Termiz davlat universiteti topografiya asoslari va kartografiya


Kartografik gernerralizatsiyaga ta'sir



Yüklə 1,41 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə106/114
tarix09.02.2022
ölçüsü1,41 Mb.
#52294
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   114
topografiya asoslari va kartografiya

Kartografik gernerralizatsiyaga ta'sir 
kiluvchi omillar. 
Gernerralizatsiya jaraerni xamma kartalarda bir xil bulmasdan, unga ta'sir 
kiluvchi omillar xam mavjud. Gerograflar bu omillarni bilishi zarur. Bu omillar 
kuyidagilardan iborat: Kartaning masshtabi, maksadi, mazmuni va tasvirlanayotgan 
terrritoriyaning uziga xos gerografik xususiyatlaridir. 
Kartaning masshtabi kartaning masshtabi  gernerralizatsiyada asosiy 
fatorlardan bulib, masshtab maydalashgan sari tasvirlanadigan gerografik 
ob'erktlar saralanib, kamayib boradi. Masshtabning gernerralizatsiyaga  ta'sirini bir 
terrritoriyaning  ikki xil masshtabdagi kartalarini takkoslash bilan yakkol kurish 
mumkin. Masshtab maydalashgan sari tasvirlanadigan tavsilotlar kichrayib, kartani 
ukish kiyinlashadi. Shuning uchun ob'erktlarning eng zarurlari tanlab olininib, 
ikiknchi darajadagi ob'erktlar tushirilib koldiriladi. 
Masalan:  ERr yuzidagi 1 km2 maydon 1:1000 masshtabli kartada   1 m2 , 
1:100000 masshtabda 1 dm2, 1:1000000 masshtabda 1 sm2,  nixoyat 1:1000000 
masshtabli kartada 1mm2 ga terng buladi. 
Mayda masshtabli kartalarda joydagi gerografik tafsilotlarning xammasini 
tasvirlash kiyin, shuning uchun xam eng kerrakli, ya'ni eng asosiy tafsilotlar tanlab 
olinishi zarur buladi.  
M: ukuvchilar atlasidagi1:7.500.000 masshtabdagi Urta Osiyoning tabiiy kartasi 
bilan (140 bert), 1:30.000.000 masshtabli MDX ning tabiiy kartasidagi rerlerfini 
solishtirsak, MDX tabiiy kartasida Pomir, Tyanshan va Kopertdog tizmalari 
kursatilganini kuramiz. 


 
 
 
100 
Urta Osiyo kartasida esa xatto Kirgiziston, Talas Olatovi, Fargona, Turkiston, 
Zarafshon, Oloy, Nurota, Orkaoloy tizmalari berrilgan. Rerlfgina emas, balki 
tabiatning boshka komponerntlari (gidrografiyasi, usimlik, tuprok va x.k) xam 
masshtabga karab saralanib – gernerralizatsiya kilinib berriladi.  

Yüklə 1,41 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   114




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin