Temperament va xarakter



Yüklə 472,79 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/12
tarix17.12.2022
ölçüsü472,79 Kb.
#75775
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
13.MAVZU (1)

Individuallik – bu ma’lum insonning, uning noyobligi, betakrorligi nuqtai 
nazaridan o‘ziga xos bo‘lgan ruhiy, fiziologik va ijtimoiy xususiyatlar yig‘indisi. 
Individuallik – bu ko‘rib chiqilgan tushunchalar ichida mazmuniga ko‘ra eng 
tor tushuncha hisoblanadi. U o‘zida insonning boshqa odamlardan farq qiluvchi
o‘ziga xos va shaxsiy xossalarini jamlaydi. Individuallik turli xildagi tajriba, 
bilimlar, fikrlardagi tafovutlar, xarakter va temperamentlardagi farqlar, o‘zimiz 
isbotlaydigan, tasdiqlaydigan o‘ziga xos xususiyatlarimizda namoyon bo‘ladi. 
Motivlar, temperament, xarakter, layoqatlar – individuallikning asosiy 
ko‘rsatkichlari. «Individuallik» tushunchasi individning faqat o‘ziga xos ruhiy 
xususiyatlarini emas, balki morfofiziologik (bo‘y o‘lchami, tana tuzilishi, yuz 
tuzilishi va h.k.) xususiyatlarini ham aks ettiradi. 
1
Немов Р.С. Психология. В 3-х кн. М., 1999. Кн.1. Б.33. 


Individuallik – o‘z mohiyatiga ko‘ra, boshqalar tomonidan kuzatilishi mumkin 
bo‘lgan, tashqarida joylashgan narsa. Faqat boshqalar bir odamning boshqasidan 
farqini, ya’ni, uning individualligini aytib berishi mumkin. 
SHunday qilib, bizlar ko‘rib chiqqan «odam, individ, shaxs va individuallik» 
tushunchalari hajmiga ko‘ra turlichadir. Bular orasida keng ma’no kasb etib, boshqa 
tushunchalarni ham o‘zida jo etadigan tushuncha «inson» atamasidir, eng tor atama 
esa – «individuallik» tushunchasi.
Temperament muammosiga bo‘lgan qiziqish
2,5 ming yil avval paydo bo‘lgan. Bu qiziqishning 
paydo bo‘lishiga organizm biologik va fiologik 
tuzilish va rivojlanishi xususiyatlari, shuningdek, 
ijtimoiy 
rivojlanish, 
ijtimoiy 
aloqalar 
va 
munosabatlarning takrorlanmasligi xususiyatlari asosidagi individual farqlarning 
mavjudligi sabab bo‘ldi. Temperament shaxsning biologik jihatdan shartlangan 
tuzilmalariga kiradi. Temperament odamlar o‘rtasida, shuningdek, hissiyotlar, hissiy 
taassurotlilik, harakatlarning maromi va jadalligi, va boshqa bir qator dinamikaga 
ega bo‘lgan xususiyatlardagi ko‘plab psixik farqlarning mavjudligini belgilab 
beradi. 
Hozirgi kunda temperamentni tadqiq etishga doir ko‘plab yondoshuvlar 
mavjud. Lekin bu yondoshuvlarning xilma-xilligiga qaramay, ko‘pchilik 
tadqiqotchilarning tan olishiga ko‘ra, temperament – bu shaxsning ijtimoiy 
mavjudot sifatida shakllanadigan biologik ustqurma, temperament asosidagi shaxs 
xossalari esa barqaror va davomli bo‘lib hisoblanadi. 
B.M. Teplov temperamentga quyidagicha ta’rif beradi: «Temperament deb, 
ayni bir odam uchun xos bo‘lgan emotsional qo‘zg‘auvchanlik, ya’ni, bir tomondan, 
hislar paydo bo‘lishining tezligi, va ikkinchi tomondan, ularning kuchi bilan bog‘liq 
bo‘lgan psixik xususiyatlarning yig‘indisiga aytiladi». 
Temperament – bu inson faoliyati va hulq-atvorining dinamik va emotsional 
holatini xarakterlovchi shaxs individual xususiyatlarining yig‘indi. SHunday qilib, 
temperament ikki tarkibiy qism – faollik va hissiyotlilikka ega. Hulq-atvorning 

Yüklə 472,79 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin