarıwshı fayllarǵa " jabılıp aladı". Alardıń " jumısqa túsiwi" áqibetinde geyde displeyde túrli jat jazıwlar payda bolıwı, geyde disqdagi jazıwlar (fayllar ) ni o'shirip jiberiwi múmkin.
Fayl virusları kompyuterlerde keń tarqalǵan viruslar. Alar barlıq viruslardıń tahminan 80% ini quraydı. Bul taypa kompyuter virusları júdá shıdamlı bolıp, waqıtında ıqtıyat sharası ko'rilmasa, haqıyqıy epidemiyaǵa sheńberdı. Sonı atap o'tiw kerek, eń qolay detektorlar bir emes, koplab keń tarqalǵan viruslardı " uslaydi". Programma -fayllar zıyanlanǵan programmalardı qayta tiklewdi támiyinleydi. Jumıs processinde faga virus denesin " tisleydi" hám virus o'zgertirip jibergen buyrıqlar izbe-izligin tikleydi. Biz tilge alıp atırǵan kompyuter virusları fagası házirde jaratılıp bolıńen. Házir túrli fagalardı jıynaw menen adamlar bánt bolıp atır. Bul, bizińshe, nadurıs. Tiykarǵı itibardı zıyanlanıwdıń aldın alıwǵa qaratıw kerek.
Fayl virusların klasslarǵa ajıratıw.
Fayl virusları kompyuterlerde keń tarqalǵan viruslar. Alar barlıq viruslardıń shámbe menen 80% ın quraydı. Bul túrdegi kompyuter virusları júdá shıdamlı bolıp, waqtında qáwipsizlik sharası ko'rilmese, haqıyqıy epidemiyaǵa sheńberdı. Mısalı, RCE-1813 yamasa Ierusalem (Quddus ), Black Friday (qara juma ) hám basqa oǵada qáwipli viruslar bolıp tabıladı. Kópshilik tarqalǵan fayl virusları shtammlarga iye, alar baza versiyalarınan onsha parq etpeydi. Sal sebepli fayl virusların to'mendegi gruppalarǵa bolıw múmkin:
- vena taparı. Onıń birinshi S-648 dep atalıwshi wákili venada tabılǵan ;
- CASCADE taparı. RC-1701 dep atalıwshi birinshi wákili 1988 jıl ortalarında tabılǵan - Quddus taparı. RCE-1813 dep atalıwshi onıń birinshi wákili 1987 jıldıń aqırında Quddus universitetinde tabıldı;
- TR viruslar taparı - usı viruslar, shámbelerǵa ko're, Bolgariyada islep shıǵılǵan. Óz gezeginde bul gruppa úsh kisi gruppaǵa bolınedi. vACSINE, " muzıkalı qayta júklew" hám " óz-ózin jep qoyıwshılar".
Aqırǵı ekewin vankey Doodle de dep ataydılar.
- Datacrime. Bul gruppa wákilleri usı jıldıń 12 oktyabrinde aktivlesedi hám A, v, C, D disklarda 8 sektordı isten shıǵaradılar.
- Avenger taparı. RCE-1800, RCE-1000 dep atalıwshı usı gruppa úlken zıyan jetkeziw múmkinshiligine iye. Al tek ǵana fayllardı orınlaw sıyaqlında, bálkim onı oqıw hám ashıw waqtında de zıyanlaydı. Bunnan tısqarı, bul túrindegi viruslar dáwirli túrde sektorlardaǵı fayl hám katologlardı joǵatadı. vinchesterge tekst xabarların jazadı.
- Island taparı (Icelandic).
Buljerde atap o'tiw kerek, Datacrime hám island taparına tiyisli viruslar házirshe biziń mámleketimizde joq. Boot virusları fayl viruslarınan tupten parıq etedi. Boot viruslarınıń sanı fayl viruslarına qaraǵanda ádewir kem hám sonıń menen birge, alar astelew tarqaladı.
Fayl virusları sıyaqlı kóp tarqalǵan Boot virusları de shtammlarga iye. Házirgi waqıtta bul viruslardı to'mendegi gruppalarǵa ajıratıw múmkin:
- Italiya taparı. " Bxl-1 S-a" dep atalıwshi onıń birinshi wákili 1987 jıldıń aqırında payda boldı ;
- Pakistan taparı. Bul gruppaǵa vgat 86 hám Brain 88 virusları kiredi. Birinshi wákili vgat 86 Pakistandıń Lahor shaxrida 1986 jıl tabılǵan. Buzıw dárejesi boyınsha viruslardı shártli túrde eki túrge -" illyuzion" hám " vandallar" ga bolıw múmkin. " Illyuzion" gruppa qanday de jaǵımlı muzıka sesi yamasa ko'rsetiw arqalı virustı juqtıradı. " vandal" sóziniń ózbekshe leksikalogik mánisi - materiallıq esteliklerdi joq etiwshi, tap sanday " vandallar" programmanı joq etedi. Bul túrdegi viruslar jabıq jaǵdayda fayllardı sezdirmey isten shıǵaradı.
Tuwrısıda, de fayl sistemasın, de júklew (Boot) zıyan jetkeziwshi viruslar de bar. Kompyuter viruslarınan qorǵawlanıw usılların klassifikatsiyalaw
1. Dáslepki qadaǵalaw :
2. Kiyatırǵan programmalardı detektor programmaları menen tekseriw.
3. Profilaktika :
4. " Jazıwdan qorǵalǵan" disketalar menen islew, jazıw ushın disketadan paydalanıwdı minimallastırıw, ilgeri hám ámeldegi disketalardı bo'lek saqlaw, programmalardı vinchesterde arxivlanǵan halda saqlaw.
5. Baqlaw (Reviziya):
6. Jańa programmalardı arnawlı programmalar járdeminde tekseriw.
7. Karantin:
8. Hár qanday jańa programma jańa karantin múddetin o'tewi kerek. Alar qánigeler tárepinen viruslarǵa tekserilgen bolıwı kerek.
9. Filtrlewtiriw:
10. FluSbot Plus, Macevaccine, ANTIWS2 túrdegi programmalar arqalı itimaldaǵı viruslardı tutıw.
11. Terapiya : (emlew).

Programmanı dáslepki " salamat" jaǵdayǵa keltiriw. Bul jumıs hár bir fayldan zıyanlı viruslardı " tislep alıp taslaw" usılı menen ámelge asırıladı.

Joqarıda aytılǵanlardan ko'rinip turıptı, olda, virustan qorǵanıwdıń bir neshe túrdegi programmalıq quralları ámeldegi: programma -detektorlar (disketa yamasa disktaǵı viruslardı " tutadı") hám programma -faglar (viruslardan davolaydi). Alar hár bir paydalanıwshında bolıwı hám kompyuter jumısqa túsiriliwinen aldın mudami sınap ko'riliwi kerek.
Sonı atap o'tiw kerek, eń qolay detektorlar bir emes, kóplep keń tarqalǵan viruslardı " uslaydı". Programma -fayllar zıyanlanǵan programmalardı qayta tiklewdi támiyinleydi. Jumıs processinde faga virus denesin " tisleydi" hám virus o'zgertirip jibergen buyrıqlar izbe-izligin tikleydi. Biz tilge alıp atırǵan kompyuter virusları fagası házirde jaratılıp bolıńen. Házir túrli fagaların jıynaw menen adamlar bánt bolıp atır. Bul, bizińshe, nadurıs. Tiykarǵı itibardı zıyanlanıwdıń aldın alıwǵa qaratıw kerek. " 1 gramm profilaktika 1 kilogramm emlewge teń" naqılı qanshelli tuwrı.
Házirgi waqıtta viruslardı joq qılıw ushın kóplegen usıllar islep shıǵılǵan jáne bul usıllar menen isleytuǵın programmalardı antiviruslar dep ataydı.
Antiviruslardı, qollanıw usılına ko're, to'mendegilerge ajıratıwımız múmkin:detektorlar, faglar, vakcinalar, privivkalar, revizorlar, monıtorlar.
Detektorlar — virustıń signaturası (virusqa tiyisli bayıtlar izbe-izligi) boyınsha operativ yad hám fayllardı ko'riw nátiyjesinde málim viruslardı tabadı hám xabar beredi. Jańa viruslardı anıqlap almawı detektorlardıń kemshiligi bolsaplanadı.
Faglar — yamasa doktorlar, detektorlarǵa tán bolǵan jumıstı atqarǵan halda zıyanlanǵan fayldan viruslardı shıǵarıp taslaydı hám fayldı aldınǵı jaǵdayına qaytaradı.
vakcinalar — joqarıdagılardan ayrıqsha túrde qorǵanıp atırǵan programmaǵa umtıladı. Nátiyjede programma zıyanlanǵan dep bolsaplanıp, virus tárepinen o'zgertirilmeydi. Tek ǵana málim viruslarǵa salıstırǵanda waqtınsha etiliwi onıń kemshiligi bolsaplanadı. Sal sebepli de, bul antivirus programmaları keń tarqalmaǵan.
Privivka — fayllarda tap virus zıyanlansa ız qaldıradı. Bunıń nátiyjesinde viruslar «privivka etilgen» faylǵa jabıspaydı.
Filtrler — qorıqlawshı programmalar ko'rinisinde bolıp, rezident jaǵdayda islep turadı hám viruslarǵa tán processler orınlanǵanda, bul haqqında paydalanıwshıǵa xabar beredi.
Revizorlar — eń isenimli qorǵawlaytuǵın qural bolıp, disktıń birinshi jaǵdayın yadında saqlap, odaǵı keyingi o'zgerislerdi turaqlı túrde qadaǵalaw etip baradı.
Detektor programmalar kompyuter yadınan, fayllardan viruslardı izleydi hám anıqlanǵan viruslar haqqında xabar beredi. Doktor programmaları tek ǵana virus penen kesellengen fayllardı tabadı, bálkim alardı dawalap, dáslepki jaǵdayına qaytaradı. Bunday programmalarǵa Aidstest, Doctor Web programmaların mısal keltirip o'tiw múmkin. Jańa viruslardıń toqtawsız payda bolıp turıwın bolsapqa alıp, doktor programmaların de jańa versiyaları menen almastırıp turıw kerek.
Filtr programmalar kompyuter islew processinde viruslarǵa tán bolǵan gúmanlı háreketlerdi tabıw ushın isletiledi.
Bul háreketler to'mendegishe bolıwı múmkin:
• fayllar atributlarınıń o'zgeriwi;
• disklarǵa turaqlı mánzillerde maǵlıwmatlardı jazıw ;
• disktıń jumısqa jukleytuǵın sektorlarına maǵlıwmatlardı jazıp jiberiw.
Tekseriwshi (revizor) programmaları virustan qorǵawdıń eń isenimli quralı bolıp, kompyuter zıyanlanbaǵan jaǵdayındaǵı programmalar, kataloglar hám diskdıń sistema maydanı jaǵdayın yadta saqlap, turaqlı túrde yamasa paydalanıwshı qálewi menen kompyuterdiń ámeldegi hám baslanǵanan keyin jaǵdayların bir-biri menen salıstıradı. Buǵan ADINF programmasın mısal etip keltiriw múmkin.
viruslarǵa qarsı ilajlar
Kompyuterdi viruslar menen zıyanlanıwınan saqlaw hám informaciyalardı isenimli saqlaw ushın to'mendegi qaǵıydalarǵa ámel qılıw kerek:
- kompyuterdi zamanago'y antivirus programmalar menen támiyinlew;
- disketalardı isletiwden aldın mudamı virusqa qarsı tekseriw;
- qımbatlı informaciyalardıń nusqasın mudamı arxiv fayl ko'rinisinde saqlaw.
Kompyuter viruslarına qarsı gúrestiń to'mendegi túrleri ámeldegi:
- viruslar kompyuterge kirip buzǵan fayllardı óz holına qaytarıwshı programmalardıń bar ekenligi;
- kompyuterge parol menen kirisiw, disk jurgiziwshilerdiń jabıq turıwı ;
- disklardı jazıwdan qorǵaw ;
- litsenzion programmalıq támiynatlardan paydalanıw hám urlıq programmalardı qollamaw ;
- kompyuterge kiritilip atırǵan programmalardıń viruslardıń bar ekenligin tekseriw;
- antivirus programmalarınan keń paydalanıw ;
- dáwirli túrde kompyuterlerdi antivirus programmaları járdeminde viruslarǵa qarsı tekseriw.
Antivirus programmalarınan DrWeb, Adinf, AvP, vootCHK hám Norton Antivirus, Kaspersky Security sıyaqlılar keń paylalanıladı. Filtr programmalar kompyuter islew processinde viruslarǵa tán bolǵan gúmanlı háreketlerdi tabıw ushın isletiledi.
viruslardan qorǵawdıń tiykarǵı quralları
Eń jaqsı qorǵaw túri - viruslardı qaysı tárizde tásir etiwin biliw bolıp tabıladı. viruslar ápiwayı programmalar bolıp, qandayda bir o'zgeshe kúshke iye emesler. Kompyuter viruslar menen zıyanlanıwı ushın ondaǵı qandayda bir-bir zıyanlanǵan programma islewdi talap etiledi. Sal sebepli kompyuterdiń baslanǵısh zıyanlanıwı to'mendegi jaǵdaylarda júz beredi:
• kompyuter degi virus penen zıyanlanǵan programmalar júkleniwi (COM, BAT yamasa EXE fayllar ) yamasa modulı zıyanlanǵan programmanıń isletiliwi;
• kompyuterge viruslı diskettiń júkleniwi;
• kompyuterge zıyanlanǵan OS yamasa qurılmalardıń zıyanlanǵan drayverleriniń ornatılıwı.
viruslardan to'mendegi usıllar menen qorǵawlanıw múmkin:
• oqılıp atırǵanda disketanı, álbette, virus bar ekenligine tekseriw;
• informaciya nusqaların ko'shiriw, sonıń menen birge disklar hám informaciyanı saqlaw ushın isletiletuǵın ulıwma qaǵıydalardan paydalanıw, disklardı fizikalıq zıyanlanıwdan, programmalardı bolsa buzılıwdan saqlaw ;
• informaciyadan nızamǵa qarsı paydalanıwdı sheklew, atap aytqanda, programma hám maǵlıwmatlardıń viruslar tásirinde o'zgeriwinen, nadurıs islep atirǵan programmalar hám paydalanıwshılardıń nadurıs háreketlerinen qorǵaw ;
• viruslar menen zıyanlanıw múmkinshiligın kemeytiriwshi ilajlar ;
• viruslar menen gúresiwshi arnawlı programmalardan paydalanıw.
viruslar menen gúresiwshi ayırım programmalar (antiviruslar )
Antiviruslardı to'mendegishe gruppalaw múmkin:
• detektor hám doktor-viruslar menen zıyanlanǵan fayllar hám zıyanlantıratuǵın virus túrin anıqlaytuǵın programmalar (Aids, doktor Web, virus Scan, NU vS). Bul túrdegi antiviruslar fayllarda viruslardıń báyt kombinatsiyaları bar ekenligin tekserip, uyqas bolǵan informaciyanı ekranǵa shıǵarıp beredi. Ayırım detektor programmalar viruslardıń jańa túrlerine iykemlese aladı, onıń ushın sal viruslarǵa uyqas bolǵan báytlar kombinatsiyasın belgilep beriw kerek.
Doktordıń wazıypası-zıyanlanǵan fayllar hám disk tarawların tekserip, alardı dáslepki jaǵdayına qaytarıw bolıp tabıladı. Tiklenbegen fayllar, ádetde, isletip bolmaytuǵın halǵa túsedi yamasa joq etip jiberiledi.
• vaksina programmalar yamasa immunizatorlar disk yamasa programmalardı sanday o'zgertiredi, bul zat programmalardıń jumısında ko'rinetuǵın bolmaydı, lekin vaksinatsiya isletilingende virus programma hám disklardı zıyanlanǵan dep bolsaplaydı.
Windowslar ushın Doctor Web Bul programma 32 bitli Windows gruppasındaǵı operatsion sistemalar ushın mo'lsherlengen bolıp, qısqasha DrWeb32 W dep ataladı.
DrWeb32 W funksional tárepten DOS dıń DrWeb antivirusına uqsas. Lekin DrWeb dıń 4. 0 versiyasınan baslap antivirus programma islewiniń arxitekturası hám algoritmına sezilerli o'zgertiwler kiritilgen. Bul bolsa óz gezeginde jańa antiviruslar jaratılıwına tiykar boldı. DrWeb 4. 0 antivirusınıń tiykarǵı jańalıǵı modul principleriniń qollanılǵanı bolıp tabıladı, yaǵnıy viruslar bazası bo'lek faylda islengen bolıp, al tiykarǵı programma jumısqa túskennen keyin qosımsha fayl retinde juklenedi. Nátiyjede operativ yad jetispewshiliginiń aldı alınadı. DrWeb32 antivirus programmasında programma qandayda bir ortalıqta (mısalı, Windows 95/98/NT) isleytuǵın qabıq programma hám ortalıqqa baylanıslı bolmaǵan yadrodan dúziledi. Programmalardı bunday sho'lkemlestiriw to'mendegi artıqmashılıqlarǵa iye:
• bir virus bazasınıń faylınan DOS dıń DrWeb programması ushın de, Windows 95/98/NT, OS/2, Novell Netware ushın de paydalanıw múmkin;
• programmanıń yadrosın basqa qabıq programmalar hám ámeliy programmalarǵa jalǵaw múmkin;
• qabıq programmalar, yadrolar hám virus bazaların Internet tarmaǵı arqalı avtomatıkalıq keńeytiw hám de jańalaw imkaniyatın beredi.
• DrWeb32 dıń taǵı basqa jańalıqlarınan biri onıń test etiletuǵın obiektlerdi qálegen disktaǵı kataloglar diziminen (hátte bo'lek fayllardı de ) tańlaw múmkinshiliginiń bar ekenligi bolıp tabıladı. DrWeb32 antivirus programmasın jumısqa túsirgende (Windows dıń jumıs stolıdan, PUSK menysınıń to'mende ásbaplar paneliniń, menyu bólimleri hám bántleriniń tiykarǵı funksiyaları berilgen.
• Ásbaplar paneli hám funksiyaları
• Zıyanlanǵan fayllar dizimin shıǵarıw jaǵdayına o'tiw.
• Tekseriletuǵın tarawdı tańlawshı terek jaǵdayına o'tiw.
• virusqa tekseriw nátiyjeleriniń maǵlıwmatların shıǵarıw.
• Zıyanlanǵan fayllar haqqındaǵı maǵlıwmatlardı saqlawshı dizimdi tazalaw. •
DrWeb bazasın Internet arqalı toltırıw.
• Antivirus programmanıń islew parametrlerin ornatıw.
• Shıǵıw (jumıstı tamamlaw).

File (Fayl) menysi

• Emlewdi baslaw
• Jumıstı toqtatıw
• dizimdi tazalaw
• bazanı toltırıw
• jumıstı tamamlaw
view (Ko'riw) menysi
• zıyanlanǵan fayllar dizimi
• ob'yektni tańlaw
• statistika
Options (Opsiya) menysi
• jaǵday parametrlerin o'zgertiw
• jaǵday parametrlerin saqlaw
• jaǵday parametrlerin qayta tiklew
Help (Járdem) menysi
• temalar boyınsha járdem
• programma haqqında maǵlıwmat. Soqır túrdegi viruslar sanday dúzilgen, kesellengen programmanı jumısqa túsirgende virus kompyuter yadında turaqlı qaladı hám waqıt - waqtı menen programmalardı keselleydi hám kompyuterde zıyanlı ámellerdi atqaradı. virustıń barlıq ámelleri jetkiliklishe tez hám hesh qanday maǵlıwmat daǵaza etpesten atqarıladı. Sal sebepli paydalanıwshı kompyuterde qanday processler ámelge asıp atırganlıǵı biliwi qıyın.
Kompyuterdegi programmalardıń kemshilik bo'legi kesellengen bolsa, virus bar ekenligi ulıwma bilinbeydi. Lekin anıq waqıt o'tkennen keyin kompyuterde qızıq jaǵdaylar payda bala baslaydı. Mısalı, ayırım programmalar islemey qaladı yamasa nadurıs isleydi, ekranǵa basqa maǵlıwmatlar yaki belgiler shıǵarıladı, kompyuterdiń islew tezligi sezilerli dárejede páseyedi, ayırım fayllar buzılıp qaladı. Bul waqıtqa deyin kompyuterdaǵı ádewir programmalar, ayırıma basqa túrdegi fayllar isten shıǵadı. Bunnan tısqarı, virus disk yaki lokal tarmaq arqalı basqa kompyuterlerge o'tiwi de múmkin. Sal sebepli virustan qorǵanbasa yamasa juǵıwınıń aldı alınbasa, kútá úlken qolaysızlıqlarǵa alıp keliwi múmkin. Mısalı, 1989 - jıl amerikalıq student Morris jazǵan virus penen bir neshe mıń kompyuter, atap aytqanda AQSH qorǵaw ministrliginiń kompyuterleri kesellengen hám isten shıqqan. Aqıbette virus avtorı 3 ay azatlıqtan shetletip etilip, oǵan 270 mıń dollar járiyma salınǵan.
virus programması ko'rinbeytuǵın bolıwı ushın al júdá kisi bolıwı kerek. Sal sebepli de alardıń ko'bisi assembler tilinde jazıladı. viruslardıń payda bolıwına dáslepki avtorlardıń «shumlıǵı» hám o'zleri túsinbegen halda kimdi bolıp tabıladı «duzlawdı» maqset etip qoyıwları sebep bolǵan. Aqıbettiń bul dárejede jamanlasıwı alardıń qıyalına kelmegen bolsa kerek.
