Termiz agrotexnalogiyalar va innovatsion rivojlanish instituti agrologistika va biznes fakultiteti

O‘zbekistonda etishtiriladigan uzum navlari 
Andijon qora uzumi 
Qora andijoniy, Qora 
– xalq seleksiyasida 
chiqarilgan 
o‘rtapishar xo‘raki va mayizbop 
uzum navi. Tupi kuchli 
o‘sadi. Bargi to‘garak, 
besh 
bo‘lmali, kertikli, to‘q yashil, orqa tomoni 
tuksiz. Guli ikki jinsli. Uzum boshi 
cho‘ziq, 250-
300 g, shingillari 
tig‘izligi o‘rtacha. G‘ujumi yirik, 
dumaloq, rangi tim qora, 
po‘sti yupqa, tarang, eti 
shirali, tarkibida 25
–27% qand moddasi bor. 
Hosili faol harorat 2700-2750
° bo‘lganda 128–140 
kunda pishib etiladi (avgust oxiri). Hosildorligi 
150
–200 ts/ga. Zamburug‘li kasalliklar va 
zararkunandalarga chidami 
o‘rtacha, sovuqqa 
chidamsiz. 
Farg‘ona va Andijon viloyatlarida 
keng tarqalgan.

---

Oq Husayni 
xalq selektsiyasida etishtirilgan 
o‘rtapishar xo‘raki 
uzum navi. Vatani 
O‘rta Osiyo. Sharqiy ekologik-
geografik navlar guruhiga kiradi. 
O‘zbekiston, 
Tojikiston, Turkmaniston, Rossiyaning Stavropol
ь 
o‘lkasi va boshqa joylarda tarqalgan.

---

Parkent 
Parakati, Pushti Parkati 
— 
o‘rtagi mahalliy xo‘raki uzum 
navi. 
Xalq 
seleksiyasi 
(Toshkent viloyati Parkent 
tumani)da yaratilgan. Sharqiy 
ekologik-geografik 
navlar 
guruhiga mansub. Barglari 
o‘rtacha va yirik kattalikda, 
keng 
panjasimon 
yoki 
yumaloq shaklda, chetlari 
qirrali, 
ba’zan qirrasiz. Guli 
ikki jinsli. Uzum boshi yirik, 
tsilindrsimon, 
zichligi 
o‘rtacha

---

Guli ikki jinsli. Uzum boshi yirik, tsilindrsimon, zichligi o‘rtacha. G‘ujumi yirik, dumaloq-oval 
shaklda, to‘q-qizil yoki to‘q pushti rang . Eti sershira, po‘sti yupqa, g‘ubor bilan qoplangan. Kurtagi 
ko‘karganidan keyin Toshkent viloyatida faol harorat yig‘indisi 3000—3200°da 135—140 kunda, 
sentyabr
ь o‘rtalarida yaxshi pishib etiladi. Tupi kuchli o‘sadi, novdalari yaxshi pishadi. Hosildorligi 
180
— 220 ts/ga (ishkomlarda 250 ts/gacha). Sovuqqa chidamsizligi, kul (oidium) kasalligiga moyilligi 
bilan ajralib turadi. Yangiligida iste’mol qilinadi, musallas, desert va shampan vinolari tayyorlanadi. 
Qisman mayiz solinadi. Toshkent viloyatida ko‘p ekiladi.

---

Charos 
erta 
o‘rtapishar mahalliy, xo‘raki uzum navi. 
O‘rta Osiyoda keng tarkalgan. Sharqiy 
ekologik-geografik navlar guruhiga kiradi. 
Tupi kuchli 
o‘sadi. Bargi yirik, to‘garak, 
o‘rtacha va kam kertikli, usti to‘q, orqasi och 
yashil, tuksiz. Guli funktsional 
urg‘ochi. Uzum 
boshi 
o‘rtacha va yirik, tig‘iz, 300—400 g. 
G‘ujumi 
yirik, 
dumaloq 
tuxumsimon, 
ko‘kimtir qora, seret, shirin, po‘sti qalin. 
Tarkibida qand miqdori 21
—23%, nordonligi 
5,5 
— 8%, iyulь—avgustda pishadi. 
Hosildorligi 80
—100 ts/ga. Asosan, yangiligida 
etiladi. 
Rag‘aga chidamsiz. Toshkent, Farg‘ona, 
Andijon va Namangan viloyatlarida ekiladi.

---

Oq kishmish 
o‘rtapishar, mayizbop uzum navi. Vatani — 
Markaziy Osiyo va Yaqin Sharq. Uning 
Kishmishi Safed, Bedona mayiz, Kishmish, 
Sultonina (Frantsiya), Tompsson Sidlesse 
(AQSh) nomlari bor. Sharqiy ekologik-
geografik navlar guruhiga kiradi. Tupi kuchli 
o‘sadi. Bargi o‘rtacha kattalikda, dumaloq, 
3
—5 bo‘lakchali, guli ikki jinsli. Uzum boshi 
o‘rtacha kattalikda (bo‘yi 17, eni 10 sm), 
shakli tsilindr-konussimon, shingillari zich. 
G‘ujumi urug‘siz, yumaloq, rangi och sariq, 
yupqa, karsillaydi. Sentyabr
ь boshlarida 
to‘liq pishadi. Tarkibida 25—26% qand, 4—
4,5 g/l kislota bor. Oq kishmish navi 
qurg‘oqchilikka 
chidamli, 
sovuqqa 
chidamsiz. Kul, atrakioz, barg 
o‘rovchilardan 
zararlanadi. Hosildorligi 200
—250 ts/ga. 
Uzumi yangiligida eyiladi, mayiz qilinadi. 
O‘zbekistonning 
barcha 
viloyatlarida 
rayonlashtirilgan. 
Samarqand 
viloyatida 
ko‘p ekiladi.

---