Termiz davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish asoslari

 
Ishdan maqsad:
 
Sifat tizimini va ishlab chiqarishni sertifikatlashtirish 
to’g’risida
ko’nikma va malakalarni shakillantirish
Nazariy ma’lumotlar
Mahsulot sifatini yaxshilashda zarur va muhim omillardan biri sifat 
to‘garaklari (guruhlarining) faoliyatidir.
Sifat to‘garaklari ishchilar, muxandislar va xizmatchilardan tashkil topgan 
ixtiyoriy jamoa yig‘ilmalaridir. Ularning soni va tarkibi ishlab chiqarishning 
ehtiyojidan va aniq ish sharoitlaridan kelib chiqadi. 
Sifat to‘garaklarining asosiy maqsadi sifatni yaxshilashning tub mohiyatini 
anglash, texnologik jarayonlarni takomillashtirish, mehnatni va ishlab chiqarishni 
tashkil qilish bilan bog‘liq bo‘lgan takliflarni joriy qilishdan iborat. Buning 
uchun ishlab chiqarilayotgan mahsulotning ishonchliligini, chidamliligini 
oshirish, yuqori navli buyumlarni ishlab chiqarishni ko‘paytirish, yaroqsiz (brak) 
likni va reklamatsiyalarni kamaytirish, mehnat unumdorligini oshirish, ishlab 
chiqarish sur’atini yaxshilash, resurslarni tejamkorlik va iqtisod qilib sarflash 
lozim. Ko‘pgina mamlakatlar o‘z mahsulotlarining sifatini oshirish uchun 
ma’lum tadbirlar, tajribalarga suyanib ozmi ko‘pmi yutuqlarga erishgan. Quyida 
biz dunyodagi rivojlangan mamlakatlarning bu sohadagi tajribalaridan misol 
keltiramiz. 
Yaponiya davlati dunyodagi rivojlangan mamlakatlar ichida ajralib turadi. 
Bu yerda sifat to‘garagiga alohida e’tibor bilan qaraydi. 60-yillar boshida 
Yaponiyada birinchi marta sifat to‘garagi vujudga keldi. Buning sababi bor, 
albatta. Yaponiya joylashishiga qarab aholisi zich yashaydigan geografik obekt 
bo‘lib, o‘zining yer osti boyliklariga deyarli ega emas. Territoriyasining 
taxminan 70 foizi tog‘liklarni tashkil etgan bo‘lib, sanoatning rivojlanishida 
o‘zining hom ashyosiga umid bog‘lashi o‘rinsiz bo‘lar edi. Bu holda Yaponiya 
o‘z xalqini oziq-ovqat bilan ta’minlay olmas, sanoatni esa yetarli darajada 
rivojlantira olmasdi. Sanoat va energetika uchun tashqaridan keltiriladigan hom 
ashyo tilla, qimmatbaho toshlar va eksport mahsulotlari bilan to‘lanishi mumkin 
edi. 
Yaponiya uchun tanlov yo‘q edi: na tilla,na qimmatbaho tosh uning yer 
osti boyliklarida mavjud edi. Demak, eksport. Bundan boshqa yo‘li yo‘q. Xullas, 
Yaponiya og‘ir sharoitlarga bardosh bera oladigan sifatli mahsulotlar ishlab 
chiqarishga butun bilim va zakovatini sarflashiga to‘g‘ri keldi. Shuning uchun 
hozirgi vaqtda Yaponiya dunyo eksportidagi mahsulotlarning aksariyat qismida
asosiy xiliga yetakchilik qilmoqda. Bularga dastgohlar, optika asboblari, 
radiopriyomniklar, 
fotoapparatlar, 
kemalar, 
yengil 
va 
yuk 
tashuvchi 
avtomobillar, televizorlar, videomagnitofonlar, orgtexnika mahsulotlari, soatlar, 
g‘ildiraklar, sun’iy toladan bo‘lgan matolar, po‘lat tahtalar va boshqalar kiradi. 
1962 yildan boshlab Yaponiyada “Ustalar va brigadalar uchun cifatni 
boshqarish” jurnali chiqa boshladi. Bundan maqsad jurnal sahifalarida bosilib 
chiqadigan materiallar va maqolalar orqali

---

204 
- 4 sifatni boshqarish tizimidagi yangiliklarni ko‘pchilikka, ayniqsa 
ishchilarga o‘z vaqtida yetkazish, ba’zi ko‘rsatmalarni tushunarli bo‘lishini 
ta’minlash. Bundan tashqari quyidagi muhim masalalarga jiddiy e’tibor berila 
borildi: 
- sifat nazorati sohasida ishlaydigan xodimlarning malakasi va 
layoqatliligini oshirish; 
- sifat nazorati usullarini targ‘ibot qilish; 
- tinglovchilar uchun har bir sex miqyosida, sifat to‘garagi deb ataluvchi, 
sexlarda sifat nazoratini takomillashtirishiga asos bo‘luvchi to‘garaklar tashkil 
qilish. 
Natijada Yaponiyadagi voqealar quyidagicha rivojlandi: 1967 yil, iyun 
oyida 10 mingga yaqin shunday to‘garaklar qayd qilingan bo‘lsa, 1969 yilda bu 
raqam 15 mingni, 1979 yilning iyun oyida