Házirgi kúnde 20000 den artıq kompyuter virusları kompyuter sistemaları hám maǵlıwmatları jumısı ushın tiykarǵı qáwipti quraydı. Bunda, tiykarlanıp, zıyanlanbaǵan ko'retuǵınlar licey, institut, universitetler hám basqa sho'lkemler bolıp tabıladı. Bunday sho'lkem kompyuterlerinde maǵlıwmatlardan paydalanıw ashıq hám shegarasız bolǵanlıǵı ushın viruslardıń jábirleniwshisi bolınedi hám úlken materiallıq shıǵın ko'riledi. Sal sebepli kompyuter jumısın qadaǵalawǵa alıw zárúrli bolıp tabıladı. Kompyuter jumısın qadaǵalawǵa alıw degende ne túsiniledi? Oǵan to'mendegiler kiredi:
1) litsenziyasız programmalıq támiynattan paydalanbaw ;
2) sırtdan kirgizetuǵın viruslardıń aldın alıw ;
3) sistemaǵa sanksiyasız kiretuǵın xakerlarǵa múmkinshilik bermew;
Informaciya hám programmalar qawipsizligin támiyinlew ushın to'mendegiler zárúr baladı : birinshiden, litsenziyalanǵan programmalıq támiynattı isletiw; eginshiden, sırtqı tarmaqlarǵa jalǵanıwda filtr sheklewshiler ornatıw (viruslardan qorǵawlanıw hám sanksiyasız paydalanıwdı sheklew).
Álbette, bunday qorǵaw quralları úzliksiz rawajlanıp rawajlanıp atır.
Kompyuter virusların to'mendegi gruppalarǵa ajıratıw múmkin:
• disktıń júkleniw sektorların buzatuǵın júkleniw virusları ;
• atqarılatuǵın fayllar -som, yexe, sys, bat faylların buzıwshi faul virusları ;
• disktıń júkleniw sektorı hám atqarılatuǵın fayllardı buzatuǵın júkleniw faylı virusları ;
• stels (stelth) - ko'rinbes viruslar ;
• Microsoft Word redaktorı járdeminde payda etińan maǵlıwmatlı fayllardı jazıwshı - makrobuyruq virusları.
Bunnan tısqarı basqa túrdegi viruslar de bar. viruslardan qorǵawlanıwda informaciyanı qorǵawdıń ulıwma qurallarıdan paydalanıw jetkilikli etpeydi. Onıń ushın arnawlı programmalardan paydalanıw zárúr baladı. Bul programmalardı bir neshe túrge ajıratıw múmkin:detektorlar vaksinalar (immunizatorlar ), doktorlar, revizorlar (fayl hám disklardıń sistemalı tarawlarındaǵı o'zgerislerdi qadaǵalaw etiwshi programmalar ), doktor revizorlar hám filtrler (virustan qorǵawlanıw ushın mo'lsherlengen rezident programmalar.
Revizor programmalar -daslep programma hám diskdıń sistemalı tarawı haqqındaǵı maǵlıwmatların yadqa aladı, keyininen alardı dáslepkisi menen salıstıradı. Uyqas kelmegen hallar haqqında paydalanıwshına xabar beredi. Mısalı, CRCLIST hám CRCTEST programmalar.
Tuwrı, biz parqdı ko'riw ushın kerek. Biz de bir statsionar janında ornatıw halda paydalanıw múmkin ko'shpeli járdem programması haqqında gápiryapsiz jıldan anti-virus brauzer bolıp tutmang, bunday zatlar haqqında Windows, Android. Bul ko'shpeli programmalar jumısqa túsiriw, bul OS qollap-quwatlamaydı. Sal sebepli, keyingi programma Dr. WEB CureIT! " Android" Sal kóz-qarastan ko'rip bolmaydı.
Paketi ózi menen birge (de aytajaq, Rossiya programmist) mánisi programmalıq o'nimler " Kasperskiy laboratoriyası" emes hám alardıń ko'bisi uqsas bolǵan orıs dizayn, eken, al bir neshe zárúrli ayırmashılıqlar bar.
Kasperskiy den antivirus programması tolıqnadı neshe bolsaptan tısqarılar menen ulıwma qaǵıyda retinde, (bir neshe ápiwayı quralları o'zge, alardıń múmkinshiliklerin sheklengen). ayrıqsha bolıp bolsaplanıw, " Lecha" payda Dr. WEB CureIT! biypul júklep alıw ushın paydalanıw múmkin, hám ko'shpeli versiyası (onı qanday paydalanıw, keyinirek talqılaw etiledi). anıq bolǵanı sıyaqlı, ápiwayıǵana programması ózi, yamasa fayldıń rásmiy veb-saytınan júklep, keyin bir uchqur alıp barıladı qılıw. Sistema admınıstratori huqıqları (bul admınıstrator atınan ashılıw EXE-fayldı islep shıǵarıw daslep razı yamasa kerek) talap etiwi múmkin.
KASPERSKIY
Antivirus Dr. WEB CureIT anıqlasa birinshi hám eń zárúrli abaylar arasında, to'mendegi támiyinlew bolsaplanadı :
• viruslar ;
• qurt;
• Troyan programmaları ;
• rootkit;
• reklama, qızıqlı hám spyware;
• kraker sisteması hám jeke maǵlıwmatlar ;
• qabıl etiwge bolmaytuǵın yamasa qáwipli programmalar.
birinshi anıq bolsa, o'tken noqatı haqqında bir zat tartıslı baladı. haqıyqat geyde máseleler payda bolıwı múmkin, dep bolsaplanadı. Antivirus Dr. WEB CureIT! bahsli baspa názerde ornatıw yamasa jumısqa túsiriw programmalar blokirovka qılıw baslanadı Windows Defender hám SmartScrein xızmetlerin, eslatuvchi, júdá. Nadurıs mámile baslaydı, hesh qanday cifrlı qal yamasa sertifikat (yamasa múddeti o'tken va'zgo'y sertifikatı ) hám taǵı basqalar.
SISTEMA TALABLARI
Dr. WEB CureIT isletiw múmkin programması átirap -ortalıq hám " temir" atı menen kelsek! Windows 10 ushın, hár bir zat júdá ápiwayı. hám normal baslaw ushın eń ıqsham qosımshalar tek 2 yadrolı protsessor kerek, tuwrı jumıs, arxitektura 160 MB de i686 hám odan joqarı disk aralıq hám 360 MB muǵdarında bas yad qollap -quwatlaydı. Aytqansha, gezek sizge barlıq sistema Optimizers programmalardı o'shiriw ushın kerekli ásbap járdeminde aldın tezlik penen dawlar aldın alıw ushın.
Eger qosımshanı jumısqa túsiriw, ayırım jaǵdaylarda, bir xabar alasız múmkin bolsa sisteması hesh iri jańalanishlar. Alar qal jańalanıwlardı (jańalıqlardı qadaǵalaw Ingliz versiyada shepde liniyasi) soraw kerek baladı Windows Update, birdey orayı járdeminde ornatılǵan bolıwı kerek. Alar tabıldı keyin, bul tek sisteması alardı integraciya hám keyin qayta, taǵı járdem programmasın jumısqa túsiriw kerek baladı.

Paydalanılǵan ádebiyatlar:

1. Informatika. Pod redaksiey professora N. M, Makarovoy M., «Finansi i statistika» 1997
2. v. E. Figurnov IBM PC dlya polzovateley. M., 1990
3. N. X. Noraliev., N. Semserev Informatika, oqıw qóllanba, 2004 y
4. Raxmonqulova IBM PC jeke kompyuterlerinde islew. Shıǵıs NMK-S PRINT. N., 1998
5. N. X. Noraliev hám basqalar. Informatika hám esaplaw texnikası. T., 1996
6. A. Abduqodirov EHM, Algoritm, Programma, T., 1992
7. M. M. Aripov, J. O'. Muxammadiev Informatika, Informasion texnologiyalar (Joqarı oqıw orınları ushın sabaqlıq )., T. 2004
8. S. S. Ǵulomov, A. T. Shermuxamedov, B. A. Begalov «Ekonomikalıq informati-ka» Tashkent»Shıǵıs» 2000.